خزان سینما در پایتخت تمدن ایران

همدان - سمیه مظاهری: سینما، صنعتی پردرآمد و پرطرفدار است. آنقدر که حتی با ورود رقبای قدرتمندی چون سینمای خانگی و نمایش فیلم در فضای وب و حتی گوشی‌های تلفن همراه، محبوبیت خود را در بین مردم حفظ کرده است.
هنر-صنعتی با عمر 120 ساله در ایران و قدمت 90 ساله در همدان؛ صنعتی که در کهن شهر ایران، رونق چندانی ندارد و بسیاری از شهرستان‌های استان از داشتن سینما محرومند و سینماداران خصوصی هم به سنگینی و دست به کمر راه می‌روند.
هرچند ورود کرونا موجب تعطیلی سینماها شد، اما چه کرونا باشد و چه نباشد؛ حال هنر هفتم در پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین خوب نیست و روزگار ناخوشی را می‌گذراند.
قدمت سینما این هنر محبوب و پرطرفدار در همدان به سال 1310 بازمی‌گردد. پس از راه‌اندازی سینما «الوند» تا 1330 سینماهای دیگری با مالکیت خصوصی به نام «مایاک» در خیابان تختی، «شکوفه» در خیابان کولانج، ، «تاج» در میدان مرکزی، «هما» و «لوکس» در خیابان بوعلی و یک سینمای روباز در میدان دانشگاه ایجاد شد، اما حضور نیروهای متفقین در همدان، قحطی و گرسنگی و کم‌رغبتی قشرهای متدین به حضور در سینما موجب تعطیلی تدریجی این مراکز شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها سینما «هما» با نام «قدس» و «الوند» با عنوان «فلسطین» با واگذاری به بنیاد مستضعفان به کار خود ادامه داد.
سینما فلسطین که در محوطه میدان امام خمینی(ره) و مرکز شهر واقع شده دارای یک سالن لژ و بالکن با ظرفیت 500 صندلی بود که به دلیل فرسودگی در سال 85 تعطیل شد.
با وجود پیگیری بسیار اهالی هنر و رسانه و میزبانی همدان از چند دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و اعتبارات خوب آن، عملیات بازسازی قدیمی‌ترین سینمای استان همدان 9 سال به درازا کشید و سرانجام مهر 94 این سینمای 85 ساله در حاشیه بیست و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان با 370 صندلی به بهره‌برداری رسید.
سینما قدس با نام سابق «هما» نیز در سال 1327 آغاز به کار کرد و اکنون پس از نزدیک به 70 سال با ظرفیت 450 صندلی به عنوان «اصلی‌ترین سینمای شهر همدان» به شمار می‌رود.
سینما «کانون» وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز دیگر سینمای همدان است که به نمایش فیلم در مرکز استان پرداخته و چند ماهی است که به بخش خصوصی واگذار شده است. سینمای ملایر نیز با ظرفیت 600 صندلی در سال 1350 راه‌اندازی شد که با پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی تعطیل، اما در سال 1358 بازگشایی شد.
این سینما سال 1383 به حوزه هنری واگذار شده و در 1387 برای بازسازی به مدت 20 ماه تعطیل و سال 1389 با 374 صندلی بازگشایی شد.
این سینما پیش‌تر به نام‌های «کوروش»، «زاگرس» و «قدس» شناخته می شد و هم‌اکنون با نام «بهمن» در دومین شهر استان از نظر جمعیت فعال است.
محرومیت، سهم 5 شهرستان استان از صنعت سینما
ناخوش احوالی سینما در همدان تنها به مرکز استان باز نمی‌گردد بلکه از 10 شهرستان آن، 5 مورد سینما یا حتی مجتمع فرهنگی، هنری ندارند.
بهار، رزن، اسدآباد، درگزین و فامنین از داشتن سینما محرومند و می‌توان گفت صنعت سینما در استان تاریخی همدان مدت‌هاست که سوسو می‌زند.
در نهاوند، شهری با قدمت تاریخی هزاران ساله نیز تنها سینمای شهر تعطیل شده است. سینما فرهنگ نهاوند سال 1333 با مالکیت خصوصی در این شهرستان راه‌اندازی و ابتدای انقلاب تعطیل شد، اما پس از مدتی با حکم دادگاه انقلاب فعال شد.
این سینما تا سال 83 به فعالیت خود ادامه داد، اما به دلیل فرسودگی تعطیل شد و هنوز غیر فعال است.
مالک این سینما به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی و استقبال کم تماشاگران، تمایلی به بازسازی سینما ندارد و تنها در مجتمع فرهنگی ارشاد نهاوند، فیلم‌ها اکران می‌شود.
 در کبودرآهنگ نیز سینما «فرهنگ» در مجتمع فرهنگی، هنری اداره ارشاد شهرستان اقدام به پخش فیلم می‌کند، اما سینماهای نهاوند و کبودرآهنگ با وجود بازگشایی سینما پس از کرونا هنوز تعطیل‌اند. به گفته مسئولان اداره فرهنگ و ارشاد نهاوند و کبودرآهنگ، استقبال مردم از فیلم‌ها پیش از همه‌گیری ویروس کرونا نسبتاً خوب بود، اما اکنون همان نیز وجود ندارد و خرید فیلم از شرکت‌ها صرف نمی‌کند.
ورشکستگی تنها سینمای خصوصی تویسرکان
تنها سینمای شهرستان تویسرکان نیز خصوصی است و با وجود قدمت 23 ساله در مرز بین ماندن و نماندن ایستاده است. مالک سینما آزادی تویسرکان در این‌باره به «ایران» می‌گوید: بهمن 76 بود که با سرمایه شخصی سینما را راه‌اندازی کردم، بنایی با زیربنای 750 متر مربع که 500 صندلی دارد.
جواد صالحی می‌افزاید: سینما وابسته به تعاونی فرهنگی، هنری بهشت غرب است که مدیریت آن با خودم است و یک طبقه سینما است و یک طبقه تالار پذیرایی که آنها را اداره می‌کنم. وی از کم‌رونقی سالن سینما در تویسرکان خبر داده و می‌افزاید: پیش از همه‌گیری کرونا، روزانه سه نوبت نمایش فیلم داشتیم و هر نوبت 10 تا 15 نفر به تماشای فیلم می‌آمدند و بهترین وضعیت در تعطیلات نوروزی و زمان فعالیت مدارس بود.
وی می‌گوید: در این زمان‌ها روزانه 50 تا 100 تماشاچی داشتیم و فیلم‌های مطرح همزمان با کلانشهرها در سینما آزادی تویسرکان به روی پرده می‌رفت، اما بیشترین استقبال مربوط به فیلم‌های مشهور یا کمدی و حوزه کودک و نوجوان بود. صالحی، نداشتن دستگاه‌های صوت و تصویر مناسب را از دلایل استقبال کم مردم تویسرکان از سینمای خصوصی این شهرستان عنوان کرده و می‌گوید: همه هزینه‌ها از ساخت گرفته تا خرید تجهیزات را خودم تهیه کرده و جز مؤسسه «سینما شهر» که هر سال برای خرید تجهیزات کمک می‌کند؛ هیچ نهادی از ما حمایت نکرده است.
وی اعلام می‌کند: حتی در زمان میزبانی همدان از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان نیز نه اعتباری به ما اختصاص دادند و نه از ظرفیت موجود برای نمایش فیلم استفاده کردند. صالحی می‌افزاید: اواخر سال گذشته و پیش از ورود کرونا، دستگاه‌های صوت و تصویر مطلوب را به کمک سینما شهر تهیه کردم و پخش فیلم هم داشتیم، اما اکنون پس از چند ماه تعطیلی، سینما رونق ندارد.
وی با اشاره به زیان هنگفت در سال‌های اخیر تصریح می‌کند: علاقه به هنر مرا به این وادی کشاند و حالا هم نمی‌توان به راحتی بساط سینماداری را برچید و تغییر کاربری داد. مالک سینما آزادی تویسرکان با گلایه از متولیان نظارت بر مجموعه‌های فرهنگی بیان می‌کند: چند ماهی است که هم سینما تعطیل شده و هم تالار پذیرایی، اما دریغ از احوالپرسی مسئولان.
صالحی ادامه می‌دهد: تنها یکی دوباری از اداره کل فرهنگ و ارشاد استان برای دریافت تسهیلات حمایتی ناشی از کرونا با من تماس گرفته‌اند که با وجود نام‌نویسی شامل حال خودم و تنها کارگر مجموعه نشد. وی می‌گوید: 25 سال حق بیمه پرداخت کردم، اما وقتی به اداره کار مراجعه کردم؛ گفتند بیمه بیکاری شامل حال مدیران نمی‌شود و تنها کارگرم نیزمشمول حمایت نشد چون یک ماه به دلیل بیماری‌اش برای او حق بیمه پرداخت کرده بودم تا بتواند درمان کند.
صالحی با بیان اینکه برای زندگی روزمره دچار مشکل است، تصریح می‌کند: ابتدا مؤسسه 6 کارگر و نیروی کار داشتم که به دلیل کم‌رونقی صنعت سینما در تویسرکان به تدریج تعدیل شدند و حالا هم تنها کارگر و خودم دچار تنگنای مالی هستیم.
سینما قدس بازسازی می‌شود
مدیر امور سینمایی مؤسسه بهمن سبز حوزه هنری همدان نیز از کم‌رونقی سینماها در روزهای پساکرونایی خبر داده و می‌گوید: شرایط همدان سفید است و دستورالعمل‌های بهداشتی چون استفاده از ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و ضدعفونی کردن سالن‌ها در فاصله بین دو نوبت نمایش فیلم رعایت می‌شود؛ با این حال مردم تمایل چندانی به حضور در سینما ندارند.
سعید شرفی می‌‌افزاید: سینما قدس و فلسطین همدان و سینما بهمن ملایر زیر نظر حوزه هنری فعالیت می‌کنند که روی‌هم‌رفته، 5 سالن و هزار و 100 صندلی دارند. وی بیان می‌کند: اکنون فیلم‌ها در سینما فلسطین و سینما بهمن، روزانه 4 نوبت به روی پرده می‌رود، اما مانند سراسر کشور، شرایط اینجا نیز مطلوب نیست.
مدیر امور سینمایی مؤسسه بهمن سبز حوزه هنری همدان اعلام می‌کند: سینما قدس نیز به دلیل بازسازی تعطیل است که پس از اعمال تغییرات اساسی در دهه فجر بازگشایی می‌شود.
شرفی می‌گوید: تا پیش از همه‌گیری کرونا، استقبال مردم در مرکز استان از فیلم‌ها خوب بود و همدان پنجمین شهر پرمخاطب در کشور به شمار می‌رفت، اما حالا شرایط خوبی نداریم و تنها برای روشن ماندن چراغ این مراکز هنری تلاش می‌کنیم. وی از هدیه حوزه هنری برای تشویق مردم به حضور در سینما خبر داده و می‌گوید:  از جمعه 21 شهریور تا چهارشنبه 26 همین ماه بلیت سینما برای همه فیلم‌ها نیم‌بها محاسبه می‌شود.