صالحی: میدان مسأله‌یابی خود را گسترده‌تر کنیم

گروه فرهنگی: درراستای اجرای طرح تجربه‌نگاری با هدف ثبت و انتقال تجربیات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران و معاونان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اولین، دومین و سومین بخش از گفت‌وگوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با عنوان روزگار فرهنگ، هنر و رسانه منتشر شد. در بخش دوم این گفت‌وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به چگونگی رویکرد مواجهه با نظام مسائل سنتی و فعلی وزارتخانه (مانند شاخص‌های سنجش فرهنگ، ضعف سیستم اداری و ساختاری، وجود دستگاه‌های موازی و...) پرداخته است.
حوزه فرهنگ و هنر با دامنه‌های وسیعی از طرز تلقی‌های عقیده‌ای و سلیقه ای مواجه است
سید عباس صالحی تأکید دارد که یکی از مشکلات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که نظام ارزشگذاری متفاهم عمومی ندارد وحوزه فرهنگ و هنر با دامنه‌های وسیعی از طرز تلقی‌های عقیده‌ای و سلیقه‌ای مواجه است و همچنین شاخص‌های کمی حوزه فرهنگ کامل نیست و در میزان اثربخشی‌اش تغییرهای قابل توجهی دارد.
همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو تأکید شده که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شاخص‌های کمی از لحاظ تولید شاخص‌ها و از لحاظ اینکه چه مقدار به اثر بخشی منتهی می‌شود و یا نمی‌شود، دارای خلأ است.
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح می‌کند: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از قدیم دارای چالش‌هالی قدیمی بوده و هست و ساختار اداری آن در دو دهه کاهش یافته و حجم وسیعی از نیروهای قراردادی به آن افزوده شده است.
همچنین در ادامه به بودجه و منابع مالی این وزارتخانه اشاره و تصریح شده که با حجم وسیعی از تقاضای انبوه در حوزه فرهنگ و هنر مواجه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دوم این گفت‌وگو به دستگاه‌های موازی فرهنگی در داخل و خارج از دولت که منجر به کاهش اقتدار و اقدام این وزارتخانه می‌شود هم اشاره کرده است.
به دنبال مرجعیت سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم
صالحی در این حوزه تأکید کرده: ما به دنبال مرجعیت سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم. اینکه جریان رصد فرهنگی در کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف شود و وارد میدان مسأله‌یابی شدیم که در کلان این مسأله‌یابی جایگاه مسائل قدیمی و مزمن هم مشخص شد.
گسترش میدان مسأله‌یابی
در بخش دیگری از دومین گفت‌وگوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به مبنای وی برای چگونگی مسأله‌مند کردن قلمرو مدیریتی و قلمرو سیاستگذاری به عنوان یک مؤلفه مهم و کلیدی در حوزه سیاستگذاری فرهنگی پرداخته شده است.
وی در این زمینه تأکید کرده است: به جای اینکه مسأله‌ها را از هیاهو و جنجال‌های اطراف بگیریم، میدان مسأله یابی خود را گسترده‌تر کنیم. با تفحص‌های صورت گرفته در این زمینه به 14 مسأله اصلی رسیدیم که به عنوان مسأله‌های مبنایی در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه شد.
توجه به تطابق ساحت فرهنگ با تحولات محیطی
اولین مسأله تولید محتوا است که با دو مسأله اصلی مواجه بودیم. اولین مسأله اینکه چه مقدار الگوسازی‌ها و محصولات ما با هویت ایرانی اسلامی سازگاری دارد و دومین مسأله در حوزه تولید محتوا غلبه کمیت بر کیفیت و ضعف کیفی بسیاری از تولیدات است.
دومین مسأله در حوزه اقتصاد فرهنگ است که با دو مسأله در این حوزه مواجه بودیم. اولین موضوع ضعف منابع مالی تولید آثار فرهنگی و هنری است و دومین موضوع ضعف تقاضا در این قسمت است. تقاضای فرهنگی در کشور ما بشدت پایین است.
سومین مسأله حقوق اصحاب فرهنگ و هنر است که 5 محور در این زمینه را به عنوان محورهای مهم ضعف و مسأله احساس کردیم.  اولین محور ابهام و عدم شفافیت در حقوق حرفه‌ای اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه بود. دومین محور موانع قانونی و اجرایی و سلیقه‌ای در تولید آثار محصولات فرهنگی و هنری است که موجب کندی و یا عدم تولید آثار می‌شود. سومین محور عدم شفافیت در نظام حمایتی از اصحاب فرهنگ، هنر در تولید و مصرف فرهنگی است. چهارمین محور ضعف مشارکت بخش خصوصی و نهادهای مردمی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی عرصه فرهنگ و هنر بود. پنجمین محور فقدان گفت‌وگو و تعامل میان اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه در داخل و بیرون بود.
حوزه فرهنگ نمی‌تواند نسبت به فضای مجازی در حاشیه قرار بگیرد
چهارمین مسأله تطابق ساحت فرهنگ با تحولات محیطی بود که در این حوزه هم با دو مسأله روبه‌رو بودیم. اولین مسأله گسترش شکاف‌های نسلی، قومیتی، جنسیتی و... است که بر حوزه فرهنگ تأثیرگذار است و دومین مسأله تحولات فناورانه در فضای مجازی است که حوزه فرهنگ نمی‌تواند نسبت به آن در حاشیه قرار بگیرد. پنجمین مسأله و محور، عرصه بین‌الملل است. ایران همواره کشور کنشگر در صحنه جهانی بوده است. در حوزه فرهنگ و هنر در عرصه بین‌الملل هم با موضوعاتی مانند بحث ایران هراسی و شیعه‌هراسی، حضور کمرنگ در مجامع و رویدادهای بین‌المللی و همچنین حضور کمرنگ در بازارهای فرهنگی و هنری در عرصه بین‌المللی روبه‌رو بودیم.
در بخش سوم این گفت‌وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به الگوی تدوین و اجرایی سازی کلان برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرده است.
توجه به نقاط ضعف و قوت در کلان برنامه‌ها
صالحی درباره اینکه آیا به برنامه‌هایی که در زمان اخذ رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی به نمایندگان مردم قول داده، پایبند بوده است یا خیر، می‌گوید: برای طی مسیر مسائل این حوزه را رصد کرده و گام نخست تهیه برنامه بود. گام دوم تعیین چشم‌انداز بود و این چشم‌انداز در سه بخش صیانت و تعالی هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی، حمایت و تقویت آفرینش‌های فرهنگی هنری و ارائه نقش الهام بخش فرهنگی ایران در جهان و منطقه بود.
به نقطه‌های ضعف و قوت هم در حوزه‌های مختلف اشاره شد که در هر کدام از حوزه‌ها به 15 مورد اشاره شد. به عنوان مثال یکی از نقطه‌های ضعف، ضعف آموزش و پژوهش مورد نیاز برای حضور بین‌الملل بود. بعد از روشن شدن نظام اهداف عرصه‌های فعالیت را مشخص و هفت عرصه را احصا کردیم که شامل هنر و ادبیات، صنایع خلاق فرهنگی، سنت‌ها، آیین‌ها و نهادهای دینی و ملی، مناسبات اقدام و خرده فرهنگ‌ها، مناسبات بین فرهنگی ایران و جهان و مناسبات بین ادیان و مذاهب ایران و جهان می‌شود.
به برنامه ارائه شده تعهد داشتیم و بر مبنای نظام معاهده آن را پیش بردیم
بر این اساس نقشه راه عملیاتی به مجلس شورای اسلامی ارائه شد و بعد از مسئولیت ساز و کارهای عملیاتی آن در وزارتخانه دنبال شد و بر این اساس به برنامه ارائه شده تعهد داشتیم و بر مبنای نظام معاهده آن را پیش بردیم.
در بخش دیگری از این گفت‌وگو صالحی تأکید کرد: برای اجرای 40 برنامه ارائه شده به مجلس شورای اسلامی در ابتدا آن را به 9 کلان برنامه در قالب تجمیع سازی تبدیل کردیم که هم بحث‌های مدیریتی را روان‌تر و هم مفاهمه را روشن‌تر می‌کرد. همچنین مسئول کلان برنامه انتخاب شد.
دومین اقدام در این مسیر ساختار راهبردی کلان برنامه‌ها بود که شورای راهبردی برای آن تشکیل شد. در این شورا روند پیشرفت هر کلان برنامه و موانع پیش رو بررسی می‌شد.
صالحی به سومین اقدام در مسیر کلان برنامه هم اشاره کرده و تأکید می‌کند: در این مسیر تلاش شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در نظام بودجه ریزی دخالت بدهیم. از سال 97 پاره‌ای از اتفاقات در نظام بودجه‌ریزی وزارتخانه ایجاد شد که بر این اساس تمامی برنامه‌های معاونت‌ها و سازمان‌ها نظام ارتباطی خود با کلان برنامه‌ها را تعریف کند.
چهارمین اقدام هم نظام گزارش‌گیری و نظارت است که از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سومین گفت‌وگوی طرح تجربه نگاری به آن اشاره شده است.