از مصایب «دختر لر» و «بدوک» تا رازی که کیانوش عیاری افشا کرد

گروه فرهنگی/ یکی از بخش‌های جذاب جشنواره جهانی فیلم فجر در دوره‌های اخیر نمایش نسخه‌های مرمت شده آثار کلاسیک سینمای ایران است. نمایش کلاسیک‌های ایرانی هم ارزش آموزشی و هنری قابل توجهی برای سینمادوستان و دانشجویان دارد و هم فرصتی برای خاطره‌بازی و تماشای نسخه‌ای با کیفیت از فیلم‌هاست. مهمتر از همه نمایش نسخه‌های مرمت شده تلاشی است برای دیده شدن همه سینماگرانی که اعتبار و جایگاه امروز سینمای ایران بدون هنر آنها قابل تصور نیست.
این فیلم‌ها توسط فیلمخانه ملی ایران و با همت مدیر آن لادن طاهری ترمیم و آماده نمایش می‌شود. اقدام ارزشمند مرمت فیلم‌های مهم قدیمی سینمای ایران توسط فیلمخانه ملی ایران در این سال‌ها بارها از سوی فیلمسازان مورد تقدیر قرار گرفته است. رخشان بنی‌اعتماد در زمان نمایش نسخه مرمت شده فیلم «نرگس» در خانه سینما از مدیر فیلمخانه ملی با این عبارات تقدیر کرد: «در برابر لادن طاهری تعظیم می‌کنم و معتقدم که او سینمای ایران را نجات داده است.»
 در دوره‌های گذشته این رویداد سینمایی، فیلم‌هایی چون «دیده‌بان» ابراهیم حاتمی‌کیا، «طلسم» داریوش فرهنگ، «جاده‌های سرد» مسعود جعفری جوزانی، «پرده آخر» واروژ کریم‌مسیحی، «دونده» امیرنادری، «بازمانده» سیف‌الله داد، «گاو» داریوش مهرجویی، «خانه خدا» جلال مقدم و... به نمایش درآمد.
امسال نسخه رنگی «دختر لر» اردشیر ایرانی (نخستین فیلم ناطق سینمای ایران)، «بدوک» مجید مجیدی، «آن سوی آتش» کیانوش عیاری و «سفر سنگ» مسعود کیمیایی در این بخش روی پرده می‌روند. نمایش این فیلم‌ها علاوه بر حظ تماشای نسخه با کیفیت، عموماً با خاطره بازی و روایت‌های دست اول از ساخت فیلم همراه است. جشنواره با رونمایی از نسخه ترمیم شده «آنسوی آتش» کیانوش عیاری آغاز شد و این فیلمساز علاوه بر صحبت‌هایی که در این آیین مطرح کرد، در مستر کلاس جشنواره نکات جالبی درباره شرایط ساخت فیلم و روزهای سخت و ناامن اهواز در سال‌های میانی دهه 60 گفت و از راز ایده گرفتن از قصه «سووشون» سیمین دانشور در «تنوره دیو» پرده برداشت. مجید مجیدی در گفت‌وگویی با شادمهر راستین خاطرات جالبی از مشکلات و موانع ساخت فیلم «بدوک»؛ از انگ سیاه‌نمایی توسط حوزه هنری و حمایت‌های شهید آوینی تا مشکلات مالی و ترس و دلهره بچه‌های فیلم که برای اولین بار شهر را از نزدیک دیده بودند تعریف کرد. سعید عقیقی و میترا حجار در آیین معرفی فیلم سینمایی «دختر لر» از رکوردهای این فیلم و مشکلاتی که برای بازیگر نقش اصلی آن پس از اکران ایجاد شد، سخن گفتند. به گفته حجار، روح‌انگیز سامی‌نژاد، اولین بازیگر زن مسلمان ایرانی با وعده ثبت شدن نامش به‌عنوان اولین بازیگر زن ایرانی در تاریخ، نقش «گلنار» در این فیلم را بازی می‌کند، اما بعد از جدایی از همسرش و بازگشت به ایران، مورد غضب مردم ایران، حتی خانواده و نزدیکانش قرار می‌گیرد و تا پایان عمر، به‌صورت مخفیانه زندگی می‌کند. در حقیقت، نام او در تاریخ هنر ایران ثبت شد، اما بهای سنگینی برای آن پرداخت کرد.
علاوه بر سینمای ایران، فرصت تماشای نسخه مرمت شده برخی آثار کلاسیک سینمای جهان هم از راه رایزنی با کمپانی‌های مختلف دنیا فراهم شده است. امسال «چهارصد ضربه» نخستین فیلم بلند فرانسوا تروفو در مقام یکی از آثار آغازگر موج نوی سینمای فرانسه، «کودکی ایوان» آندری تارکوفسکی، «نان روزانه ما» کینگ ویدور و «سفر هوایی من به ایران» والتر میتل هولتسر از سوئیس و«ایران، پرشیای نوین» استیفن ناینمن و... از جمله این آثار است که نمی‌توان از جذابیت تماشای نسخه مرمت شده و با کیفیت آن روی پرده عریض سینما چشم پوشی کرد.