آتش در توسکستان

زهرا کشوری
 خبرنگار
آتش به پاییز گلستان رسید و جنگل‌های توسکستان را طعمه حریق کرد. سه روز است که درختان و درختچه‌های این منطقه در شعله‌های آتش می‌سوزند. پاییز فصل آتش‌‌سوزی جنگل‌های شمال است؛ همان‌طور که تابستان فصل خاکسترنشینی جنگل‌های زاگرس بود. «هادی کیادلیری» دبیر مرجع ملی تنوع زیستی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» پاییز گلستان را آتش‌بارتر از دو استان شمالی دیگر می‌داند. به گفته او خشکسالی در گلستان خودش را بیشتر از گیلان و مازندران نشان می‌دهد. بارش‌های ۲ هزار میلیمتری گیلان به گلستان که می‌رسد به ۶۰۰ میلیمتر می‌رسند. درخت‌ها در گلستان بیشتر خشک می‌شوند. رطوبت کم می‌شود. به گفته او پاییز تنها یک جرقه می‌تواند آتش در گلستان بیفکند. تغییر اقلیم هم مزید بر علت شده تا درختان جنگل‌های هیرکانی طعمه حریق شوند. کیادلیری می‌گوید: «منطقه توسکستان مقصد گردشگران بسیاری است. مواد قابل اشتعال هم در پاییز در منطقه زیاد است. کافی است یک کبریت خاموش نشده در پاییز توسکستان رها شود. تراکم درختان در شمال هم باعث می‌شود که درخت پشت درخت طعمه حریق شود.» او شدت آتش سوزی در جنگل را به دو دلیل وابسته می‌داند. کیادلیری می‌گوید: «اگر میزان آتش‌سوزی شدت داشته باشد آتش به تنه و تاج درخت سرایت می کند و آنرا از بین می برد. در هر صورت در آتش‌سوزی زیستگاه از بین می‌رود حتی اگر آتش‌سوزی سطحی باشد. اما زمانی که آتش به تنه و تاج درختان می‌زند اکوسیستم توان احیا و بازیابی خودش را از دست می‌دهد! او وضعیت شکننده و بی‌دفاع گلستان در برابر هجوم پاییزی آتش را نتیجه تغییر اقلیم نمی‌داند. او اعتقاد دارد جاده‌سازی، ویلاسازی، بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل و حضور بی‌ضابطه گردشگر جنگل‌های گلستان را در شکننده‌ترین شکل خود قرار داده است. این اکوسیستم ضعیف در مواجهه با تغییر اقلیم از هم می پاشد. او می‌گوید: «شاهد آن هم آتش‌‌سوزی‌های شدیدی است که احیا و ترمیم اکوسیستم را از توان جنگل خارج می‌کند.»
هادی کیادلیری می‌گوید: «سازمان جنگل‌ها فاقد امکانات و تجهیزات اطفای حریق است اما قوانین به این سازمان اجازه می‌دهد تا از تجهیزات سایر دستگاه‌ها و ارگان‌ها برای حفاظت از جنگل‌ها استفاده کند.» در آتش‌سوزی‌ جنگل‌های توسکستان بالگرد هلال احمر از تهران به دو منطقه «پنبول چال» و «مازو آرام» اعزام شد. طی مسیر تهران تا بلندی‌های صعب‌العبور مناطق جنگلستان، میدان را به حریق داد تا درخت‌های قدیمی را ببلعد. آتش‌‌سوزی گلستان داغی هر ساله است. در اواسط سال ۸۵ این جنگل‌ها برای ۵۰ روز متوالی پشت سر هم سوختند. بنابراین لزوم ایجاد پایگاه هوایی اطفای حریق در جایی میان سه استان شمالی امری حیاتی است. از عمر این مطالبه دو دهه می‌گذرد. در این دو دهه جنگل‌های هیرکانی تلفات بسیاری داده‌اند اما آن توافق که باید داغ دل هر ساله جنگل‌های باستانی را سرد کند، به امضا نرسید. سازمان جنگل‌ها در گلستان میزان تلفات جنگلی در آتش‌سوزی تا زمان نگارش این گزارش را 10 هکتار اعلام می‌کند. با وجود صعب‌العبور بودن منطقه بخشی از آتش‌سوزی منطقه توسکستان با کمک نیروهای مردمی‌ منابع طبیعی و هلال احمر خاموش شد.
ابوطالب قزلسفلو مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان به مهر می‌گوید: این آتش‌سوزی‌ها شامگاه یکشنبه در ارتفاعات توسکستان شروع شد.  قزلسفلو با بیان اینکه تلاش برای اطفای آتش در توسکستان ادامه دارد، اظهار امیدواری کرد که امروز حریق به طور کامل اطفا شود. عصر (دوشنبه) با تلاش نیروهای منابع طبیعی، محیط زیست، نیروهای مردمی و امدادی آتش مهار شد. اما هم‌اکنون (سه‌شنبه) آتش در سه جبهه مهار شده در جبهه شمال غربی با وزش باد که صبح اتفاق افتاد، دوباره شعله‌ور شده است. به گفته قزلسفلو روز دوشنبه حدود ۷۰ نیروی عملیاتی در منطقه دچار حریق حضور داشتند و سه‌شنبه نیروهای تازه نفس با بالگرد اضافه شدند تا از این افراد پشتیبانی کنند. او می‌گوید: «برای کمک به اطفا به شهرستان‌های استان فراخوان داده شده و نیروهای مردمی و بسیجی هم پای کار آمده‌اند.»
به گفته او پوشش منطقه درختچه‌ای بوده و برای مهار آتش چاره‌ای جز زدن آتش‌بر وجود نداشت. علاوه بر زدن آتش‌بر، نیروها هم به تجهیزاتی همچون دمنده، فلکس بک، آتش‌کوب و غیره مجهز هستند تا اطفای کامل صورت گیرد.