نخل طلا به یک فرانسوی رسید، جایزه دوم به فرهادی

وصال روحانی
خبرنگار
هفتادوچهارمین دوره جشنواره فیلم کن فرانسه پس‌ از نمایش 450 فیلم طی 11 روز سرانجام شنبه شب پایان گرفت و نخل طلای بهترین فیلم به «تیتان» اهدا شد که کاری جنایی و دلهره‌آور از جولیا دوکورنائو فرانسوی است و «جایزه بزرگ» گراند‌پری هم که دومین جایزه این جشنواره به حساب می‌آید، به طور مشترک به فیلم «قهرمان» ساخته جدید اصغر فرهادی از ایران و «دپارتمان شماره6» به‌کارگردانی جوهو کوزمانن از فنلاند اختصاص یافت.
بزرگ‌ترین و عجیب‌ترین اتفاق این شب این بود که اسپایک لی کارگردان معروف و سیاهپوست امریکایی و رئیس هیأت ژوری جشنواره در 63 سالگی با ارتکاب اشتباهی که از مجریان 40 سال جوانتر از او هم سر نمی‌زند، اسم فیلم فاتح نخل طلا را در همان شروع مراسم پایانی آورد، حال آنکه نام فیلم برنده همیشه در پایان مراسم و به‌عنوان بهترین و مهم‌ترین جایزه می‌آید. بنابراین تمامی دقایق بعدی مراسم صرف تلاش مشترک اسپایک لی و سایر مجریان مهم‌ترین جشنواره سینمایی جهان به قصد رفع این اشتباه و حفظ هیجان و انتظاری شد که در هر بیننده مراسم و نزد تماشاگران تلویزیونی وجود داشت و طبعاً با شنیدن زودهنگام نام «تیتان» و دو کورنائو رخت بربست. برای لی چاره‌ای جز عذرخواهی بابت اشتباهش نماند ولی از تماشاگران خواست یک شانس دوم برای اعاده حیثیت به او بدهند!

کاری که هیولاوار است!
دوکورنائو به دومین زن تاریخ تبدیل شد که جایزه نخست کن را تصاحب کرده است و نفر اول انجام دهنده این مهم جین کمپیون فیلمساز زن نیوزیلندی است که در سال 1993 نخل طلای کن را به‌خاطر ساخت فیلم دراماتیک و رمانتیک «پیانو» به طور مشترک با «چن کایگه» چینی (به‌سبب ارائه فیلم تاریخی و رمانس «خداحافظ محبوبه‌ام») به‌دست آورد.
دوکورنائو پس‌ از آمدن به روی صحنه برای دریافت جایزه‌اش گفت: «مراسم اهدای جوایز کن را از دوران کودکی‌ام از تلویزیون تماشا می‌کردم و همیشه مطمئن بودم که فیلم‌های برنده جوایز از بهترین‌های سال هستند ولی همین حس و اطمینان را نسبت به فیلم فعلی‌ام ندارم.
شاید هم چنین احساسی را هر فیلمسازی داشته باشد و کمتر کسی حس کند که فیلمش کامل و کم نقص است. در هر حال از هیأت داوری تشکر می‌کنم زیرا در سال‌های اخیر کوشیده با پخش کردن جوایز بین فیلم‌ها و هنرمندان با ملیت‌ها و طبایعی مختلف به همگان بها و امید بدهد و حتی فیلم هیولاوار مرا نیز پاس داشته است!»

برنده‌ای که از ترس «بالا آوردن» حرف نزد!
اگر «تیتان» متمرکز بر یک قاتل سریالی و سرشار از اتفاقات غریب است (پیتر بردشا و منتقد معروف روزنامه‌ گاردین آن را «احمقانه و بدون منطق» خوانده است) داشتیم فیلم‌های هیولاوار دیگری را هم که پریشب در کن مورد تقدیر قرار گرفتند و یکی از آنها «نیترام» بود که ساخته جاستین کورزل استرالیایی و مثل «تیتان» یک کار جنایی و پردلهره است و جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره را توسط کالب لاندری جونز به‌دست آورد.
 این فیلم درباره یک کشتار جمعی واقعی است که در سال 1996 در بندر آرتور استرالیا روی داد و شدت حیرت لاندری جونز از تصاحب این جایزه به حدی بود که به‌رغم آمدن روی صحنه از ادای هرگونه نطقی صرف‌نظر کرد، زیرا به ادعای خودش اگر دهان باز می‌کرد، از شدت شوک وارده هرچه خورده بود، بالا می‌آورد!
شریک اصغر فرهادی در تصاحب «جایزه بزرگ» جشنواره هم که جوهو کوزمانن فنلاندی خالق جوان فیلم «دپارتمان شماره6» است، چنان از شنیدن نامش به‌عنوان یکی از دو فاتح این عنوان شگفت‌زده شد که رفتارش حاضران را متحیر کرد و با هر حرکتش می‌گفت که اصلاً انتظار حضور در جمع برگزیدگان جشنوار را نداشته که به‌رغم تعطیلی دوره گذشته‌اش (به سبب شیوع کرونا) و دوماه تأخیر در برگزاری دوره 2021 آن، همواره بالاتر از ونیز و برلین برترین جشنواره سینمای جهان به حساب آمده است.

بدترینی که بهترین شد
در چنین فضا و پس‌زمینه‌ای جایزه بهترین بازیگر زن «کن 2021» هم سهم رناته رینسو نروژی شد که در فیلم «بدترین انسان در جهان» ساخته یواخیم تری‌یر نقش زن جوانی را بازی می‌کند که دائماً خود را بابت بلاتکلیف ماندن و عدم انتخاب راه آینده‌اش ملامت می‌کند و حتی به‌خواستگارانش هم جواب روشنی نمی‌دهد.
عنوان بهترین کارگردان جشنواره نیز به لئوز کاراکس فرانسوی رسید که فیلم افتتاحیه جشنواره را رو کرد. این فیلم «آنت» نام دارد و یک موزیکال تراژیک است که یک زوج هنری(با بازی آدام درایور امریکایی و ماریون کورتیلار فرانسوی) را به تصویر می‌کشد. زوجی که بیرون از صحنه ارتباط مناسبی دارند اما رقابت‌های درون صحنه و الزام‌های حرفه‌ای آنها را به تقابل و برخورد وامی‌دارد.
جایزه برترین فیلمنامه هم به ریوسوکی هاماگوچی ژاپنی رسید که فیلم سه‌ساعته «اتومبیل مرا بران» را به کن امسال آورده بود. هاماگوچی این سناریو را بر اساس یک داستان کوتاه با همین نام نوشته هموطنش هاروکی موراکامی نگاشته و عمق و غنای این کار را با تصویر سازی‌هایش بیشتر کرده است.

اختلاف نظر داوران
جایزه ویژه هیأت داوری هم دو برنده مشترک داشت تا مشخص شود که اولاً رقابت‌ها تنگانگ بوده و ثانیاً هیأت داوری جشنواره با داشتن اکثریت زن، نتوانسته است به یک اجماع مشخص برسد و تضاد بین آرای آنها فراوان بوده است.
از اعضای زن این هیأت می‌توان به مگی جیلنهال بازیگر امریکایی، جسیکا هاسنر کارگردان اتریشی، ملانی لوران بازیگر و کارگردان فرانسوی و میلن فارمر خواننده فرانسوی اشاره کرد. در چنین فضایی دیگر جایزه مورد توجه جشنواره که همان «دوربین طلایی» بود و هر ساله به بهترین سازنده «فیلم اولی»ها تعلق می‌گیرد، به «مورینا» ساخته آنتونتا الامات کاسی یانوویچ اهدا شد که یک فیلمساز زن است و فیلمش را پیرامون زن جوانی ساخته است که در یک جزیره کم سکنه زندگی می‌کند و پس از ورود یک مرد تازه به این مکان زندگی و دیدگاه‌هایش عوض می‌شود. فاتح این قسمت براساس آرای هیأتی مشخص شد که ریاست آن با هنرمند زنی به‌نام ملانی تیه‌ری بود و از بین 31 فیلم اولی صورت گرفت که به «کن 2021» راه یافته بودند.

فاتحان کن «2021»
- ‌نخل طلای بهترین فیلم: «تیتان» ساخته جولیا دوکورنائو فرانسوی
- ‌جایزه بزرگ (گراندپری): به‌طور مشترک به یک قهرمان به کارگردانی اصغر فرهادی ایرانی و «دپارتمان شماره6» کار جوهو کوزمانن فنلاندی
- برترین کارگردانی: لئوز کاراکس فرانسوی برای فیلم «آنت»
-‌ بهترین بازیگر مرد: کالب لاندری جونز برای فیلم «نیترام»
- برترین بازیگر زن: رناته رینسو برای فیلم «بدترین انسان در جهان»
- بهترین فیلمنامه: ریوسوکی هاماگوچی برای فیلم «اتومبیل مرا بران»
- ‌دوربین طلایی: به «مورینا» ساخته آنتونتا الامات کاسی یانوویچ برترین فیلم کوتاه: «تمامی کلاغ‌های جهان» به کارگردانی تانگ‌یی

بخش «نوعی نگاه»
-‌ برترین فیلم: «بازکردن مشت‌ها» ساخته کرا کووالنکو
- جایزه هیأت داوران: «آزادی بزرگ» کار سباستین میسه
-‌ بهترین بازیگر جمعی: «Bonne Mere» ساخته هفسیا حرزی فرانسوی
- جایزه سوژه شجاعانه: «شهری» ساخته تئودورا آنامیهال
- جایزه اصالت: «بره» به‌کارگردانی ولادیمیر یوهانسون
«دوهفته کارگردانی»
-‌ جایزه یوروپا: به «کیارا» ساخته یوناس کارپینانو
- جایزه فیلمنامه نویسان دراماتیک: به «ضربان مغناطیسی» به کارگردانی وینسنت مائل کاردونا

... و چند جایزه دیگر
گفتنی است جایزه نخست بخش «هفته منتقدان» هم به «پرها» ساخته عمر الزهیری از مصر اهدا شد و در قسمت «سینه فونداسیون» جایزه نخست نصیب «بچه سالاماندد» ساخته تئو دگن شد و «داستان‌های عشقی در حال گذر» کار کارینا گابری یلا داساونو و «کانتاریرا» به‌کارگردانی رودریگو ریبی یرو مشترکاً‌ دوم شدند. عنوان نورسیده برتر جشنواره هم به ساندرا ملیسا تورس بازیگر شاخص و جوان فیلم «امپارو» رسید.

به اشتراک گذاشتن یک پرسش و رسیدن به راه‌حل
اصغر فرهادی که با «قهرمان» جایزه بزرگ هیأت داوران را به‌صورت مشترک با فیلم «دپارتمان شماره 6» به کارگردانی جوهو کوزمانن از فنلاند دریافت کرد، در سخنان کوتاهی از دست‌اندرکاران جشنواره کن، هیأت داوران، گروهش و همینطور خانواده‌اش به‌ویژه دخترش سارینا که در سالن حضور داشت تشکر کرد و گفت که او ترغیب کرده که فرهادی این داستان را بسازد. این کارگردان برگزیده اسکار در ادامه با اشاره به مشکلات آغازین مسیر فیلمسازی‌اش گفت: «الان که اینجا ایستاده‌ام به یاد 36 سال قبل افتادم که یک بچه 13 ساله بودم و در شهری که به دنیا آمدم، با کمترین امکانات اولین فیلم کوتاهم را ساختم.» فرهادی در ادامه افزود: «36 سال است که جز نوشتن و فیلم ساختن کار دیگری نکردم و باهمه محدودیت‌ها، مشکلات و فشارها و گرفتاری‌هایی که می‌توانست من را از این مسیر که داشتم منصرف بکند و این فیلم‌ها را نسازم و شما هم نبینید اما به امید اینکه با هر فیلمی که می‌سازم، یک پرسش از شرایط تلخ اجتماعی که اطرافم هست را با تماشاگرها به اشتراک بگذارم و با فکر کردن آنها به یک راه‌حل برسم؛ باز ادامه دادم.» این عبارات بخش پایانی صحبت‌های فرهادی بود: «امیدوارم با وجود همه مشکلات ادامه بدهم چون ایمان دارم یکی از راه‌های نجات کشورم، آگاهی بخشی است.»