بازگشتی درخشان به ایران

فرهنگی/ چهارشنبه ۲۲ تیرماه روز «قهرمان» بود؛ روز تازه‌ترین ساخته اصغر فرهادی به بهانه اولین نمایش آن در هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم کن. تصاویر و ویدیو حضور امیرجدیدی، سارینا فرهادی، هایده صفی‌یاری در کنار دیگر عوامل این فیلم روی فرش قرمز این جشنواره همراه با تصنیف «مرغ سحر» با صدای محمدرضا شجریان، در فضای مجازی بازنشر شد و کاربران در کنار اهالی و مخاطبان جدی سینما از روی دیگر ایران نوشتند؛ از دمیدن امید و آرزو برای درخشش نماینده سینمای ایران در مجامع بین‌المللی. با دیدن صحنه 5 دقیقه‌ای تشویق ایستاده حاضران در سالن برای «قهرمان»، همراه با عوامل فیلم بغض خیلی‌ها ترکید. اگر چه در این سانس نمایش که افتتاحیه رسمی فیلم است عموماً فیلم‌ها با چنین تشویق‌هایی مواجه هستند اما این تشویق برای مردم ایران که در میان اتفاق‌های کوچک و بزرگ دنبال بهانه‌ای برای شادمانی هستند، همچون برای خود فرهادی لحظه‌ای پر احساس بود.
قهرمان‌های معمولی در زندگی روزمره و چالش شبکه‌های اجتماعی
تا روز افتتاحیه رسمی «قهرمان» اطلاعات چندانی راجع به این فیلم در سایت‌ها منتشر نشده بود. هیچ‌کدام از فیلم‌های بخش مسابقه چنین پنهان‌کاری از نظر انتشار اطلاعات نداشتند. کنجکاوی برای تماشای فیلم بالا بود. ساعاتی قبل از نمایش فیلم، دو تصویر تازه از فیلم منتشر شد و سایت جشنواره کن هم حدود یک دقیقه از فیلم را منتشر کرد. تا پیش از نمایش فیلم، اطلاعات منتشر شده درباره داستان در این عبارات خلاصه می‌شد که فیلم درباره شخصیتی به‌نام رحیم است که برای یک بدهی در زندان به سر می‌برد، طی یک مرخصی دو روزه او و نامزدش نقشه‌ای می‌کشند و تلاش می‌کنند فرد طلبکار را متقاعد به رضایت دادن بکنند. طبق اخباری که پس از نمایش فیلم در رسانه‌ها منتشر شده فیلم تازه فرهادی درباره قهرمان‌های معمولی در زندگی روزمره است. او درباره شکل‌گیری ایده فیلم توضیح داده است: «هر از گاهی در اخبار ایران مطالبی در مورد افراد بسیار معمولی می‌خوانید که در زندگی روزمره خود کاری بسیار نوعدوستانه انجام داده‌اند و این روش انسانی باعث می‌شود که آنها برای چند روز در جامعه بسیار در چشم باشند و سپس فراموش می‌شوند. داستان ظهور و سقوط این نوع افراد واقعاً همان چیزی بود که من را علاقه‌مند کرد.» همچنین گویا شبکه‌های اجتماعی بخش مهمی از این فیلم را به خود اختصاص می‌دهد و به مشکلات ناشی از دستکاری رسانه‌ای در ایران و جهان اشاره دارد. فرهادی در گفت‌وگویی با نشریه ورایتی از نگرانی‌های خود درباره رسانه‌های اجتماعی گفته است: «در ایران همه نهادها و گروه‌های اجتماعی از این ابزار استفاده می‌کنند. این راهی برای ارتباط با دیگری است. اما آنچه به نظر من متناقض و جالب در این داستان رسیده، این است که این به جای اینکه راهی برای برقراری ارتباط و گشودن رابطه با دیگری باشد، دقیقاً برعکس است: روشی برای پنهان کردن مسائل است. نکته جالب دیگر سرعت [رسانه‌های اجتماعی] و تعداد بسیار کم واژگان آن است: فضای بسیار کمی که برای ارائه یک خبر، یک شخص، یک داستان به آن نیاز دارید و استفاده می‌کنید. خیلی سریع پیش می‌رود و اغلب اوضاع پیچیده‌تر است؛ فرد پیچیده‌تر است. شما به فضای بیشتری نیاز دارید تا در واقع تفاوت‌های ظریف و پیچیدگی وضعیت را ارائه دهید. وقتی این کار را با چند کلمه انجام می‌دهید مسلماً فضای مناسبی برای سوء‌تفاهم ایجاد می‌شود.» طبق گزارش ایسنا، اصغر فرهادی معتقد است با وجود رشد سریع شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان، این پدیده نمی‌تواند تهدیدی برای سینما باشد.
بازخورد منتقدان
«قهرمان» چهارمین حضور اصغر فرهادی در جشنواره کن است. تاکنون فرهادی با «گذشته»، «فروشنده» و «همه می‌دانند» در بخش مسابقه جشنواره کن حضور داشته است. فیلم‌های او تا امروز جایزه بهترین فیلمنامه برای «فروشنده»، بهترین بازیگر زن (برنیس بژو) برای «گذشته» و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) برای «فروشنده» را از این جشنواره گرفته است. «قهرمان» نیز پس از رونمایی در جشنواره کن با بازخورد مثبت منتقدان رو‌به‌رو شد و تعداد زیادی از منتقدان آن را بازگشتی درخشان به ایران و بهترین فیلم این کارگردان از زمان ساخت «جدایی» توصیف کردند، بعضی بازی ظریف و هوشمندانه امیرجدیدی در نقش رحیم را ستودند و برخی هم «قهرمان» را یکی از آثار متوسط رو به بالای جشنواره خواندند. برگزیده‌ای از اظهارنظر منتقدان را به نقل از مهر، در ادامه می‌خوانید:
آنا اسمیت منتقد ددلاین: فرهادی مراقب است که هیچ شبکه اجتماعی مشخصی را در فیلم مطرح نکند، اما نقدی پررنگ از این بخش از فرهنگ مدرن دارد. همان طور که داستان پیچ و تاب‌های بیشتر و بیشتری می‌گیرد، داستان جنبه تراژدی‌کمدی شکسپیری به خود می‌گیرد و نتایج خنده‌دار و در عین حال سیاهی به بار می‌آورد اما لحن غالب فیلم دراماتیک است و گاهی دردآور می‌شود.
پیتر بردشاو منتقد گاردین: یکی از نقاط قوت فیلم بازی هوشمندانه و ظریف امیر جدیدی در نقش رحیم است. مردی با لبخندی درخشان اما در عین حال عجیب و ناامید.
دیوید الریش منتقد ایندی وایر: «قهرمان» جدیدترین تصویر فرهادی درباره معضلی اخلاقی و بهترین فیلم اصغر فرهادی پس از «جدایی» است.
اوون گلیبرمن منتقد ورایتی: در بخش‌هایی از تعلیق بی‌نظیر داخلی «جدایی» و «فروشنده» برخوردار است، اما پراکنده‌تر است و قدرت کمتری دارد.