بررسی الگوی مصرف در دوگانه جامعه و اقتصاد

ادامه از صفحه 7
هر جامعه‌ای نیازمند الگوی مصرف متفاوتی است که دارای سه رکن اصلی است: سطح مصرف، ترکیب کالاهای مصرفی و چگونگی و نحوه مصرف کالاها و خدمات. در سطح مصرف منظور بخشی از درآمد خانوار یا جامعه است که به آن مخارج مصرفی گفته می‌شود و صرف خرید کالاها و خدمات مصرفی می‌شود. سطح مصرف در جامعه افزون بر آنکه متأثر از فرهنگ  است می‌تواند تابعی از درآمد حال و متوسط جامعه نیز باشد.
مؤلفه دوم به عنوان ترکیب کالاهای مصرفی به وزن هر یک از کالاها در سبد مصرفی خانوار و بنگاه‌ها و دولت‌ها اشاره دارد. به طور قطع سهم مصرف کالاها متفاوت است. تحلیل این متغیر هم می‌تواند در رشد و توسعه کشورها و تعمیق بخشیدن بر رکود و بیکاری نقش داشته باشد. دو عامل قیمت‌های نسبی و ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی در ترکیب مصرف نقش مهمی ایفا می‌کنند.
در سطح کلان نیز فرهنگ از جهات مختلفی نقش تعیین کننده‌ای بر مصرف دارد. همچنین مصرف خانوارها در سطح کلان از مصرف خانوارها در سطح خرد نشأت می‌گیرد. ارزش‌های اخلاقی در جوامع بر میزان و سطح مصرف اثر می‌گذارد. پس لزوم هدایت و کنترل هنجارهای پذیرفته شده جامعه برای رعایت مصرف متناسب سرچشمه فرهنگی دارد و از ارزش‌های اساسی جامعه گرفته شده و اثرپذیری الگوی کلان را روشن می‌کند.
اما در رابطه با مؤلفه سوم که در جامعه ما بیش از گذشته مهم شمرده می‌شود، نحوه مصرف است که به کارکرد مصرف در دنیای معاصر ارتباط دارد. در واقع مصرف دیگر روشی برای رفع نیازهای اساسی نیست بلکه به عنوان ابزاری برای نشان دادن سبک زندگی مطرح است. افراد نیز مصرف خود را به نمایش می‌گذارند تا نشان دهند به کدام طبقه تعلق دارند و اینجاست که مفهوم مصرف نمادین مطرح می‌شود. این بخش از مصرف کاملاً جنبه فرهنگی دارد و می‌توان آن را پدیده‌ای فرهنگی دانست.
الگوی مصرف هر جامعه بخشی از فعالیت‌های اقتصادی آن جامعه شمرده می‌شود. در حقیقت فرهنگ و اقتصاد دارای خاستگاه یگانه‌ای به نام جامعه هستند. جامعه هم به عنوان یک نظام اجتماعی که دارای عناصر مرتبط با هم است شدیداً از فرهنگ جامعه متأثر می‌شود. به عبارت دیگر الگوی مصرف هر جامعه ارتباط نزدیکی با هنجارها و ارزش‌های پذیرفته شده در آن جامعه دارد.
نکات دیگری هم در رابطه با فرهنگ وجود دارد که می‌توان به صورت موجز به آنها پرداخت. به عنوان مثال تشویق مردم به مصرف کالاهای داخلی موضوع مهمی است. امروزه می‌بینیم بسیاری از بنگاه‌های خرد با رکود عجیبی مواجه هستند. در این شرایط باید مردم را به مصرف کالاهای ساخت داخل تشویق کرد. یا در وجه دیگری از موضوع ، مصرف خیلی از کالاها بیش از حد ضروری است که برای سلامت افراد مضر است مثل نمک ، شکر و مصرف برخی کالاها کمتر از حد استاندارد است مثل لبنیات و ماهی بنابراین باید مصرف این کالاها در سبد خرید خانوار متعادل شود.در پایان نیز باید بر این نکته تأکید کرد که احیای نهاد انفاق در جامعه از مقولاتی است که می‌تواند در وجوه فرهنگی مصرف و مدیریت آن مؤثر واقع شود.