کاهش تخلف‌های ساخت‌و‌ساز در حریم میراث فرهنگی اصفهان

حمیرا حیدریان
خبرنگار
ساخت و ساز‌های بی‌ضابطه و غیرقانونی در حریم بنا‌های تاریخی شاخص اصفهان، بار‌ها میراث ملی و جهانی این شهر را تا آستانه حذف از فهرست بین‌المللی یونسکو پیش برده است.
نصف جهان را به زیبایی، قدمت و تنوع آثار تاریخی‌اش می‌شناسند، میراثی گرانبها که در جای جای شهر گنبد‌های فیروزه‌ای قد برافراشته و شهرتش را جهانی ساخته است. تاکنون چهار اثر تاریخی استان اصفهان میدان امام یا نقش جهان، کاخ موزه چهلستون، مسجد جامع اصفهان و باغ فین کاشان به ثبت جهانی رسیده است.
اما داستان نامهربانی با آثار تاریخی اصفهان، ساخت‌و‌ساز‌های بی‌ضابطه و غیرقانونی در حریم بنا‌های تاریخی شاخص اصفهان، بار‌ها میراث ملی و جهانی این شهر را تا آستانه حذف از فهرست بین‌المللی یونسکو پیش برده است؛ قصه‌ای که موضوع آن خود در حال تاریخی شدن است.
سربه دار شدن درخت‌های چندصد ساله گذر تاریخی چهار باغ برای ساخت مترو، علم شدن مجتمع ارگ جهان نما در میدان نقش جهان که نگاهی بین المللی را در یونسکو  یدک می‌کشد و می‌رفت که از لیست این سازمان حذف شود و ساخت و ساز‌های غیرقانونی و گاه و بیگاه در حریم آثار تاریخی نصف جهان هنوز خودنمایی می‌کند و... همه و همه حاصل توسعه شهری بی ضابطه ای است که امروزه گریبان این شهر و دیار باقی مانده ازگذشتگان را سخت گرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در این خصوص به «ایران» گفت: آنچه که به عنوان چالش ازگذشته دور تا به امروز پیش روی میراث فرهنگی بوده بحث توسعه شهری است که با نگاهی سوداگرانه و بدون در نظر گرفتن میراث تاریخی که تخریب هر کدام از آنها غیر قابل جبران خواهد بود، صورت گرفته است.
فریدون اللهیاری با ابراز امیدواری از تغییر نگرش و رویکردها نسبت به میراث فرهنگی افزود: خوشبختانه طی سال‌های اخیر نگاه مردم، مسئولان و دوستداران میراث فرهنگی تغییر کرده و با وسواس و توجه بیشتری به این مقوله نگاه می‌کنند و همین عامل باعث کاهش چشمگیر تخلفات در خصوص تخریب  یا ضرر به این بناهای باارزش شده است. اگرچه همچنان شاهد مواردی از این دست هستیم اما به جرأت می‌توان گفت تعداد آن بسیار محدود شده است و نکته حائز اهمیت اینکه، همین موارد محدود تخلف به علت تغییر نگرش بازتاب‌های گسترده‌ای را در رسانه‌ها ایجاد می‌کند.
وی اظهار داشت: کم توجهی و نبود حساسیت‌های لازم در دستگاه‌های ذیربط در گذشته عاملی بود تا تخلفات گسترده‌ای در توسعه شهری و ساخت‌وسازها در حریم بناهای تاریخی صورت گیرد که طی چند سال اخیر با تغییر نگرش به این موضوع ، تلاش‌ شده تا با دستگاه‌هایی چون شهرداری‌، دهیاری و... با دغدغه اجرای قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و لحاظ کردن آن در توسعه شهری بیش از پیش در حفظ میراث تاریخی استان که در واقع میراث ملی است گام برداریم.
وی با بیان اینکه بعد از وقوع تخلف ، ما مطلع می‌شویم، خاطرنشان کرد: متأسفانه همچنان به خاطر برخی کوتاهی‌ها از جمله  اعلام نکردن استعلام‌ها در ساخت و سازها به صورت عمد، باعث شده است تا همچنان شاهد ساخت‌و‌سازهای غیر‌مجاز در حریم بناهای تاریخی باشیم؛ از سوی دیگر اکثر گزارش‌ها مبنی بر تخلف از طرف شهروندان و علاقه‌مندان به میراث اعلام می‌شود و تصور همگان بر این است که میراث فرهنگی قبل از وقوع تخلفات باید حضور پیدا کند در صورتی که با توجه به امکانات موجود این امر امکانپذیر نیست و با محدود بودن تعداد نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی که اولویت حفاظت و حراست از بناهای بسیار باارزش تاریخی در سطح ملی و حتی بین‌المللی است؛ اینکه قبل از اعلام هرگونه تخلف مردمی حضور داشته باشند دور از شرایط فعلی میراث فرهنگی است.
فریدون اللهیاری با تأکید بر اینکه در محدوده آثار تاریخی پلاک‌هایی وجود دارد که با توجه به حریم این بافت‌ها، چگونگی ساخت‌و‌ساز آنها باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام شود، تصریح کرد: طبق قانون ارتفاع ساخت و ساز هر نوع بنا در جوار و حریم بافت تاریخی باید کمتر از ۸ متر باشد. مشکل اساسی این است که حریم و قوانین موجود در این حوزه زیاد شفاف نیست و به‌طور مشخص وقتی پایه‌های قانونی کار درست شود، کمتر به موارد تخلف برمی‌خوریم.
 اللهیاری با بیان اینکه میراث فرهنگی با جدیت تمام با ساخت‌و‌ساز غیر قانونی در حریم آثار تاریخی برخورد می‌کند، گفت: یکی از مهم ترین اقدامات ما مشخص کردن محدوده حریم بافت تاریخی است که ساخت و ساز‌های غیرمجاز در آن ممنوع اعلام شده است.
وی عنوان کرد: 6 سال پیش، فقط حدود160 بنا دارای حریم مصوب تاریخی بودند که این تعداد در حال حاضر به بیش از ۵۰۰ اثر رسیده و این امر نشانه دغدغه و پیگیری میراث فرهنگی در این حوزه است. صدور دستور توقف ساخت بنا در حریم بافت تاریخی همچنین ساخت بنا در حریم تاریخی پل خواجو هم که مدتی پیش بدون مجوز قانونی اجرا شده بود، با پیگیری‌های حقوقی متوقف شد. از روزی که اولین نشانه‌های غیر‌مجاز بودن ارتفاع ساختمان محرز شد، پیگیری ما شروع و مکاتبات لازم با شهرداری و مراجع قضایی آغاز شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان به ساخت و سازهای انجام شده طی سال‌های گذشته در میدان نقش جهان و خیابان چهارباغ اشاره کرد و ادامه داد: متأسفانه به همان دلیل کم‌اهمیت قرار دادن حفظ میراث فرهنگی و اینکه برای توسعه همه‌جانبه شهر می‌توان به میراث تاریخی یک ملت نیز خدشه وارد کرد؛ باعث شد تا با وجود ورود میراث فرهنگی برج جهان‌نما علم شود  یا مترو از چهارباغ عبور کند و این ها همه، نشان از کم‌توجهی به میراث تاریخی این کشور است. همچنین چندی پیش هم در ضلع شرقی میدان نقش جهان، یکی از مالکان محلی، بدون اخذ مجوز از میراث‌فرهنگی برای ساخت یک واحد مسکونی اقدام به خاکبرداری در پلاک خود در حریم درجه ۲ مسجد شیخ لطف‌الله کرده بود که خاکبرداری با ورود ما به موضوع متوقف شد.
وی عنوان کرد: محور تاریخی، فرهنگی شهر اصفهان شامل ۴۰۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی و چهار اثر جهانی است و محور‌های ۱۰ گانه منشعب در مجاورت این محور و منطبق بر استخوان‌بندی شهر اصفهان در مجموع به طول ۲۳ کیلومتر زنجیره گردشگری شهر را تکمیل می‌کند.

نیم نگاه

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان : کم توجهی و نبود حساسیت های لازم در دستگاه های ذیربط در گذشته عاملی بود تا تخلفات گسترده ای  در توسعه شهری و ساخت وسازها در حریم بناهای تاریخی صورت گیرد که طی چند سال اخیر با تغییر نگرش  به این موضوع، تلاش  شده تا با دستگاه هایی چون شهرداری  ، دهیاری و ... با دغدغه اجرای قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و لحاظ کردن آن در توسعه شهری  بیش از پیش در حفظ میراث تاریخی استان که در واقع میراث  ملی است ،گام برداریم