راه‌های شادمانی در دوران کرونایی

حسین ایمانی جاجرمی
جامعه شناس و استاد دانشگاه
همه‌گیری کووید19 به این زودی‌ها قصد تمام شدن ندارد. یک سالی می‌شود که در سراسر جهان حضوری منحوس پیدا کرده است. جان صدها هزار آدم را گرفته و حتی دامن بهبودیافتگان را با عوارض مزمن خود رها نکرده است. اقدامات مقابله با آن به سبب شیوه شیوع ویروس کرونا، فاصله‌گیری اجتماعی و قرنطینه است که رابطه‌ها را محدود و پیوندها را قطع کرده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند گسترش کووید19 موجب کاهش شادی و افزایش نگرانی و استرس شده و در نتیجه سلامت روان را به خطر انداخته است و عده‌ای را گرفتار افسردگی کرده است. البته خبرهای خوبی در راه است. واکسن کشف شده اما هنوز خیلی مانده تا از شر بیماری به طور کامل در امان ماند. بی‌توجهی به رعایت کامل مقررات پیشگیرانه هم سبب شده که در این روزها شاهد اوج تلفات بیماری در کشور باشیم. به احتمال زیاد سخت گیری‌های بیشتر و در خانه ماندن طولانی‌تر در راه است. در این شرایط نیاز به راه‌هایی داریم تا با حفظ روحیه و شادمانی توان مقاومت و تاب‌آوری خود را بالا ببریم. باید دید متخصصان در این زمینه چه می‌گویند و چه توصیه‌هایی دارند. استاد درس «روان شناسی و زندگی شاد» در دانشگاه ییل نکاتی را برای مقابله با احساس انزوا و روحیه پایین برای آدم‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها دارد. به نظر دکتر لوری سانتوس مردم نگران و تا حدی ترسیده در کنار توصیه‌های روشنی چون شستن دست‌ها و فاصله‌گیری اجتماعی به راهکارهایی برای سلامت روان هم نیاز دارند و می‌خواهند بدانند چه کارهایی را می‌توانند انجام دهند تا حال‌شان بهتر شود. سانتوس می‌گوید با بررسی تحقیقات و شواهد به سه درس مفید برای شاد بودن در این دوران می‌رسیم.
تحقیقات نشان می‌دهد آدم‌های شاد به نسبت سایرین بیشتر اجتماعی و معاشرتی هستند. البته در ایام کرونایی به سبب فاصله‌گذاری اجتماعی انجام چنین کاری به شکل فیزیکی ممکن نیست و نمی‌توانیم حضوراً از آدم‌هایی که دوست‌شان داریم احوالپرسی کنیم اما فناوری به دادمان رسیده است. می‌توانیم با استفاده از امکاناتی چون واتس اپ و اسکایپ که امکان تماس تصویری را هم ممکن می‌کنند با عزیزان‌مان حال و احوال مجازی کنیم. اگرچه هیچ چیز جای دیدار واقعی را نمی‌گیرد اما در این شرایط همین معاشرت‌های اینترنتی هم غنیمت است. به ما امکان می‌دهد حالت‌های چهره‌ها را ببینیم، احساسات را در صدای آشناها بفهمیم و بواقع ارتباط داشته باشیم. پس برنامه منظمی برای تماس‌های مجازی داشته باشیم.
 به دیگران کمک کنیم و مراقب‌شان باشیم؛ آدم‌های شاد دوست دارند به دیگران کمک کنند. نمی‌گویند اول شادی خودم بعد دیگران بلکه برعکس شادمانی دیگران را بر شادمانی خودشان ترجیح می‌دهند. شاید این در تناقض با اصل مراقبت از خود باشد اما نکته مهم همین جاست، کمک به دیگران و خواستن چیزهای خوب برای آنها بویژه در دوران سختی، اثر مثبت بر کل جامعه دارد. گویی کمک به دیگران مثل بومرنگ است که اثرات مثبت آن در نهایت به خودت برمی گردد. بزرگان اخلاقی ما چه زیبا گفته‌اند که: الجار ثم الدار. حواس‌مان به دور و برمان باشد. همسایه کهنسالی که نیازمند مراقبت و کمک است، دانش‌آموزی که به کمک درسی نیاز دارد. با رعایت توصیه‌های بهداشتی لازم آنها را یاری کنیم. با انجام چنین کارهای نیکی، شادی به سراغ‌مان خواهد  آمد. در زمان حال زندگی کنیم؛ آدم‌های شاد ذهنی هوشیار دارند. در زمان حال زندگی می‌کنند و مراقب چیزهایی هستند که برای‌شان اتفاق می‌افتد. سانتوس توصیه به مراقبه می‌کند که حالتی است که در آن فرد با نادیده گرفتن محرک‌های محیطی، خودآگاهانه به تمرکز ذهن پرداخته و از تنش‌ها و فشارهای روحی خود را رها می‌کند. او می‌گوید با مراقبه شما ابزار قدرتمندی در معرکه سخت بیماری کرونا دراختیار خواهید داشت که موجب دورکردن نگرانی‌ها خواهد شد. همین توصیه‌ها برای شرکت‌ها و سازما‌ن‌های دولتی هم هست. آنها هم باید تلاش کنند تا در این دوران بیشتر به فکر دیگران باشند و به نیازمندان کمک کنند. آنها بیشتر از آنکه به فکر سود یا زیان باشند باید راه‌هایی را پیدا کنند که به مردم کمک کرده و آنها را شادمان کنند.