کیمیای روزنامه‌نگاری

محدثه واعظی‌پور
روزنامه‌نگار
تازه‌ترین گفت‌وگوی لعیا زنگنه با فریدون جیرانی در «کافه آپارات» یکی از پرمخاطب‌ترین گفت‌وگوهای هفته‌های اخیر بوده است. این موضوع چند دلیل دارد، لعیا زنگنه به سختی تن به مصاحبه می‌دهد و حضورش در یک برنامه جذاب است؛ صحبت کردن درباره سریال «در پناه تو» و اشاره به ممیزی‌های گسترده سریال پس از گذشت بیست و چند سال، هنوز تازه و شنیدنی است. نکته مهم دیگر، حضور فریدون جیرانی به عنوان مجری و پرسشگر این مصاحبه است. اغلب مصاحبه‌های جیرانی، به دلیل تسلطی که بر موضوع‌های سینمایی و فرهنگی دارد و تبحر و سابقه‌اش در روزنامه‌نگاری، اگر جنجالی نشده باشند بسیار پرمخاطب بوده‌اند. او که از دنیای روزنامه‌نگاری، به سینما و کارگردانی آمده، هنوز مهارتش را به عنوان یک روزنامه‌نگار حفظ کرده است؛ می‌داند چطور مصاحبه شونده را سر ذوق بیاورد، چطور او را به سمتی که باید، هدایت کند و چطور از موضوعی که بیست و چند سال پیش رخ داده و شاید برای نسل امروز اهمیتی نداشته باشد سوژه‌ای جذاب بیرون بکشد. اگر مخاطب گفت‌وگوهای جیرانی باشید، متوجه تفاوت آشکار او با اغلب مجری‌ها و بازیگرانی شده‌اید که در برنامه‌ها و تاک‌شوهای مختلف، میزبان ستاره‌های ریز و درشت بوده‌اند. تحمل این برنامه‌ها که مملو از شوخی‌های خنک و سوال‌های کلیشه‌ای هستند، آسان نیست. مهمترین چهره‌های سینما، موسیقی و ورزش در این برنامه‌ها حاضر شده‌اند اما جنس سؤال‌ها و نوع نگاهی که آنها را طراحی کرده، آنچنان جلف و سبک است که معمولاً نکته تازه‌ای دستگیر بیننده نمی‌شود. مگر مصاحبه شونده، خودش جریان گفت‌وگو را به دست بگیرد، نکاتی که در ذهن دارد (اغلب به نفع اوست و یک سویه مطرح می‌شوند) بگوید و برود، اما در گفت‌وگوهای جیرانی، در عین حال که احترام مصاحبه شونده حفظ می‌شود، نکاتی مطرح شده که فراتر از خاطره‌اند و برای شنونده و بیننده واجد ارزش هستند، به عنوان نمونه در گفت‌وگو با لعیا زنگنه، جیرانی با اشاره به موفق‌ترین سریال کارنامه این بازیگر، از ممیزی‌های غریبی صحبت می‌کند که زمانی در صدا و سیما وجود داشته و اگرچه امروز، به آن شکل اعمال نمی‌شود، جنس آن تغییر کرده و همچنان بدون منطق ادامه دارد. گفت‌وگوی جیرانی با تیم سازنده سریال «همگناه» و مصطفی کیایی هم، یکی از گفت‌وگوهای جذاب و دیدنی او بود که روند تولید این پروژه پربیننده را از منظر کارگردان و تعدادی از بازیگران، بررسی می‌کرد.
زمانی موفقیت برنامه‌های جیرانی و گفت‌وگوهایش را به روابطی که با سینماگران دارد، ربط می‌دادند. این بخشی از امتیازی است که او را به عنوان کارگردان وارد یک برنامه می‌کند، اما همه آن نیست. کارگردان‌ها و بازیگران دیگری هم این فرصت را دارند و از روابط‌شان استفاده کرده چهره‌های شاخص را به برنامه‌شان می‌آورند، اما در نهایت بدون این که گفت‌وگو دستاورد ویژه‌ای داشته باشد به پایان می‌رسد و سوژه قربانی می‌شود.
تسلط جیرانی بر مصاحبه و علاقه به کارش، همچنان در او مشهود است. او از شنیدن حرف‌های تازه میهمانش سر ذوق می‌آید و این حس را با بیننده‌اش سهیم می‌شود، اتفاقی که در بسیاری از برنامه‌ها نمی‌افتد، میهمان آمده تا ویترین برنامه را پرکند و به اعتبار مجری بیفزاید، بنابراین خودش به عنوان بازیگر، ورزشکار یا آهنگساز و خواننده اهمیتی ندارد تا  حرف‌هایی تازه بزند و ناگفته‌هایی را بگوید که در ذهن بمانند یا سندی از یک روزگار و دوران باشند. گفت‌وگوهای جیرانی، چه آن زمان که در هفته‌نامه «سینما» یا ماهنامه «گزارش فیلم» چاپ می‌شد، چه زمانی که در برنامه «هفت» یا «کافه آپارات» انجام می‌شد، خواندنی و پر از نکته است؛ شاید بهتر باشد خواندن و دیدن این گفت‌وگوها را به سازندگان و مجریان انبوه تاک‌شوها و برنامه‌های تلویزیونی و اینترنتی توصیه کنیم.