ضرورت توجه به گفتمان علوم اجتماعی در دوران کرونا

اردشیر انتظاری
مدیرگروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
در زمینه عادی شدن روابط مردم در دوران کرونا و خستگی آنها از طولانی شدن مدت زمان بیماری، چند نکته قابل بررسی و توجه است. در گام اول مسأله اصلی در قضیه کرونا، درخصوص رعایت پروتکل‌ها توسط مردم، همان طور که مقام معظم رهبری هم تأکید کردند، اقناع افکار عمومی است، یعنی باید به این امر به طور ویژه توجه داشته باشیم و همه وسایل و امکاناتی که به کار می‌گیریم، در جهت اقناع افکار عمومی  و بر اساس عادت و سنت و رویه‌های جاری باشد، بنابراین اگر روشی را در پیش بگیریم که به اقناع افکار عمومی نینجامد، بیهوده نباید آن کار را تکرار کنیم. در این مقوله مهم‌ترین مسأله، این است که جامعه سیاستگذار از گفتمان علوم اجتماعی محروم است، درحال حاضر گفتمان‌های پزشکی و بوروکراتیک حکمفرما هستند، این در حالی است که در مقطع زمانی  فعلی نیاز است که گفتمان‌های علوم اجتماعی مد نظر باشد؛ باید به صورت پروژه دانشگاهی از همان ابتدا این قضیه مطرح می‌شد و از دانشگاه‌ها درخواست می‌شد روی این موضوع کار کنند، اگر اقدامی هم بوده به صورت جدی نبوده و حالت زینتی داشته است. اگر از زاویه علوم اجتماعی مسأله کرونا مورد توجه قرار بگیرد و تجزیه و تحلیل شود، متوجه می‌شویم که اساساً انتظارات مردم از یک مسأله باید به درستی تنظیم شود. در ابتدا مردم فکر می‌کردند، یک ویروسی آمده و در دوره ۲ تا ۳ ماه تمام می‌شود و هیچ وقت فکر نمی‌کردند، یک سال ممکن است با این بیماری درگیر باشند . اینکه انتظار مردم از موضوع تنظیم شود، امری اجتماعی است، نه پزشکی است نه بوروکراتیک است و نه انتزاعی، مثل مسأله اعتیاد که پیام‌هایی در صداوسیما ارائه می‌شود و به معتاد گفته می‌شود که تصمیم بگیر تا ترک کنی. مگر اینگونه می‌شود اعتیاد را کنار گذاشت؟! در این قضیه هم مردم باید کاملاً توجیه شوند که این بیماری شایع ممکن است که سال‌های سال ما را گرفتار کند و اگر اقدامات متناسب را انجام ندهیم، لطمات جدی به نظام اقتصادی، سبک زندگی و مسائل روحی، روانی وارد می‌کنیم. ابعاد موضوع باید به درستی برای مردم تشریح شود و متوجه شوند که یک رعایت کوتاه مدت مشکل را حل خواهد کرد، به محض اینکه آمارها کاهشی شود، مردم مثل فنر عمل کرده و به سرعت می‌خواهند به زندگی قبلی برگردند؛ نکته دیگر مربوط به این گفتمان، این است که وقتی دوره‌ای تبلیغاتی انجام می‌دهیم، باید تحولی در تبلیغات به وجود آوردیم که مردم را دچار شگفتی کنیم، اگر هزار بار بگوییم ماسک بزنید و فاصله را رعایت کنید و امثالهم، گوش مردم عادت کرده و توجهی نمی‌کنند، در حالی که باید به گونه‌ای باشد که شکل تبلیغات، فرم محتوا و قالب تبلیغات مردم را دچار شگفتی کند، لازم است شهرداری تبلیغات جدیدی در این حوزه داشته باشد.