به نام تاریخ

26 آبان
در این روز هم سالروز تولد و درگذشت هنرمندان را داریم هم چهره‌های فرهنگی ایران و جهان. بهترین بهانه برای یک مرور کوتاه بر آثارشان.
تولدها
محمد شمس لنگرودی: شاعر و مورخ ادبی امروز 70 ساله می‌شود. نخستین شعر محمد شمس لنگرودی سال 1346 در هفته نامه امید ایران منتشر شد و پس از پایان تحصیلاتش در رشته اقتصاد شروع به تدریس ادبیات کرد و نخستین دفتر شعرش را هم همان دوران و در سال 1355 به‌نام «رفتار تشنگی» منتشر کرد. نام او در دهه 60 و با انتشار مجموعه‌های «خاکستر و بانو» و «جشن ناپیدا» بیشتر مطرح شد و با «قصیده لبخند چاک چاک» به شهرت رسید. مجموعه شعرهای «نت‌هایی برای بلبل چوبی»، «پنجاه و سه ترانه عاشقانه»، «رسم کردن دست‌های تو» و «حکایت دریاست زندگی» از دیگر آثار اوست. از او دو رمان به‌نام‌های «رژه بر خاک پوک» و «آنها که به خانه من آمدند» و آثاری در زمینه ادبیات مانند «تاریخ تحلیلی شعر نو»، «مکتب بازگشت بررسی شعر دوره‌های افشاریه، زندیه و قاجاریه» و «گردباد شور جنون، تحقیقی در سبک هندی و احوال و اشعار کلیم کاشانی» هم منتشر شده است. شمس لنگرودی در چند فیلم مانند «فلامینگو شماره 13»، «پنج تا پنج» و «احتمال باران اسیدی» هم بازی کرده که برای بازی در این فیلم آخر نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشن انجمن منتقدان سینمای ایران شد.
حامد بهداد: بازیگر سینمای ایران سال 1352 در چنین روزی به دنیا آمد. حامد بهداد در دانشگاه بازیگری تئاتر خواند و با فیلم «آخر بازی» در سال 1379 وارد سینما شد و با همان فیلم هم نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. پس از آن در فیلم‌های «چای تلخ»، «بوتیک»، «این زن حرف نمی‌زند»، «کافه ستاره» و «باغ فردوس، پنج بعداز ظهر» بازی کرد و سال 1385 بازی اش در «روز سوم» بسیار مورد توجه قرار گرفت. «محاکمه در خیابان»، «بیداری»، «هفت دقیقه تا پاییز»، «سعادت آباد»، «زندگی جای دیگری است»، «آرایش غلیظ»، «خانه دختر»، «هفت ماهگی»، «جان دار» و «قصر شیرین» از مطرح‌ترین آثار اوست. حامد بهداد در موسیقی هم فعال است و به‌عنوان خواننده میهمان با گروه موسیقی دارکوب همکاری می‌کند و چند تک آهنگ هم منتشر کرده است.
ژوزه ساراماگو: نویسنده پرتغالی که با رمان «کوری» او را می‌شناسیم سال 1922 در چنین روزی به دنیا آمد. ژوزه ساراماگو اولین کتابش را با نام «کشور گناه» در سال 1947 منتشر کرد و وقتی نتوانست برای انتشار دومین کتابش ناشری پیدا کند نویسندگی را کنار گذاشت. اما چند سال بعد دوباره کارش را آغاز کرد و با «بالتازار و بلموندا» که در سال 1982 نوشت و در سال 1988 به انگلیسی ترجمه شد شناخته شد. «سال مرگ ریکاردو ریس»، «بلم سنگی» و «تاریخ محاصره لیسبون» دیگر آثار او بودند اما مشهورترین کتابش یعنی «کوری» سال 1995 منتشر شد داستانی که بسرعت شهرت جهانی پیدا کرد و سه سال بعد ساراماگو برایش جایزه نوبل ادبیات را گرفت. پس از آن «همه نام ها»، «دخمه»، «بینایی»، «وقفه در مرگ»، «خاطرات جوانی من»، «سفر فیل» و «ابیل» از ساراماگو منتشر شدند. او سال 2010 درگذشت.
   آرش دادگر کارگردان، روبرت وینه کارگردان آلمانی، شاهپور بهیان داستان نویس و مترجم و مگی جیلنهال امریکایی هم متولد امروز هستند.
درگذشت‌ها
رحیم معینی کرمانشاهی: شاعر و نویسنده ایرانی سال 1394 در چنین روزی درگذشت. رحیم معینی کرمانشاهی متولد سال 1301 بود و ابتدا نقاشی می‌کرد و در کنار نقاشی شعر هم می‌گفت که آثارش در روزنامه سلحشوران غرب منتشر می‌شدند. کم کم بیشتر به این کار پرداخت و با سرودن ترانه‌هایی که توسط خوانندگان رادیو خوانده شدند به شهرت رسید. «ای شمع‌ها بسوزید»، «خورشید شب»، «حافظ برخیز» و «فطرت» از آثار معینی کرمانشاهی و «یاد کودکی»، «سنگ خارا»، «تو بخوان»، «زنگ کاروان»، «بازگشته»، «آشفته حالی» و «به دنبال دل» از مشهورترین ترانه‌های او هستند.
گیتی دیهیم: نخستین زن زبان شناس ایرانی سال 1394 درگذشت. گیتی دیهیم متولد 1313 بود و ابتدا در رشته ادبیات فارسی تحصیل کرد و در کلاس‌های پرویز ناتل خانلری، احسان یار شاطر و صادق کیا به زبان شناسی علاقه‌مند شد. پس از آن در این رشته در فرانسه تحصیل کرد. او شاگردان آندره مارتینه زبان شناس مشهور فرانسوی بود و پس از پایان تحصیلاتش بیشتر در حوزه زبان فرانسه، خرده گویش‌های منطقه قصران و زبان‌های باستانی فعالیت کرد. کتاب‌هایی مانند «واژه شناسی فرانسه»، «بررسی خرده گویش‌های منطقه قصران»، «فرهنگ آوایی فارسی»، «واج شناسی» و «اصول زبان شناسی عمومی» از آثار اوست.
   نیکو خردمند بازیگر، ابراهیم‌پور داوود ایران شناس، حسین بیکار نقاش مصری و ابن عقیل زبان شناس و ادیب مصری هم در چنین روزی درگذشتند.