موقوفه بودن جنگل‌های آق مشهد با حکم دیوان عالی کشور رد شد

زهرا کشوری
 خبرنگار
قوه قضائیه رأی نهایی خود درباره پرونده جنگل‌های آق مشهد را اعلام کرد. آن‌طور که «محمد داس مه» نماینده کارگروه‌ حقوقی شبکه ملی سمن‌های محیط زیست و منابع طبیعی در این پرونده به «ایران» می‌گوید: «رأی دیوان عالی کشور مبنی بر ملی بودن 5100 هکتار و همچنین 500 هکتار مستثنیات در این اراضی صادر شد.» این رأی پس از ۱۱ سال از اولین شکایت سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری صادر می‌شود.
جنگل‌های هیرکانی ایران یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌های جهان هستند که سال ۹۸ به‌عنوان میراث طبیعی بشریت در فهرست جهانی یونسکو ثبت شدند.
دعوای حقوقی سازمان جنگل‌ها از ادعای فردی به‌ نام «خ» مبنی بر وقف بودن ۵۶۰۰ هکتار از جنگل‌های باستانی هیرکانی در آق مشهد ساری شروع شد.
پیش از این رئیس منابع‌طبیعی مازندران به «ایران» گفته بود: «فرد مورد نظر با یک ادعای عجیب و بر اساس یک بنچاق بی‌اصالت دوره قاجاری، مدعی تملک بخشی از بهترین جنگل‌های ساری است.» ادعای آقای «خ» سازمان جنگل‌ها را وارد یک دعوای حقوقی طولانی کرده است. در این یک دهه، سازمان جنگل‌ها توانسته رأی بدوی و تجدیدنظر را به نفع جنگل‌های باستانی هیرکانی در «آق‌ مشهد» بگیرد. اما این فرد بعد از آنکه با دست خالی از این دو محکمه برمی‌گردد، شکایت را به دادگاه تجدیدنظر مازندران در سال ۹۲ می‌برد. دادگاه تجدیدنظر مازندران رأی را به نفع او می‌دهد. رأی سال ۸۳ هم به نفع جنگل‌های هیرکانی و ملی بودن جنگل‌ها صادر‌ شده بود، گم می‌شود. بحث برای دومین بار در اواخر دهه ۹۰ وارد رسانه‌ها می‌شود. به‌دنبال واکنش‌ها، افکار عمومی به تملک جنگل‌های هیرکانی توسط یک فرد، سازمان جنگل‌ها خواستار اعمال ماده ۴۴۷ توسط رئیس قوه‌ قضائیه برای صیانت از جنگل هیرکانی می‌شود.
به‌گفته «داس‌مه» اعمال ماده ۴۷۷ درباره صدور رأیی انجام می‌شود که درخواست کنندگان اعمال این ماده اعتقاد دارند رأی صادر شده دارای ایراداتی است. بنابراین با توجه به اختیارات رئیس قوه قضائیه از او می‌خواهند رأی را خلاف بین شرع تشخیص بدهد.
این وکیل می‌گوید: «پیش از این رأی، سازمان جنگل‌ها اعلام کرده بود، طبق نظر کمیسیون ماده ۵۶ مستقر در اداره منابع طبیعی پنج هزار و ۱۰۰ هکتار از اراضی مورد ادعا جزو منابع ملی است و ۵۰۰ هکتار از آن در مستثنیات قرار می‌گیرد. لذا دیوان عالی کشور با نقض رأی سال ۹۲ در راستای اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر خلف بین شرع بودن، با ملاک قرار دادن نظر کمیسیون ماده ۵۶ وضعیت جنگل های هیرکانی را مشخص کرد و ۵۱۰۰ هکتار از اراضی جنگلی آق مشهد به اراضی ملی بازگشت‌.»
«غلامحسین اسماعیلی» سخنگوی قوه قضائیه نیز درباره صدور رأی دیوان عالی کشور درخصوص پرونده وقف جنگل‌های آق‌ مشهد به پانا می‌گوید: این پرونده رسیدگی و رأی صادر شده بود. با گزارش رئیس کل دادگستری مازندران، اعاده موضوع ماده 477 تقاضا شد. این تقاضا مورد پذیرش رئیس قوه قضائیه قرار گرفت و رأی موقوفه بودن این جنگل نقض شد.»
سخنگوی قوه قضائیه تأکید می‌کند: «پرونده مذکور به دیوان عالی کشور ارسال شد. در پیگیری که انجام دادم، رأی پرونده وقف جنگل‌های آق‌ مشهد صادر شده اما هنوز ابلاغ نشده است و ظرف همین چند روز آینده رأی دیوان عالی کشور ابلاغ خواهد شد.»
«عباس قلی پور» عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور درباره اهمیت جنگل‌های هیرکانی آق مشهد هم به «ایران» می‌گوید: «مهم‌ترین تیپ‌های رویشی این جنگل‌های بکر شامل ممرزستان، بلوطستان، ممرز- بلوطستان، انجیلی ستان، شمشادقدان و راشستان است. بهترین اجتماع شمشاد شمال ایران در دو بخش خیبوس و شارسر جنگل آق مشهد قرار دارد.» به‌ گفته این کارشناس، تمام گونه‌های درختی جنگل‌های هیرکانی نظیر راش، بلوط، ممرز، درخت آزاد، نرمدار، شیردار، انجیلی، افرا، سپیدار لرگ و شمشاد که برخی از آنها بیش از هفتصد سال سن دارد، در این جنگل وجود دارند. بیش از ۴۵۰ گونه گیاهی شامل تعدادی از گونه‌های انحصاری نیز در این جنگل می‌رویند.۱۳ گونه از ارکیده‌های نادر ایران در این جنگل رویش دارند.
فعالان حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور صدور این رأی را یک اتفاق بزرگ برای صیانت از جنگل‌های هیرکانی می‌دانند.