روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

پایان سفر به ایران و حرکت به سمت ژنو
رفسنجانی در دیدار با اسد از روابط صدام رئیس ‌جمهوری عراق با وی و از نامه‌هایی که پیش از تهاجم به کویت و در هنگام آن برایش فرستاده سخن گفت و نسخه‌ای از نامه‌های متبادله میان خود و صدام را به من داد تا پس از بازگشت به دمشق گزارشی از آنها به رئیس‌ جمهوری بدهم. صدام در پاره نخست این نامه‌های امضا شده و ترجمه شده از عربی به فارسی و از فارسی به عربی و دارای تاریخ هجری و میلادی، سرکشانه و گردن فرازانه از ایرانی‌ها می‌خواست به مکان مشخصی که گفته بود و با هیأتی که او تعیین کرده بود مرکب از [آیت‌الله] خامنه‌ای [ولی] فقیه و رفسنجانی رئیس ‌جمهور بیایند و با او درباره مرزهای بلند زمینی و دریایی ایران و عراق مذاکره کنند که بلندی آن را نیز تعیین کرده بود؛ «حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مرزهای زمینی و حدود ۸۰۰ کیلومتر مرزهای دریایی.» من و رئیس‌ جمهور اسد این جملات را به معنای آن می‌دانستیم که صدام خواهان مذاکره از موضع قدرت با ایرانی‌ها و درباره مرزهای آبی جدیدی بوده که تا تنگه هرمز می‌رسیده است. به عبارت دیگر صدام در نظر داشته کل امارات و سرزمین‌های میان کویت تا تنگه هرمز در همجواری عمان را به عراق پیوست کند. اما صدام در واپسین نامه خود - بعد از تجمع گسترده نیروهای بیگانه در پیرامون کویت - بسیار فروتنانه و دوستدارانه ظاهر شده و در پی جلب موافقت ایران برای ایستادگی در کنار عراق در برابر «اشرار و توطئه‌گران علیه عراق و ایران و امت اسلامی» شده بود.
دیدار اسد و بوش پدر
دیدار میان حافظ اسد و جرج بوش پدر در تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۹۰، در ژنو و پس از تکمیل پروسه تجمع نیروهای نظامی امریکا پیرامون کویت و در مرزهای سعودی انجام شد. از این رو رئیس ‌جمهور امریکا زیاد از کویت سخن نگفت و تنها تأکید کرد کشورش و ائتلاف بین‌المللی تصمیم به بیرون کردن ارتش عراق از کویت دارد و گفت تعداد نیروهای امریکایی اعزامی تا آن تاریخ به ۴۰۰ هزار نیرو رسیده است. رئیس‌ جمهوری امریکا موضع ایالات متحده را درباره اشغال کویت، به این شکل چکیده کرد که عقب‌نشینی جزئی عراق و هرگونه ارتباط عقب‌نشینی عراق از کویت را با عقب‌نشینی اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی نمی‌پذیرد. بوش سپس با اشاره به توجه حکومت امریکا به صلح خاورمیانه گفت: به رغم اصرار اسرائیل به اینکه کنفرانس صلح خاورمیانه منطقه‌ای باشد، او در اندیشه برگزاری کنفرانسی بین‌المللی است. بوش همچنین تأکید کرد با مداخله اسحاق شامیر در رویارویی جاری علیه عراق و تداوم حفظ جولان اشغالی سوریه توسط او مخالف است و برای اجرای دو قطعنامه ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت به عنوان بنیان سازش، کوشش خواهد کرد اما امکانی برای برگزاری کنفرانس صلح پیش از آزادی کویت نمی‌بیند. رئیس‌ جمهور اسد از ایده برگزاری کنفرانس بین‌المللی با مشارکت اتحاد شوروی و زیر نظر سازمان ملل متحد استقبال و تأکید کرد راه حل بحران خاورمیانه باید فراگیر باشد. اسد همچنین گفت نباید راه حل‌های جداگانه را تکرار کنیم، زیرا همه واقعیت‌های پیرامون ما نشان می‌دهد معاهدات کمپ دیوید و توافق ۱۷ مه که از سوی ایالات متحده طراحی شد به ثبات در منطقه نینجامیده است. اینجا بحثی درازدامن و تا اندازه‌ای تنش‌آلود میان دو رئیس ‌جمهور درگرفت. رئیس‌جمهور بوش از تروریسم سخن گفت و اینکه به آن در سوریه و لبنان پناهگاه داده شده است. وی به انفجار هواپیمای امریکایی بر فراز لاکربی اسکاتلند اشاره و فلسطینی‌ها و بویژه احمد جبریل را متهم به انجام آن کرد، اما رئیس‌ جمهوری اسد پیشنهاد کرد کمیته‌ای بی طرف برای تحقیق درباره این موضوع تشکیل شده و جلسات خود را در هر مکان مورد اتفاقی برگزار کند، زیرا این اتهامات مستند به هیچ دلیلی نیست.