درس ها و دغدغه هایی برای نمایشگاه مجازی کتاب

اعظم کیان افراز
نویسنده و ناشر
امسال هم خبری از برپایی نمایشگاه کتاب تهران به شکل فیزیکی‌اش نیست؛ نه‌فقط در ایران، در سایر نقاط جهان همچنان با محدودیت‌های بسیاری برای کنترل بیماری کرونا مواجه هستیم. با این‌حال همچون سال گذشته مسئولان در تدارک برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هستند تا از این طریق بخشی از نقدینگی بازار نشرمان جبران شود و از سویی ارتباط مخاطبان  با کتاب و اهالی‌اش برقرار بماند، اتفاق مهمی که امسال دومین دوره‌ برپایی‌اش را درپیش داریم.
سال قبل تا بهمن‌ماه خبری از برگزاری نمایشگاه فیزیکی و مجازی نبود و این مسأله لطمه مالی زیادی متوجه ناشرانی کرد که بخش عمده‌ نقدینگی آنان مبتنی بر فروش کتاب در نمایشگاه کتاب است. بااینکه همان سال گذشته، از بدو انتشار خبرهایی درباره برپایی نمایشگاه مجازی، عده‌ای آن را تنها در حکم مُسکن می‌خواندند اما نمی‌توان منکر شد که همان نمایشگاه مجازی 10 روزه کمک قابل توجهی به گردش مالی صنعت نشرمان بود؛ از آنجایی‌ که با توجه به شرایط، امسال هم نمایشگاه به همین طریق برگزار خواهد شد امیدوارم دست اندرکاران فرهنگی با در نظر گرفتن تجربه سال قبل، برنامه‌ریزی کنند و شاهد برپایی نمایشگاهی شتاب‌زده نباشیم. براساس تجربه‌ای که من و دیگر همکارانم از حضور در دوره نخست نمایشگاه مجازی کتاب تهران داشتیم در رأس مواردی که به برگزاری بهتر آن کمک می‌ کنند می‌توان به نحوه ارسال آثار اشاره کرد.
سال گذشته در ارسال پستی کتاب‌ها با مشکلاتی روبه‌رو شدیم، بویژه در روزهای نخست که امکان پیگیری کتاب‌ها ممکن نبود و در مواردی ناشران حتی ناچار به ارسال مجدد برخی مرسوله‌ها شدند. ازآنجایی‌ که زیرساخت‌های مخابراتی ما اجازه حجم بالایی از ترافیک را نمی‌دهد بهتر است از همین حالا چاره‌ای برای نمایشگاه پیش رو اندیشید.
شاید بهتر باشد ارسال کتاب‌ها طی زمان برگزاری آن انجام نشود تا بار ترافیکی کمتری به سامانه نمایشگاه تحمیل شود،به‌عنوان نمونه می‌توان طی 10 روز نمایشگاه، مردم کتاب خریداری کنند و طی 10 روز بعد از اتمام آن‌هم ناشران فرصت بسته‌بندی و ارسال کتاب‌ها را داشته باشند.
اینجا بحث مخاطبانی است که درصدد تهیه کالایی فرهنگی هستند و حتم دارم که شرایط را درک کرده و همراهی می‌کنند، اما نکته دیگر به عملکرد اداره پست بازمی‌گردد. به اتکای تجربه سال قبل بهتر است در برخی مناطق همچون خیابان انقلاب که بیشترین میزان ارسال مرسوله‌ها را خواهد داشت باجه‌های پستی بیشتری اختصاص داده شود. سال قبل برای خیابانی مملو از انتشاراتی، تنها 2 باجه پستی فعال بود. اینکه طی ایام نمایشگاه  باجه موقت دایر شود هم از فشار کاری مأموران و کارمندان اداره پست کم می شود و هم ناشران بهتر قادر به ارسال آثار خواهند بود.
اما نکته مهم دیگر اینکه سال قبل در خبرها بحث امکان ارسال کتاب‌ها بود؛ بله این ارسال رایگان انجام شد اما فقط برای مخاطبان. ناشران برای ارسال مرسوله‌ها هزینه پرداخت کردند و این چیزی است که مردم نمی‌دانستند، شاید اگر بدانند که در مواقعی این‌چنینی ناشران ناچار به پرداخت هزینه‌های پستی هستند انتظار کمتری در تخفیف‌ها داشته باشند. امیدوارم امسال شرایطی فراهم شود که ناشران فقط پول پاکت‌های پستی را پرداخت کنند و اداره پست در همکاری با معاونت فرهنگی حداقل هزینه ارسال را حذف کنند یا با تخفیف دریافت کنند.
از سوی دیگر زمان برگزاری نمایشگاه را یکی- دو ماه قبل اعلام کنند که در صورت نیاز فرصت برای انتشار آثارمان داشته باشیم و مردم هم،  زمان کافی برای اطلاع از آن داشته باشند.