به خدمت گرفتن نهادهای مردمی در اجرای واکسیناسیون

حسین ایمانی جاجرمی
جامعه شناس
مقامات مسئول در وزارت بهداشت قول داده اند تا فرایند واکسیناسیون که  برای مدتی با تأخیراتی مواجه شده بود، سرعت بگیرد. در این زمینه لازم است به نکاتی اشاره کنم که می‌تواند در جلب اعتماد عمومی و همراهی بیشتر مردم در موفقیت هر چه بیشتر این فرایند تأثیرگذار باشد. اول اینکه بهتر است قول‌ها و وعده‌هایی که درباره ورود واکسن و زمانبندی تزریق داده می شود با عملکرد مسئولان همخوانی داشته و در تناقض نباشد. چراکه این موضوع با اعتماد عمومی مردم در ارتباط است و درصورتیکه سخنان متناقض و موازی مطرح شود به اصل کار لطمه می زند. دوم بحث اطلاع رسانی است. معتقدم تنها افرادی که سواد ارتباطات عمومی دارند باید در این باره اظهارنظر کنند تا  با ایجاد آرامش و اطمینان در جهت تقویت اعتماد عمومی گام بردارند. به هرحال اطلاع رسانی در این حوزه به یک زبان حرفه‌ای و تخصصی نیاز دارد .ضمن آنکه در دنیای امروز با پیشرفت علم و تکنولوژی می توان از ابزارهای فناورانه برای نظم بخشیدن به فرایند واکسیناسیون بویژه برای گروه‌های حساس مثل سالمندان و جلوگیری از ایجاد صف و ازدحام بهره برد. سوم استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی و گروه‌های داوطلبانه همچون هلال احمر و بسیج در سرعت بخشیدن به فرایند واکسیناسیون است. وزارت بهداشت می تواند  از کمک نهادهای مردمی در این حوزه استفاده کند. نکته چهارم تقویت سرمایه اجتماعی برای حمایت از واکسن‌های ایرانی است. به هرحال  گاه شایعات و حرف و حدیث‌هایی در زمینه تولید واکسن داخلی مطرح می شود که لازم است چهره‌های معتبر بی‌طرف که وابسته به نهاد یا سازمان خاصی نیستند و اجماع عمومی روی آنها وجود دارد به صورت کاملاً تخصصی وارد میدان شده و شفاف‌سازی کنند. البته ممکن است عده‌ای به هر دلیلی تمایلی به استفاده از واکسن داخلی نداشته باشند یا  برخی که توانایی مالی دارند منتظر نمانده و به کشورهای همسایه سفر کنند. شبیه ازدحامی که در چند روز اخیر در ارمنستان دیده شد. اما نکته مهمی که در پس این تصاویر و یا بعضاً اظهارنظر برخی سلبریتی‌ها که در خارج از کشور واکسن زده اند باید مورد توجه قرار گیرد؛ بحث طبقاتی شدن فرایند واکسیناسیون در کشور مثل سایر بخش‌هاست. یعنی فردی به صرف دوتابعیتی و پولدار بودن می‌تواند زودتر واکسن بزند اما توجه کنید که جامعه ایران جامعه امریکا نیست. این شکاف طبقاتی ایجاد شده برای عده زیادی از مردم آزاردهنده و غیرقابل قبول است . بویژه درحال حاضر که ما به علت نوسانات اقتصادی و گرانی‌ها دچار ریزش طبقاتی هم شده‌ایم و بخش قابل توجهی از طبقه متوسط به طبقه فقیر سقوط کرده و طبقه تهیدست نیز دچار سرخوردگی شده است. نکته پنجم، اینکه باید به پشتوانه اعتماد عمومی به جامعه پزشکی و کادر درمان، فرایند واکسیناسیون را  به شکل موفقیت آمیز جلو برد. البته پیش شرط آن نگاه کاملاً تخصصی و اجماع جامعه پزشکی درباره واکسن است. بویژه آنکه ما تجربیات موفق زیادی در حوزه واکسیناسیون داریم حتی در دولت سازندگی نیز واکسن فلج اطفال در سطح جهانی مورد تقدیر قرار گرفت؛ بنابراین در حال حاضر نیز به آن انسجام سازمانی و ساختاری نیاز داریم . البته این واقعیت که مردم از نظر اقتصادی و اجتماعی با تعطیلی کسب و کارها و  محدود شدن روابط اجتماعی  و افزایش افسردگی و میل به تنهایی در وضعیت خوبی قرار ندارند را نباید انکار کرد و باید متناسب با شرایط مردم و فضای عمومی اظهارنظر کرد. با این همه خوشبین هستم و معتقدم اگر کار به تشکل‌های مدنی واگذار شده و از سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی کمک گرفته شود و البته مسأله واکسیناسیون را سیاسی نکنیم؛ می‌توانیم به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنیم.