ایمن‌سازی بناهای تاریخی اصفهان در برابر بحران

حمیرا حیدریان
خبرنگار
بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در استان اصفهان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است. اما مهم‌تر از تعداد قابل توجه آثار تاریخی در این استان  حفظ و نگهداری آنهاست. موضوع میراث‌داری آثار تاریخی، هنری است که با مسئولیت تاریخی و اجتماعی و همدلی و تعامل جمعی نسل حاضر برای نگهداری از میراث گذشته حاصل می‌شود. از تدوین  طرح جامع خطر پذیری بناهای تاریخی در استان اصفهان 5 سال می‌گذرد. این طرح که در سازمان مدیریت بحران تدوین شده هنوز در آزمون اجرا، امتحان خوبی پس نداده است .
 دکتر فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در گفت‌وگو با «ایران» گفت: تدوین طرح جامع خطرپذیری بناهای تاریخی مدت 5 سال قبل به تصویب رسید و اما آن طور که باید و شاید این طرح اجرایی نشده است.
وی با بیان اینکه آثار تاریخی متعددی در استان اصفهان وجود دارد که از نظر معماری و تاریخی در سطح بین‌المللی مطرح است، اظهار داشت: با توجه به اهمیت بناهای تاریخی موجود در این استان  که نه تنها در سطح ملی بلکه بین‌المللی از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار هستند؛ نگاه و توجه ویژه به نوع سازگاری، محیط پیرامون این بناها و... از جمله مواردی است که می‌تواند از لحاظ ایمنی این بناها اثرگذار باشد، کاری که تلاش و همکاری همه‌جانبه را می‌طلبد.
وی با اشاره به این نکته که آثار تاریخی استان اصفهان به ویژه در شهر اصفهان از آثار فاخر و شاخص کشور به شمار می‌آیند و به عبارتی ویترین میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شوند، بیان داشت: برخی سایت‌های میراث فرهنگی ما جهانی هستند و حفظ و نگهداری از آنها کار سنگین و بزرگی محسوب می‌شود، بنابراین می‌طلبد که با تخصیص اعتبارات کافی از این ویترین به درستی نگهداری کنیم چون محدودیت‌های بودجه‌ای این امکان را کاهش می‌دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با اشاره به وجود 22 هزار اثر تاریخی در این استان خاطرنشان کرد: از این تعداد آثار تاریخی یکهزار و 850  مورد آن در فهرست ملی ثبت شده‌ که برای حفاظت از آنها اعتبارات کافی مورد نیاز است.
این استاد تاریخ با بیان اینکه در حال حاضر کار ساماندهی و ایمن‌سازی سایت‌های جهانی آغاز شده است، بیان داشت: از جمله این سایت‌های جهانی می‌توان به میدان نقش جهان اشاره کرد که دارای پتانسیل فراوانی است که در حال مدیریت است. همچنین دو دانشگاه اصفهان و هنر اقدام به مطالعات جامع درخصوص مدیریت خطرپذیری و ایمن سازی این بناها کرده است که جزء به جزء اقداماتی را که در این زمینه باید صورت گیرد به ما گوشزد می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه اجرای طرح جامع خطرپذیری بناهای تاریخی دیگر شکلی علمی به خود گرفته است، عنوان کرد: در اجرای این طرح در سایت‌های جهانی همچون میدان نقش جهان تنها یک دستگاه یا بخش مطرح نیست، بلکه ذینفعان زیادی از جمله اصناف مختلف، مردم و دستگاه‌های مختلف تابع یک برنامه مدون است که باید در نظر گرفته شود.
فریدون الهیاری با بیان اینکه اولویت میراث فرهنگی در اجرای طرح جامع خطرپذیری بناهای تاریخی ، حفاظت از سایت‌های جهانی است، ادامه داد: اجرای این طرح در بناهای تاریخی همچون بافت بازارهای اصفهان، کاشان، شهرضا و... که از ارزش بالایی برخوردار هستند موضوع جدی و ضروری است و از آنجایی که مطالعات علمی برای اجرایی شدن این کار صورت گرفته ایمن‌سازی این اماکن مداخله تمامی دستگاه‌ها و صنوف را می‌طلبد. وی با اشاره به اینکه  پروژه ایمن‌سازی میدان نقش جهان را با مشارکت آتش نشانی و شهرداری اصفهان در حال اجرایی شدن داریم، گفت: از آنجایی که در این میدان صنوف مختلفی مشغول فعالیت هستند توجه به ایمن سازی این مکان از اهمیت خاصی برخوردار است که خوشبختانه با سازمان شهرداری و آتش‌نشانی در حال اقدام هستیم.این مسئول، مساجد تاریخی را که دارای سازه‌های چوبی هستند از دیگر اماکنی دانست که شامل اجرای این طرح می‌شود و افزود: اثر تاریخی چهلستون، هشت بهشت و... از دیگر بناهای تاریخی و با ارزشی هستند که طرح جامع خطرپذیری و ایمن سازی در آنها اجرایی خواهد شد.مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز در گفت‌وگو با «ایران» گفت: اجرایی شدن طرح جامع خطرپذیری بناهای تاریخی استان اصفهان بنا به اهمیت این استان به لحاظ قدمت و بناها و آثار تاریخی متعدد موجود توسط میراث فرهنگی، شهرداری‌ها و سایر نهادها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. منصور شیشه فروش با اشاره به اینکه حوادث طبیعی و غیرطبیعی از جمله عوامل تهدیدکننده برای ابنیه تاریخی و مکان‌های گردشگری به شمار می‌روند، اظهار داشت: پیش‌بینی کردن نوع خطر و تدوین طرح مدیریت بحران برای اماکن و آثار تاریخی به منظور  پیشگیری از حوادث و کاهش خسارت مالی و جانی از جمله موضوعاتی است که توجه خاص را می‌طلبد. وی با بیان اینکه اداره کل میراث فرهنگی استان درخصوص اجرایی شدن جدی تر طرح جامع خطر پذیری بناهای تاریخی گام‌هایی را برداشته است، عنوان کرد: در طرح جامع مدیریت بحران استان به این حوزه توجه شده اما باید برای هر بخش و منطقه‌ای طرح عملیاتی تدوین و اجرایی شود.
وی  به اجرای این طرح در بازار اصفهان و میدان نقش جهان اشاره و خاطرنشان کرد: واحدهای صنفی زیادی در این مجموعه تاریخی و گردشگری فعالیت دارند که اتاق اصناف با مشارکت سایر دستگاه‌های خدماتی و میراث فرهنگی باید در تدوین طرح جامع مدیریت بحران این منطقه اقدام کنند. همچنین کنترل وضعیت شبکه‌های انتقال برق، آب و گاز و حفط ایمنی آنها برای پیشگیری از حوادث لازم و نقشه راه برای خدمات‌رسانی در شرایط خاص و حادثه آماده و در اختیار مدیریت بحران باشد. همچنین برای برخی نقاط مثل میدان تاریخی نقش جهان باید فعالیت‌های مطالعاتی دقیق انجام شود تا خطرهای احتمالی آن شناسایی شده و در صورت نیاز اقدامات ضروری انجام گیرد.