لزوم شفاف‌سازی بیشتر!

پیام فروتن
طراح و استادیار دانشگاه تهران
در چند روز گذشته فهرستی از نمایش‌هایی منتشر شد که تحت حمایت مالی مرکز هنرهای نمایشی قرار گرفته و با استفاده از کمک‌های مالی این مرکز به روی صحنه رفتند. انتشار این فهرست واکنش‌های متعددی در میان اهالی تئاتر برانگیخت. واکنش‌هایی که به‌زعم نگارنده بحق بوده و نشان از وجود تبعیض آشکار در میان اهالی تئاتر است. صرف نظر از حمایت مالی از آثاری که بواسطه عوامل آن می‌توانند از درآمد مناسبی برخوردار باشند؛ یا حمایت از کسانی که همواره ساز مخالف و بی‌پولی می‌زنند و در ظاهر خود را هنرمندانی مظلوم معرفی می‌کنند که از هرگونه حمایت محرومند؛ باید نکات مهم‌تر دیگری مورد توجه قرار گیرد. در شرایط کنونی، مهم‌ترین حمایت مالی از تئاتر باید در دو حوزه مغفول مانده متمرکز شود. دو حوزه‌ای که مرکز هنرهای نمایشی یا همواره از زیر مسئولیت آن شانه خالی کرده، یا خود را به ندیدن زده است. نخست بحث حمایت از تئاتر شهرستان‌ها و غنی‌تر کردن کمی و کیفی تولیدات تئاتر شهرستان‌های مختلف است. شهرهایی که حتی از داشتن یک پلاتوی تمرین تئاتر و اجرا نیز محرومند؛ اما استعدادهای بی‌نظیری را می‌توان در آنها شاهد بود. براستی بودجه‌ای که به تئاتر شهرستان‌ها تعلق می‌گیرد چقدر است و همین بودجه اندک نیز چگونه صرف می‌شود؟! آیا لازم نیست مرکز هنرهای نمایشی در این زمینه نیز شفاف‌سازی کرده و فهرست بودجه تئاتر هر استان را اعلام کند؟ اما مورد دیگر در تئاتر دانشجویی خلاصه می‌شود. حوزه‌ای که زمینه ساز تئاتر حرفه‌ای بوده و اصولاً بنیان تئاتر هر کشور به شمار می‌رود. مرکز هنرهای نمایشی چقدر در زمینه حمایت از آموزش، رشد، ارتقا و اجرای تولیدات دانشجویی چه کمکی کرده است؟! درست است که در گام نخست، این وظیفه بر عهده وزارت علوم است؛ اما بد نیست بدانیم تئاتر دانشجویی در تمام جهان رابطه تنگاتنگی با تئاتر حرفه‌ای داشته و اصولاً آن را با سایر رشته‌های دانشگاهی قیاس نمی‌کنند. امروز دانشکده‌های تئاتری بشدت با فقر مالی دست و پنجه نرم می‌کنند و بشدت نیازمند کمک‌های مالی هستند. این در حالی است که در بسیاری موارد، فعالان حرفه‌ای تئاتر و مسئولان این حوزه نه تنها کمکی نمی‌کنند، بلکه نمک بر زخم نیز می‌پاشند و علیه تئاتر دانشگاهی موضع نیز اتخاد می‌کنند. بدین ترتیب به‌نظر می‌رسد، کمک مالی به فلان و بهمان کارگردان تئاتر، بیش از آنکه بر اساس مدیریت صحیح منابع و طراحی یک سیاست کلان و درست شکل گرفته باشد، از قوانین نانوشته‌ای بهره می‌برد که دلایل آن را می‌توان بررسی و درباره آنها نیز شفاف‌سازی کرد. درباره یکایک اجراهایی که از کمک مالی مرکز هنرهای نمایشی برخوردار شده و اجراهایی که حتی یک ریال اعتبار به آنها تعلق نگرفته، نمی‌گیرد و نخواهد گرفت.