مقبره الشعرای تبریز 10 سال است که دارد ترمیم می‌شود

زهره توکلی
خبرنگار
مقبرة الشعرای تبریز مجمع خاموش سرآمدان دنیای سخن است؛ جایی که 400 شاعر نام آور از دوره‌های مختلف تاریخی در کنار هم آرمیده‌اند. جایی که افتخار به زبان و ادبیات را زیر نام «ایران» در دل هر بازدید کننده‌ای بر می‌انگیزد. از استاد محمد حسین شهریار، میرزا طاهر خوشنویس، همام تبریزی، ثقة الاسلام تا اسدی طوسی و خاقانی شروانی و... همه در اینجا همایشی احترام انگیز و ابدی را برگزار کرده‌اند. طبیعی است انتظار داشته باشیم برای چنین فخر آورانی بنایی فاخر و در تناسب جایگاه آنها ساخته شده باشد. این انتظار اما 10 سال است که هر بازدید کننده‌ای را ناامید کرده است. یک دهه پیش مسئولان شهری و فرهنگی تبریز به این تصمیم رسیدند که مقبرة الشعرا به دلیل آسیب دیدگی‌های حاصل از گذشت زمان و حوادث مختلف باید ترمیم شود. بخشی از این طرح که 10 سال پیش نگاشته شد همچنان روی کاغذ مانده و بخش دیگر در چهره دیوارها و بناهایی جلوه نموده که نیمه کاره رها شده‌اند و همچنان در حال احداث است. وقتی دلیل را پرس و جو می‌کنیم به پاسخ های متفاوت می‌رسیم از کافی نبودن اعتبارمالی تا اشتباه بودن طرح‌های ترمیم و توسعه مجموعه.
معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی در این باره به «ایران» می‌گوید: توسعه مقبرة الشعرا به مصوبات سال‌های دهه 70 که توسط استانداری استان آذربایجان شرقی صورت گرفته، مربوط می‌شود. پس از آن و بر اساس همین مصوبات و تصمیمات، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی امر، به تهیه نقشه‌ها و طرح‌هایی برای توسعه در دهه 80 کرده و نسبت به شروع عملیات اجرایی اقدام می‌کند اما از آنجا که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارگان اجرایی نبود، عملیات اجرایی از نیمه دوم دهه 80 به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی واگذار شد.
علیرضا قوچی ادامه داد: پس از خاکبرداری محوطه اطراف بنای یادمان به دلایلی مانند عدم تخصیص اعتبار، مشکلات مدیریتی و... پروژه طرح توسعه مقبرة الشعرای تبریز تا سال ۹۲ معلق و بلاتکلیف ماند. در این سال و طی جلسه‌ای که با حضور اعضای هیأت امنای مقبرة الشعرا صورت گرفت، ادامه اجرای عملیات طرح توسعه این مقبره تاریخی به شهرداری تبریز واگذار شد.
وی اضافه کرد: طرح توسعه مقبرة الشعرای تبریز پس از مراحل انتقال مدیریت و مالکیت مجموعه به شهرداری در شهریور ماه سال۹۳ و همزمان با روز شعرو ادب یعنی «زادروز استاد شهریار»، با ارائه نقشه‌های تهیه شده برای اجرای طرح که توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه شده بود به‌صورت رسمی به شهرداری منطقه۱۰ تبریز واگذار و این نهاد عهده دار مسئولیت اجرایی این طرح شد.
قوچی در خصوص علت طولانی شدن این طرح پس از واگذاری طرح به شهرداری گفت: به‌دلیل نقصی که در نقشه‌های اجرایی وجود داشت، پس از اجرای دیوارهای حائل پیش ساخته، برای جلوگیری از خطرات گودبرداری‌های قبلی، عملیات اجرایی بار دیگر متوقف شد. در نهایت در تیرماه سال۹۴ این طرح مورد بازبینی قرار گرفت و عملیات اجرایی آن با پیشرفت نسبی تا ابتدای سال ۹۵ ادامه یافت اما در مرحله بعدی مسئولیت اجرای این طرح از شهرداری منطقه ۱۰ تبریز به سازمان عمران شهرداری تبریز واگذار شد. وی با بیان اینکه از سال ۹۵ تاکنون مدیریت و مسئولیت پیگیری و پیشبرد پروژه در اختیار شرکت عمران بوده که به کندی در حال انجام است، اظهار داشت: بر اساس آخرین تصمیمات، هیأت امنای مجموعه مقبرة الشعرای تبریز، معاون فرهنگی امور عمرانی استانداری، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل میراث فرهنگی و شهرداری تبریز برای پیشبرد این پروژه همکاری می‌کنند.
مجریان طرح اعلام کرده بودند که تا مرداد ماه امسال ورودی این مقبره از سمت خیابان عارف و صفحه شمالی برای حضور گردشگران باز می‌شود. معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی در این خصوص اظهار داشت: در شهریور ماه سال‌جاری عملیات اجرایی صفحه شمالی این مقبره به اتمام رسید به طوری که مراسم بزرگداشت روز شعر و ادب نیز در همین محوطه برگزار شد اما به علت عدم تکمیل عملیات روشنایی، ورودی‌ها و وقوع خطرات احتمالی ناشی از آن، امکان بهره‌برداری و استفاده گردشگران و... از این محوطه وجود ندارد. وی درباره وضعیت مرمت کل سقف و محوطه‌سازی این مقبره که قرار بوده شهرداری آن را انجام دهد همچنین آسیب شناسی و آسیب زدایی این طرح نیز که مقرر شده بود توسط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شود، گفت: بخشی از عملیات مرمت نما و عایق‌بندی رطوبتی بنای یادمان (المان) مقبرة الشعرا در سال‌های دهه ۸۰ با طرح نظارت دانشگاه هنر اسلامی انجام شده و طبق آخرین تصمیمات و تقسیم‌بندی وظایف که مرمت ساختمان یادمان به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده است، موضوع از سال‌جاری با انتخاب مشاور توسط این نهاد در حال پیگیری و انجام است.
قوچی ادامه داد: بر اساس مصوبات، طراحی و اجرای طرح توسعه مقبرة الشعرا و همچنین طرح نظر سرخاب در (قبرستان تاریخی سرخاب) به‌دلیل ارتباط کالبدی و موضوعی به پروژه توسعه مقبرة الشعرا به شهرداری محول شده است. البته با توجه اینکه این بنا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، تأیید و تصویب طرح مرمت و پروانه مرمت قبل از شروع عملیات اجرایی، توسط اداره کل میراث فرهنگی ضرورت دارد.
برخی علت طولانی شدن این پروژه را انجام طراحی و گودبرداری‌های اشتباهی در این مجموعه عنوان کرده‌اند که معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در این باره نیز با اشاره به عدم تطابق طرح اولیه با وضع موجود و کاستی‌های طرح، اظهار داشت: گودبرداری اولیه طبق طرح اولیه انجام شده بود که فارغ از مشکلات اجرایی و هزینه‌های طرح اجرا شده، خاکبرداری صورت گرفته به‌دلیل اینکه در وسعت و حجم و عمق بالایی انجام شده بود لایه‌های تاریخی محوطه فرهنگی و تاریخی گورستان سرخاب را مخدوش کرده و این گودبرداری مورد تأیید اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی نبوده است.
امید است طرح توسعه مقبرة الشعرای تبریز که سال هاست به دلایل مختلف به کندی و با حرکت لاک پشتی در حال انجام است بزودی و با همکاری ارگان‌های مشارکت کننده این طرح به اتمام برسد تا این مکان تاریخی و فرهنگی همانند گذشته پذیرای خیل عظیم گردشگران آثارتاریخی و فرهنگ دوستان از سراسر کشور باشد.


نیم نگاه

معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی: به دلیل نقصی که در نقشه های اجرایی وجود داشت، پس از اجرای دیوارهای حائل پیش ساخته، برای جلوگیری از خطرات گودبرداری های قبلی، عملیات اجرایی بار دیگر متوقف شد. در نهایت در تیرماه سال۹۴ این طرح مورد بازبینی قرار گرفت و عملیات اجرایی آن با پیشرفت نسبی تا ابتدای سال ۹۵ ادامه یافت اما در مرحله بعدی مسئولیت اجرای این طرح از شهرداری منطقه ۱۰ تبریز به سازمان عمران شهرداری تبریز واگذار شد