ارثیه‌ای ارزشمند و سنگین

اخیراً یک فیلم مستند جدید به‌نام «به خاطر عشق به اسپاک» روانه سینماهای امریکای شمالی و اروپا شده و به‌راحتی می‌توان حدس زد که این فیلم درباره آقای اسپاک، کاراکتر افسانه‌ای سریال تلویزیونی و مجموعه فیلم‌های سینمایی پرطرفدار «سفر ستاره‌ای» (در ایران با نام «پیشتازان فضا») است.اسپاک یک مریخی با گوش‌های دراز و نوک تیز است که در سفینه خیالی اینترپرایز مستقر است و در کنار نسل‌های مختلف اکتشافگر سوار بر این سفینه، از نسل کاپیتان کرک گرفته تا کاپیتان پیکارد با انواع خطرات می‌جنگد و در دفع مهاجمان و خطرسازان وابسته به تمدن‌های غیرزمینی، حاضر و فعال است. این فیلم مستند را لئونارد نیموی بازیگر اصلی و طولانی مدت رل اسپاک در کنار پسرش آدام نیموی به مرحله ساخت رساند اما در اواسط تهیه فیلم و به‌واقع در فوریه 2015 جان باخت و در نتیجه تم فیلم تا حدی عوض شد. آدام نیموی بعد از مرگ پدرش موضوع فیلم را عریض‌تر و بسیط‌‌‌‌‌ تر ساخت و با همت او این فیلم مستند هم راجع به اسپاک است و هم درباره لئونارد نیموی که این نقش و این کاراکتر را به یکی از جالب‌ترین و ماندگارترین شخصیت‌های تاریخ سینما و تلویزیون تبدیل کرد. با اینکه در سری جدید فیلم‌های سینمایی «Star Trek» ایفای رل اسپاک به جوانی به‌نام زاکاری کینتو سپرده شده و او هم ناموفق نبوده اما نیموی چنان با این نقش عجین شده بود که شش سال و نیم بعد از مرگش نیز تا اسم اسپاک می‌آید، همگان فقط او را به یاد می‌آورند و نه هیچ‌کس دیگر را. بنابراین بد نیست ببینیم آدام نیموی درباره فیلم مستندش که ارتباط گاه منفی و زمانی نزدیک و سرشار از ارادت وی را با پدر مرحومش و کاراکتر خیالی اسپاک به نمایش می‌گذارد، چه می‌گوید.

کی و چگونه ساخت این مستند در دستور کارتان قرار گرفت؟
من و پدرم ابتدا مدت‌ها پیش فیلمی مستند درباره ایام کودکی و رشد پدرم در شهر بوستون امریکا ساختیم و همان رویداد رابطه عاطفی و مراودات شغلی ما را محکم‌تر کرد و در نتیجه به این سمت‌و‌سو کشیده شدیم که یک فیلم هم درباره اسپاک بسازیم که کاراکتر و سرنوشت ابدی پدرم بوده و از آن رهایی ندارد. رسیدن پنجاهمین سال پخش «Star Trek» هم که از سال 1966 به نمایش درآمد، ساخت این مستند را مستدل‌تر و بامسماتر ساخت و تبدیل به فلسفه وجودی آن شد. این را می‌دانستیم که CBS شبکه تهیه‌کننده سریال «سفر ستاره‌ای» و پارامونت که تملک نسخه‌های سینمایی را در اختیار داشت، در ارتباط با جشن پنجاهمین سال ابداع «سفر ستاره‌ای» از هر پیشنهاد و طرح و اثر هنری جدید استقبال می‌کنند و طبعاً کار ما را نیز در ساخت فیلم اسپاک بسیار پسندیدند و همان مناسبات و نظر خوش اینک یعنی در تابستان 2021 هم برقرار است و این در حالی است که «Star Trek» اینک 55 ساله شده است.
 توجه به کاراکتر اسپاک طی تمامی این سال‌های طولانی، عظیم و شگفت‌انگیز بوده است. آیا پدرتان اهل فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی بود تا از میزان این توجه باخبر شود؟
او اینترنت و اصول آن را آموخته بود و هر روز هم ماهرتر می‌شد. جالب است بدانید او همچنان شوق روزهای اولش نسبت به رل اسپاک را حفظ کرده و هیجانی را بروز می‌داد که غیرقابل باور بود و چگونگی واگذار شدن این رل به خود را برای سایرین دائماً شرح می‌داد. لئونارد نیموی شوق کودکانه‌اش را حفظ کرده بود و با شگفتی و وجد به جهان می‌نگریست و به هر چیز مرتبط با هنر و این سری فیلم‌ها و سریال افتخار می‌کرد.
 همه می‌دانیم که شرایط و محتوای این مستند بعد از اینکه پدرتان درگذشت، تا حدی عوض شد. در این باره توضیح بدهید.
بدیهی بود که پس از مرگ پدرم ابعاد فیلم را وسعت بخشیم تا این فیلم نه فقط گرامیداشت کاراکتر اسپاک بلکه شرحی بر دستاوردهای پدرم نیز باشد که بی‌رقیب و بی‌گمان بهترین ایفاگر این رل بوده و این کاراکتر با نام او عجین شده است. پس از مرگ لئونارد نیموی چنان احساسات جهانیان و هنردوستان جاری و عیان شد که هر کاری به‌جز این از جانب ما می‌توانست اسباب حیرت و ایراد گرفتن سایرین از ما شود و ما را زیر سؤال ببرد. این چنین بود که فیلم را وسعت بخشیدیم و جنبه‌های دیگری بر آن افزودیم تا فقط نشانگر اسپاک نباشد و زمانه پدرم و کار او را هم تشریح کند. به این ترتیب روی رزومه پدرم بیشتر دقیق شدیم و کارهای انجام شده توسط وی را بیش از پیش به تصویر کشیدیم و آن قدر موضوع و سوژه فراوان بود که یک فیلم صرف برای پوشش دادن آن کفایت نمی‌کرد.
 ارتباط خود شما با کاراکتر آقای اسپاک و زندگی در کنار آن برای شما چگونه بوده است؟
نمی‌دانم چه بگویم. اسپاک همیشه و همه جا حاضر بوده و به تبع آن زندگی من نیز از او جدایی نداشته است. وقتی هم که با پدرم رابطه‌ای حسنه نداشتم، باز وجود اسپاک و ارتباط وی با پدرم و من در صدر مسائل قرار می‌گرفت. گاهی شرایط طوری می‌شد که احساس می‌کردم اسپاک با‌ وجود خیالی بودن و وجود نداشتن در این دنیا برای ما آزاردهنده شده و این به سبب اهمیت و عظمتی بود که کاراکتر وی به دست آورده بود و هنوز هم صاحب آن است. این یک وضعیت بسیار بد برای من بود زیرا من در دل و در اصل این کاراکتر را همیشه دوست داشته‌ام.
 آیا در جریان تهیه و تدوین فیلم اتفاقاتی افتاد که شما را متحیر و دچار توقف کند؟
آنچه مرا متعجب کرده، سری جدید فیلم‌های سینمایی ««Star Trek» است که توسط جی، جی، آبرامز و با نسخه سال 2007 شروع و به فیلم سوم نیز کشیده شد و اگر شرایط کرونایی اجازه بدهد قسمت چهارم هم تکمیل و ارائه خواهد شد. البته تهیه‌کنندگان این فیلم‌ها از هر جهت به پدرم ادای احترام کرده‌اند ولی به‌نظر می‌رسد به‌درستی نمی‌دانند تا چه حد مدیون او هستند. پدرم روح اسپاک را بر تمام فیلم‌ها حاکم ساخته است و با اینکه ابراز و دستیارانش و دنباله‌روهای آنان این نکته را خوب می‌دانند اما گاهی فقط در عوالم خود سیر می‌کنند و شاید بر این باورند که این ارثیه آسان و راحت به دستشان رسیده و روی آن تلاشی در گذشته صورت نگرفته است. حقیقت امر این است که این میراث، ارزشمند، سنگین و ویژه است و فقط در سایه همت پدرم طی سال‌های طولانی به دست آمده است.
 ریشه‌ها و خاستگاه پدرتان چه بود؟
پدر او و بواقع پدربزرگ من یک مهاجر روسی بود که در غرب شهر بوستون امریکا رحل اقامت افکنده بود و او در 18 سالگی آنجا را رها کرد و به هالیوود آمد تا در عالم هنر و سینما کاره‌ای شود. او بی‌هیچ سرمایه و پولی آن کار سخت را انجام داد و خود من عاشق این تلاش‌ها و چالش‌ها و شرح این گونه داستان‌ها هستم و مطمئنم که مردم نیز آن را ا دوست می‌دارند.
 به روابط خودتان با پدرتان نیز در فیلم اشاراتی دارید؟
بله، این اشارات باید صورت می‌گرفت زیرا مدتی روابط ما خوب نبود. خوب نبود، چون من نمی‌توانستم نظر وی را جلب کنم و او آنقدر از نظر مردم محبوب و بزرگ بود که من نمی‌توانستم آن تصویر و تجسم حاکم را با آنچه از لئونارد نیموی حقیقی کنار خودم مشاهده می‌کردم، یکسان سازم. بعداً روابط ما 180 درجه تغییر کرد و او تبدیل به بهترین دوست و یاور من شد و این نیز نشانگر این است که هیچ وقت نباید اعضای خانواده و فامیل خود را فراموش و رها کنید.
منبع: Den   of   Geek