روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

پیشنهاد کویت برای نشست اتحادیه عرب در دمشق
یک‌بار از مسقط در پادشاهی عمان برای شرکت در نشست کمیته قدس به ریاست حسن دوم به دارالبیضا در مغرب می‌رفتم. پرواز بی‌توقف ما، که بیش از نه ساعت طول کشید، تماماً بر فراز آسمان و سرزمین‌های عربی بود. طبیعی بود که بخشی از سخن ما با همراهان در هواپیما بر ثروت‌های عربی نهفته در زیر این سرزمین‌های غنی، متمرکز باشد که بهره‌برداری از آن به گونه‌ای در جریان است که انگار همین فردا می‌میریم، و نیروی انسانی گسترده عربی که آنگونه که باید بر آن سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم، به شکلی که انگار برای همیشه زنده‌ایم. پس از مدتی سکوت به برنامه کاری کمیته قدس نیز پرداختیم که ساده‌تر از آنی بود که می‌پنداشتیم. چکیده برنامه این بود: تلاش با جامعه بین‌المللی برای بازداشتن یهودی‌سازی قدس و توقف ساخت شهرک‌های یهودی در پیرامون آن، بدون سخنی از آزادی قدس و بازگرداندن مسجدالاقصی و کلیسای قیامت. نشست‌های کمیته قدس سالی پس از سال دیگر تکرار می‌شد، اما شمار شهرک‌های یهودی قدس و پیرامون آن و شاید زیر آن، در همین دوره دو برابر شد و کار بدانجا رسید که نماز گزاردن فلسطینیان در مسجدالاقصی و کلیسای قیامت، برای آنها سخت‌تر از نماز گزاردن در مکه مکرمه و در جوار واتیکان شد.
فصل نهم: فروپاشی بزرگ
در این روزهای آشوب‌زده، رهبران عرب به دنبال برگزاری نشست سران بودند. شیخ صباح‌الاحمد الصباح وزیر خارجه کشور کویت که با پشتیبانی از نظام صدام حسین، بخش عمده نیازهای مالی عراق را در طول جنگ عراق و ایران تأمین کرده بود، در نشست شورای وزیران اتحادیه عرب در مارس ۱۹۹۰، پیشنهاد کرد دمشق مقر اجلاس آتی سران عرب باشد. من نیز شگفت‌زده از پیشنهاد او و بدون اطلاع رئیس‌جمهوری اسد، از آن استقبال کردم. چون در اموری از این گونه که به شکل آشکاری متضمن منافع سوریه بود، بدون نظرخواهی از اسد اقدام می‌کردم. طارق عزیز وزیر خارجه عراق در جلسه حضور داشت و با این پیشنهاد مخالفت نکرد. اما شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب به من گفت با عرفات ملاقات و موفقیت اجلاس سران در دمشق را تضمین کنم، زیرا از نظر او عقلانی نبود که اجلاس سران در دمشق برگزار شود و اختلافات میان عرفات و سوریه همچنان برقرار باشد. از قلیبی بخاطر این پیشنهاد تشکر کردم و مانعی برای انجام آن ندیدم. چون موافقت فاروق قدومی نزدیک به سوریه، در شورای وزیران اتحادیه را برای اعلام اینکه سازمان آزادیبخش فلسطین با برگزاری اجلاس سران در دمشق موافقت کرده، کافی نمی‌دانستم. از قلیبی خواستم در ملاقات من با عرفات حضور یابد. این درخواست از یک سو بازتاب دهنده شکاف عمیق و میزان تنش موجود میان سوریه و عرفات بود و از سوی دیگر، تمایل من به اینکه موافقت احتمالی عرفات، در حضور دبیرکل اتحادیه باشد. قلیبی از این درخواست من استقبال کرد و با ادبیاتی دیپلماتیک گفت: همراه با من به دیدار عرفات خواهد آمد. با شاذلی قلیبی به مقر عرفات رفتیم، کاری که برخی در رهبری سوریه آن را در حکم کفر می‌پنداشتند. اما رئیس‌جمهوری اسد موضع مرا در اقدام به چنین ابتکار عمل هایی، در چنان شرایط سختی، درک می‌کرد.