پایان توطئه سرخ

حزب توده در چهل و یکمین سال فعالیت خود، در سال 1361 دوره فروپاشی خود را تجربه کرد. در این سال با پیگیری نهادهای اطلاعاتی، اسرار توسعه شبکه مخفی نظامی حزب توده و ارتباط‌های جاسوسی آن با سرویس اطلاعاتی اتحاد جماهیر شوروی «کا.گ.ب» کشف شد. حزب توده که در دوره پهلوی نیز از طریق نظامیانی چون سرلشکر مقربی اقدام به جاسوسی برای بلوک شرق می‌کردند پس از انقلاب نیز با کمک ناخدا بهرام افضلی و غیره سعی داشتند اهداف سران کرملین را در ایران پیاده کنند که به مقصود نرسیدند.
 در 17 بهمن 1361 اولین گروه از رهبران و کادرهای درجه اول حزب دستگیر شده و در تاریخ 6اردیبهشت 1362 در عملیات «امیرالمؤمنین علی(ع)» که در شب 13 رجب انجام گرفت، سازمان‌های علنی و مخفی حزب توده کشف شدند. نورالدین کیانوری، احسان طبری و چند نفر دیگر از سران حزب توده در اعترافات خود به ریشه‌ها و کارکردهای حزب به‌طور گسترده اشاره کردند. مهدی پرتوی مسئول سازمان مخفی حزب توده نیز گفت: «در سازمان مخفی برای حفظ تشکیلات، دستورات حفاظتی به اعضا داده می‌شد که از آن جمله انجام کلیه ارتباطات به طور انفرادی، مخفی نگه داشتن عقاید، تظاهر به اسلام در محل‌های شغلی و حفظ موقعیت و منصب شغلی آنان بود.» پرتوی اعتراف کرد که «از سال 1358 به دستور نورالدین کیانوری مسئولیت ارتباط و سازماندهی عناصر ارتشی حزب توده را بر عهده داشته که در این رابطه با بهرام افضلی فرمانده سابق نیروی دریایی ارتباط برقرار کرده است. اوایل سال 1359 به دستور کیانوری، تشکیلات ارتشی حزب به‌منظور امنیت بیشتر دو شاخه مجزا به مسئولیت عده‌ای از کادرهای غیرنظامی حزب توده تقسیم شد که تا قبل از دستگیری به همین صورت باقی ماند. با این حال می‌دانستیم از آنجا که اکثریت پرسنل ارتش در ایران هوادار اسلام و انقلاب اسلامی هستند، قادر به عملی کردن اهداف خود و ساقط کردن انقلاب اسلامی نخواهیم بود. به همین خاطر قصد داشتیم با بحرانی کردن اوضاع داخلی ایران وضعیتی مشابه افغانستان در ایران ایجاد کرده و زمینه حضور نیروهای شوروی را در ایران فراهم کنیم.» کیانوری در جلسه دادگاه حزب توده اعلام کرد که «آنچه در مغز من و کادر رهبری حزب توده می‌گذشت ایجاد بحران در کشور بود. ما و آقایان هنوز قدرت فلسفه الهیون و نفوذ عمیق مذهب در توده‌های زحمتکش مردم بویژه دهقانان و کارگران را نفهمیدیم و به همین خاطر فکر می‌کردیم می‌توانیم با فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، مذهبی‌ها را جذب کنیم.»
 به دستور کیانوری با بهرام افضلی که به سمت معاون نیروی دریایی منصوب شده بود ارتباط برقرار شد و افضلی که از دوره پهلوی در حزب بوده، مسئول یکی از شاخه‌های مهم حزب در ارتش شد. افضلی خود نیز در دادگاه اعتراف کرد: «من وظیفه داشتم نیروهای رده بالای ارتش را به حزب جذب کنم و قرارهایم با حزب را عمدتاً در خانه یا خیابان می‌گذاشتم. گرچه وقتی به فرماندهی نیروی دریایی رسیدم، ارتباط با من مشکل‌تر شد اما همه تلاش خود را برای اهداف حزب می‌کردیم.» در نهایت در تاریخ 17 اردیبهشت 1362 با صدور اطلاعیه دادستانی کل انقلاب اسلامی انحلال این حزب اعلام شد و ناخدا افضلی و تنی چند از اعضای حزب به اعدام محکوم شدند.