اوپک طرفدار قیمت‌های منصفانه است

مهدی عسلی
اقتصاددان انرژی و مدیرکل سابق امور اوپک
خاطرات زیادی از دبیرخانه اوپک چه زمانی که در آن کار می‌کردم و چه زمانی که به‌عنوان مدیرکل امور اوپک و مجامع انرژی برای شرکت در جلسات کمیسیون اقتصادی و کنفرانس‌های اوپک به دبیرخانه اوپک می‌رفتم، دارم. اما یکی از آنها را در اینجا ذکر می‌کنم:
در سال 2011 دبیرکل اوپک (آن زمان آقای سالم البدری بود) به من مأموریت داد همراه ایشان در کنگره جهانی نفت (World Petroleum Congress, WPC)، که در اوایل دسامبر و در دوحه قطر برگزار می‌شد، شرکت کنم. علاوه بر من یک کارشناس دیگر هم از دبیرخانه اوپک در آن کنگره شرکت داشت. این کنگره از گردهمایی‌های مهم و معروف مربوط به صنعت نفت است که هر سه سال یکبار برگزار می‌شود و در آن هزاران نفر از کارشناسان، مدیران صنایع نفت و انرژی، سرمایه‌گذاران، صاحبنظران، ارباب مطبوعات، مقامات کشورهای تولید کننده و مصرف کننده نفت، رؤسا و مسئولان سازمانها مرتبط با نفت و انرژی، دیپلمات‌ها و غیره شرکت می‌کنند. به‌دلیل شمار زیاد شرکت کنندگان جلسات موازی متعددی به‌طور همزمان برگزار می‌شود اما برخی از جلسات به‌دلیل اهمیت حالت عمومی تری دارد و جمعیت بیشتری در آنها حضور می‌یابند.  از برنامه کنگره می‌دانستیم که قرار است دبیرکل اوپک همراه با دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) و چند نفر از شخصیت‌های بین‌المللی نفت و انرژی در جلسه مهمی به‌عنوان اعضای پنل شرکت کند. گرداننده جلسه یک مجری معروف از تلویزیون سی‌ان‌ان (جان دفتریوس) بود که معمولاً با طرح سؤالات سخت ضمن نمایش تسلط و آگاهی خود نسبت به موضوع طرف مقابل را به چالش می‌کشید. سی‌ان‌ان آن ایام برنامه‌هایی با اجرای دفتریوس در مورد بازارهای نفت داشت و لحن او نسبت به اوپک هم چندان دوستانه نبود. مخصوصاً که قیمت نفت در آن زمان نسبتاً بالا بود و غربی‌ها معمولاً اوپک را مسئول بالا رفتن قیمت نفت می‌دانند. قبل از کنگره در یکی از جلسات در دبیرخانه (فکر می‌کنم در مورد راهبرد بلند مدت اوپک یا موضوع یارانه‌های انرژی در کشورهای تولید کننده نفت بود که من هم عضو کمیته کارشناسی آنها بودم) بحثی در مورد قیمت‌های نفت پیش آمد.
پیشنهاد من آن بود که ما همواره باید از قیمت‌های منصفانه (Fair Price) برای نفت دفاع کنیم. و در پاسخ یکی از حاضران جلسه که تعریف قیمت منصفانه برای نفت را پرسید توضیح دادم که قیمتی است که به اندازه کافی بالا است تا سرمایه‌گذاری لازم برای ایجاد ظرفیت بلند مدت نفت را فراهم کند و عرضه پایدار ایجاد کند اما به اندازه کافی نیز پایین است که بر رشد اقتصادی دنیا اثر منفی نگذارد. این مفهوم در آن جلسه بحث شد. هفته بعد اتفاقاً در جلسه کنگره که دبیرکل اوپک در پنل آن شرکت داشت مجری از دلایل قیمت بالای نفت پرسید و اینکه اوپک چه قیمتی را برای نفت می‌خواهد. دبیرکل پاسخ داد که قیمت‌های بالای نفت به نفع اوپک نیست زیرا تقاضا برای نفت اوپک را کاهش و انگیزه سرمایه‌گذاری برای ایجاد ظرفیت‌های حامل‌های انرژی جایگزین را بالا می‌برد. او ادامه داد که اوپک از قیمت‌های منصفانه برای نفت حمایت می‌کند و در مقابل سؤال مجری مفهوم قیمت منصفانه را هم از نظر اوپک توضیح داد. این باعث شد لحن مجری تغییر کند. در بازگشت دبیرکل اشاره کرد که مباحث آن جلسه دبیرخانه قبل از کنگره بسیار مفید بود و تشکر کرد. برای من جالب بود که بحث‌های کارشناسی چگونه می‌تواند مدیرانی را که لزوماً اقتصاد انرژی نخوانده‌اند کمک کند.