روایتی از نیم قرن زندگی با فرهنگ

مریم شهبازی
خبرنگار
 طی روزهای گذشته، فرهنگ و هنر سرزمین‌مان در فقدان یکی از بزرگمردان خود به سوگ نشست؛ جلال ستاری، پژوهشگر و اسطوره‌‌شناس پیشکسوت تنها پنج روز پیش از زادروز 90 سالگی‌اش با زندگی بدرود گفت، هرچند که برخی همچون او، حداقل در میان اهل ‌فن و علاقه‌مندان نیازی به معرفی ندارند اما آنهایی که به‌تازگی خواهان مطالعه درباره ادبیات و تئاتر و همچنین گام نهادن به این وادی شده‌اند، می‌توانند با کتابی که به کوشش و قلم ناصر فکوهی چند سالی است که روانه کتابفروشی‌ها شده، با این اندیشمند ایرانی آشنا شوند؛ یکی از نکات قابل‌ توجه درباره این کتاب به نویسنده‌اش بازمی‌گردد که خود از جامعه‌شناسان شناخته ‌شده با تخصص انسان‌شناسی است. این مسأله بویژه زمانی که بخشی از شهرت زنده‌یاد ستاری به نگاه جامعه‌شناسانه او به تئاتر بازمی‌گردد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
ناصر فکوهی در این کتاب در کسوت مصاحبه‌گر، سراغ زنده‌یاد جلال ستاری رفته است. تألیف این کتاب در نتیجه هم‌سخنی و گفت‌و‌گوهایی طولانی است که ستاری طی آن بی‌ هیچ کم و کاستی از بیش از نیم‌ قرن سر و کار داشتن خود با مقوله فرهنگ در دستگاه دولت گفته است. این کتاب که در پی 500 ساعت گفت‌و‌گو تألیف شده، حاوی نکات مهم و البته جالب درباره فرهنگ دوره معاصر کشورمان است؛ ستاری ضمن نقد برخی وجوه فرهنگ ایرانی، ازجمله شفاهی بودن برخی اندیشمندان به ذکر نکاتی از زندگی‌ شخصی‌اش و همچنین صحبت درباره آثارش پرداخته  است که البته آنها هم درواقع وجوهی از تاریخ شفاهی فرهنگ‌مان به شمار می‌آیند. از همین رو مصاحبه‌ای را که در خلال این کتاب پیش  روی علاقه‌مندان قرار گرفته  به‌نوعی هم می‌توان خاطرات زنده‌یاد ستاری دانست. آنچنان‌که سال 1394 وی در گفت‌وگویی با ایسنا گفته بود: «کتاب شرح زندگی‌ام شامل دوران کودکی، ورود به دارالفنون، سفر به فرنگ، برگشتنم به ایران و برکناری‌ام از کار است.» بنابراین می‌توانید امیدوار باشید با مطالعه این کتاب افزون بر مباحث تخصصی، آشنایی قابل قبولی  با اندیشمندی پیدا کنید که بیش از یکصد عنوان کتاب تألیف و ترجمه از وی به یادگار مانده، آثاری که برخی در شمار کتاب‌های مرجع قرار دارند؛ اسطوره‌شناسی که به گواه اغلب آنهایی که او را می‌شناسند خود اسطوره‌ای در فرهنگ امروز ایران‌زمین به‌ شمار می‌آید.
گفت وگو با جلال ستاری
نویسنده: ناصر فکوهی
نشر مرکز