جشنواره فیلم کودک یا سینمای کودک؟

محدثه واعظی‌پور
روزنامه‌نگار
واقعیتی که همه ما فعالان رسانه و دست‌اندرکاران سینما می‌دانیم، وضعیت بحرانی سینمای کودک است. ممکن است مدیران فرهنگی و سینمایی، در آستانه برگزاری جشنواره فیلم کودک هر سال با شعارهایی جذاب و رنگارنگ بخواهند این وضعیت را کتمان کرده یا عادی جلوه بدهند اما واقعیت این است تنها عاملی که ضرورت وجود سینمای کودک را به یادمان می‌آورد، برگزاری جشنواره‌ای است که بیش از یک دهه است در مسیر تکرار افتاده و بارقه‌های خلاقیت و ذوق در آن اندک است. خارج از تعارف‌ها و جمله‌های امیدوارکننده، در معادلات حرفه‌ای اکران، چیزی به نام «سینمای کودک» تعریف نشده است، از چند نمونه متأخر که با حمایت ارگان‌ها ساخته و اکران شده‌اند اگر بگذریم، فیلم‌های متعلق به این گرایش راهی به پرده سینماها ندارند، اغلب بسیار ضعیف و شبیه سیاه‌مشق هستند و برخی دیگر مانند «مدرسه موش‌ها 2» آنچنان ناامیدکننده و با اهداف تجاری ساخته شده‌اند که وجه آموزشی در آنها کم است.
اما برگزاری همین رویداد دست کم باعث می‌شود اهمیت سینما در رشد و پرورش فکری و روحی کودکان یادآوری شود. در جامعه‌ای که هر روز ارزش‌های اخلاقی در آن کمرنگ‌تر می‌شود شاید پدیده‌هایی از جنس هنر، ادبیات و فرهنگ بتوانند جای خالی معنویات را پر کنند یا برای نسلی که در هجمه بی‌اخلاقی، بی‌سوادی و بی‌فرهنگی است پرسش‌هایی به وجود بیاورند که زندگی را در مسیرهایی سالم‌تر دنبال کنند.
یکی از دلایل شکست سینمای کودک در این سال‌ها، بی‌ربط بودن آن به زندگی کودکان و نوجوانان امروزی است. جدا از تکنیک و ساختار ضعیف اغلب آثاری که زیر عنوان «فیلم کودک» ساخته می‌شوند، تعداد کمی از این آثار، با توجه به حال و هوای زندگی، افکار و سلایق نسل امروز تولید شده‌اند. تجربه‌ای شبیه «پاستاریونی» (سهیل موفق) که هم ساختار قابل توجه دارد، هم قصه‌ای پرکشش و هم قهرمانی که می‌تواند به نوجوان امروز انگیزه خودباوری و روحیه جنگندگی بدهد در سینمای کودک غایب است. کودک و نوجوانی که در نمونه‌های موفقی همچون «کوکو» (آدریان مولینا، لی آنکریچ) احترام به درگذشتگان، تکریم خانواده و اهمیت هنر در زندگی را درک کرده در فیلم‌های بشدت معمولی سینمای کودک که حتی از نظر ساختار مناسب نمایش روی پرده بزرگ سینما نیستند قرار است جذب چه فرم یا محتوایی شود؟
واقعیت تلخ این است که پس از دهه شصت و هفتاد، اغلب سینماگرانی که برای کودک یا درباره کودک فیلم می‌سازند از درک روحیه و احوال نسل امروز عاجز یا غافل هستند. سینمای کودک نقطه شروع یا سکوی پرتاب برای فیلمسازانی است که می‌خواهند در مسیر حرفه‌ای پا بگذارند. و البته گاهی فرصتی مناسب برای سوداگری و تجارت. با سوژه‌های پیش پا افتاده و کمدین‌هایی محبوب عامه و نمایش لودگی و ابتذال. بنابراین فروش فیلم‌های ارگانی نوید روزهای آفتابی برای سینمای کودک نیست، رونق سینمای تجاری به نام کودکان هم سلیقه‌ای در آنها نمی‌سازد و برای این سینما، تماشاگر تربیت نمی‌کند. برگزاری جشنواره فیلم کودک می‌تواند نقشی مهمتر در این میانه بازی کند. می‌تواند، اگر مدیران بخواهند و اراده‌ای برای تغییر این وضعیت داشته باشند.‌