یادگیری علوم یک تیر و چند نشان

نلی محجوب
فعال فرهنگی حوزه ادبیات کودک و نوجوان
معمولاً یادگیری علوم علاوه بر آنکه از علایق بچه‌هاست از علایق و سلایق والدین هم هست. بسیاری از والدین فکر می‌کنند بچه‌ها فقط باید کتاب‌های علمی بخوانند تا از درس و مدرسه جا نمانند، اما حواس‌مان باشد همانقدر که این کتاب ها می‌توانند برای بچه‌ها مفید باشند اجبار در خواندن فقط یک نوع کتاب می‌تواند بچه‌ها را از خواندن و مطالعه باز دارد. اما  مطالعه کتاب‌های علمی در زمینه‌های مختلف تأثیر بسیار خوبی بر درک کودک از دنیای پیرامون خواهد داشت، همین‌طور بر ارتباط گرفتن با جهان پیرامون و گاه متفاوت از آنچه در اطراف خود دارد.  اما شاید اتفاقی که کمتر به آن توجه می‌شود بحث تخیل و تقویت تخیل و خلاقیت کودک است که می‌تواند به وسیله کتاب‌های علمی هم اتفاق بیفتد. وقتی از گرده‌های گیاهان می‌گوییم؛ چیزی که به چشم قابل دیدن نیست و توضیحاتی ارائه می‌دهیم که کودک با چشم ذهن می‌بیند. معمولاً در برخی مراکز این فرایند را همراه با نقاشی، کاردستی و دیدن فیلم‌های مربوط همراه می‌کنند. کودکان به وسیله آشنایی با علوم از تک بعدی بودن خارج می‌شوند و غرق در دنیایی می‌شوند که پر از شگفتی است. پر از واقعیت‌های پیدا و پنهان. با کمک کتاب‌های علمی به بچه‌ها دیدن، استدلال کردن، تجربه کردن و دنبال سؤال رفتن و نتیجه گرفتن را یاد می‌دهیم. به بچه‌ها منطق دیدن و فکر کردن را می‌آموزیم. کنار هم قرار دادن مشاهدات و نتایج را. بچه‌هایی که با علوم سر و کار دارند تفکر انتقادی را فرا می‌گیرند، کودک سؤال می‌پرسد و دیدگاه‌های مختلف را کنار هم قرار می‌دهد و می‌تواند آگاهانه و با دلیل انتخاب کند، با محیط زیست سازگار‌تر  و مسئول تر خواهد بود. بنابراین کودکانی پرورش پیدا می‌کنند که دوستدار محیط‌ زیست خواهند بود. کودکان به‌دلیل پرسشگری و جست‌و‌جو قاعدتاً منطق بالاتری خواهند داشت و در آینده به شهروندانی عاقل و مسئول تبدیل می‌شوند چون از دنیای تک بعدی خارج شده‌اند و می‌دانند جزئی از یک هستی بزرگ هستند. بچه‌ها با علوم چگونه دیدن، چگونه شنیدن، استدلال و نتیجه‌گیری را فرا می‌گیرند. مجموعه علوم برای کودکان با ترجمه مهناز عسگری توسط کتاب آبی واحد کودک و نوجوان انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.  و کتابی است تصویری و متنوع. مجموعه‌ای درباره گیاهان، شکار بودن و شکار شدن، چرخه طبیعت، ستارگان، مدار الکتریکی و... در انتهای هر کتاب نیز اطلاعات بیشتری در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. شاید به نظر بیاید با وجود منابع اینترنتی، نیازی به خواندن کتاب‌های علمی نیست اما حواسمان باشد منابع اینترنتی می‌توانند اشتباهاتی داشته باشند و در ذهن کودک مطالب اشتباه بنشیند، اما خواندن کتاب‌هایی که منابع درستی دارند به همراه تصاویر و متن مناسب علاوه بر جذابیت، منبع مناسبی خواهد بود و کودک یاد می‌گیرد تا به‌عنوان منبع و مرجع مناسب و صحیح به کتاب مراجعه کند.‌