اقتصاد در انتظار برگشت شریکان خارجی

گروه اقتصادی | برگشت برندهایی که زمانی در ایران اسم و رسمی داشتند و البته محبوبیت، سؤال خیلی‌ها است. فعالان بازار مرتب در حال رصد اخبار هستند تا ببینند حرف و حدیثی از برگشت شرکت‌های خارجی در فضای مجازی و یا رسانه‌های رسمی شنیده می‌شود یا خیر.
برخی از منابع مطلع می‌گویند گفت‌و‌گوهای کوتاهی درباره برندهایی که به آن اشاره شد، صورت گرفته است اما هیچ قطعیتی پیدا نکرده است. شرکت‌های خارجی که ایران را ترک کردند برای برگشت به کشورمان راغب هستند اما بلاتکلیفی در تحریم دست و پای آنها را برای مذاکره علنی بسته است. از سویی، برخی‌ها هم هستند که می‌گویند برگشت هر شرکت خارجی باید با یکسری شروط سختگیرانه باشد تا با تحریمی دوباره شرکت‌ها هوای رفتن به سرشان نزند.
فعالان بخش خصوصی هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از سیگنال‌های مثبت شرکت‌های خارجی برای برگشت به کشورمان صحبت و تأکید کردند امیدواریم فضای مثبت ایجاد شده با برخی از شیطنت‌ها از بین نرود.
یکی از فعالان بخش خصوصی که چند وقتی است مذاکره با یکی از شرکت‌های خارجی در آلمان را شروع کرده است به «ایران» گفت: «دست‌و‌پا شکسته مذاکره با چند شرکت را جلو برده‌ایم و البته تفاهم‌هایی هم به دست آمده است، اما کاش قبل از برجام به فکر اف‌ای‌تی‌اف باشیم، ما از دولت دوازدهم فقط یک تقاضا داریم و آن اینکه اجازه ندهد تکلیف اف‌ای‌تی‌اف در دولت سیزدهم مشخص شود.»
اگر چنین امری اتفاق بیفتد، با وجود برخی از تحریم‌ها می‌توان مبادلات اقتصادی و همکاری‌های مشترک را دنبال کرد.»
در ادامه نظر دو استاد دانشگاه درباره اینکه آیا بخش خصوصی باید مذاکرات خود با شرکت‌های خارجی را آغاز کند یا خیر آمده است.


بخش خصوصی باید میداندار شود

علی قنبری
استاد دانشگاه
با حضور بایدن در کاخ سفید و توقف تحریم‌های جدید، این ابهام به‌وجود آمد که آیا بخش خصوصی می‌تواند به صورت مستقل و جدا از دولت با شرکت‌های خارجی مذاکره کند و یا حداقل تا به سرانجام رسیدن برجام بخشی از مذاکرات خود را جلو ببرد؟
در پاسخ به این ابهام و سؤال باید گفت که بخش خصوصی نباید خودش را معطل دولت کند از این‌رو ضرورت دارد برای مذاکرات با شرکت‌های خارجی وارد فاز عملیاتی شود. بخش خصوصی موتور محرک اقتصاد است، اگر این موتور روشن و فعال باشد اقتصاد کشور هم در مسیر پویایی قرار می‌گیرد؛ برای اینکه بخش خصوصی بتواند اثرگذاری مناسبی در اقتصاد داشته باشد نیازمند توسعه فعالیت و همکاری با شرکت‌های خارجی است.
بدین‌جهت با جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تشویق فعالان اقتصادی می‌توان اقتصاد کشور را در ریل درست و صحیح گذاشت. از آنجا که نقش بخش خصوصی در اقتصاد پررنگ است توصیه می‌کنم که زمان حاضر را از دست ندهند و با شرکت‌های بزرگ و کوچک خارجی وارد مذاکره شوند. اگر مذاکرات به درستی هدایت شود قطعاً نتیجه مثبت آن عاید کشور خواهد شد.
در حال حاضر کشور به سه مقوله تکنولوژی‌های جدید و به روز، مدیریت درست منابع مالی و جذب سرمایه‌های خارجی نیاز دارد. اگر بتوان هر سه مورد یاد شده را در کنار هم محقق کرد رشد و توسعه اقتصادی دور از دسترس نخواهد بود. بخش خصوصی در مقطع فعلی مسئولیت حساس و خطیری دارد، لذا این بخش باید به خود جرأت دهد و ضمن استفاده از امکانات و توانمندی‌های خود به سمت شروع گفت‌و‌گو با شرکت‌های خارجی برود؛ هر میزان که بخش خصوصی در این بخش معطل کند فرصت از دست خواهد رفت.
برای آنکه فعالان اقتصادی بتوانند از فضای به‌وجود آمده بهترین بهره را ببرند از دولت می‌خواهم که دیگر رقیب بخش خصوصی نشود و اجازه دهد این گروه در حد اختیاراتی که دارد در فضای اقتصاد داخلی و بین‌المللی فعالیت کند. به نظر می‌رسد در شرایط حاضر بخش خصوصی خود را معطل دولت کرده است، بخصوص بخش خصوصی که تحت سیطره دولت است. بخش خصوصی باید چابک و فعال باشد و از کوچک‌ترین روزنه برای توسعه فعالیت‌های خود استفاده کند. امیدوارم دولت از بخش خصوصی و فعالان اقتصادی بخواهد که فعالیت‌هایشان را در فضای بین‌الملل گسترش دهند و منتظر این نباشند که دولت می‌خواهد چه کاری انجام دهد. بخش خصوصی باید سعی کند که خود را مستقل از دولت ببیند.

سیاست‌مان دربرابر شرکت‌های خارجی را باید روشن کنیم

آلبرت بغزیان
استاد دانشگاه
شاید این سؤال در ذهن خیلی از مردم پدیدار شده باشد که با رفتن جمهوریخواهان و آمدن دموکرات‌ها چرا فضای اقتصادی کشور تغییر نکرده است؟ و بخش خصوصی چرا مذاکرات خود با شرکت‌های خارجی را از سر نمی‌گیرد؟ مهم‌ترین نکته در این بخش «برجام» است. بخش خصوصی و شرکت‌های خارجی منتظر و معطل برجام هستند؛ آنها می‌خواهند ببینند که برجام چگونه دنبال خواهد شد و آیا امریکا به برجام بر می‌گردد یا خیر.
شرکت‌های خارجی فعال در ایران به‌خاطر تهدیدهای ترامپ از کشورمان خارج شدند اما این دلیل بر آن نیست که با تغییر ریاست جمهوری امریکا تحریم‌ها برداشته شده، اکنون فقط تحریم‌های جدید علیه ایران در حوزه اقتصاد تصویب نشده است ولی تحریم‌های گذشته به قوت خود باقی است. به همین جهت شرکت‌های خارجی ریسک مذاکره حداقل علنی را نمی‌پذیرند چرا که واهمه تحریم امریکا را دارند.
قبل از آنکه درباره مذاکره با شرکت‌های خارجی صحبت کنیم ابتدا باید ببینیم که موضع ایران نسبت به شرکت‌های خارجی که ایران را ترک کردند، چیست؟ آیا قرار است شرکت‌های خارجی با سبک و سیاق گذشته به ایران بازگردند؟ آیا قرار است سیاست‌گذاران پیش شرط‌های جدید برای سرمایه‌گذاران در نظر بگیرند؟ وقتی به هیچ‌کدام از ابهام‌ها پاسخ داده نشده است، چگونه بخش خصوصی می‌تواند وارد مذاکره شود و یا گفتمانی را شروع کند.
لذا در اولین گام بهتر است که سیاست‌گذاران موضع رسمی خود نسبت به شرکت‌های خارجی که از ایران رفتند مانند سامسونگ، ال‌جی، پژو و رنو را اعلام کند تا همه بدانند که در فضای جدید و حتی امضای برجام قرار است چه رفتاری از ایران ظاهر شود.
اگر قرار است از شرکت‌های خارجی که ایران را ترک کردند و به‌واسطه خروج‌شان به منافع اقتصادی کشور ضربه زدند خسارتی دریافت شود، به صورت شفاف اعلام شود تا هم بخش خصوصی بداند و هم شرکت‌های خارجی که می‌خواهند همکاری کنند، از سیاست ایران باخبر شوند.
از این‌رو نمی‌توان قضاوت کرد که آیا بخش خصوصی به‌طور کامل معطل برجام است یا مذاکرات خود را در فضای مجازی و نشست‌های آنلاین دنبال می‌کند.