باز شدن موزه‌ها با چراغ زرد کرونا

زهرا کشوری
خبرنگار
رنگ شهرهای کشور یکی پس‌از دیگری زرد می‌شود. این تغییر رنگ از قرمز به زرد را واکسیناسیون سراسری رقم زد. افزایش و شتاب گرفتن تزریق واکسن کووید۱۹ و کاهش مبتلایان به کرونا در آستانه پاییز به باز شدن موزه‌ها به روی گردشگران منتهی شد. آمارهای محمدرضا کارگر، مدیر وب موزه‌های کشور نشان می‌دهد کرونا در یک سال گذشته ۴۰۰ میلیارد تومان خسارت به موزه‌ها وارد کرده است. این خسارت تنها شامل موزه‌هایی می‌شود که تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هستند. علی اصغر مونسان، وزیر سابق میراث فرهنگی از جمله مخالفان بستن موزه‌ها در زمان کرونا بود. او مدتی از بسته شدن موزه‌ها به روی گردشگران جلوگیری کرد اما در نهایت شیوع کرونا دلتا وزارت میراث فرهنگی را مجبور کرد تا موزه‌ها را از اردیبهشت ماه سال‌جاری به روی گردشگران ببندد. کرونا دلتا موزه‌ها را از گروه سوم مشاغل به گروه دوم انتقال داد؛ البته این موزه‌ها به روی گروه‌های دانشجویی و پژوهشگران باز بود.
بسیاری از جمله محمد‌علی ابراهیمی رئیس گروه سرمایه‌گذاری و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان اعتقاد دارد، موزه‌های خصوصی خسارت بیشتری از کرونا دیده‌اند اما آمار جامعی برای اعلام خسارت آنها وجود ندارد.
او در گفت‌و‌گو با رسانه محلی «عصرهامون» می‌گوید: «حدود ۱۷۰ موزه خصوصی در کشور و سه مورد در سیستان و بلوچستان فعال هستند.»
به‌گفته ابراهیمی در شرایط شیوع کرونا و بسته بودن و عدم فعالیت این موزه‌ها ،باتوجه به آنکه هیچ‌گاه در حوزه موزه‌داری به اجماع صنفی دست پیدا نکرده ایم و کانون یا انجمن خاصی در حوزه موزه‌های خصوصی در کشور فعال نیست، نمی‌دانیم چه تعداد موزه خصوصی مجوز دریافت کرده‌ و دایر شده‌اند. بنابراین نمی‌دانیم که موزه‌های خصوصی در دوران شیوع کرونا چه میزان ضرر دیده‌اند، زیرا هیچ‌گاه در این خصوص شفاف‌سازی نشده است، البته بسیاری از این موزه‌های خصوصی از گذشته نیز متضرر بوده‌اند.
او تعداد بازدیدکنندگان از موزه‌های سیستان و بلوچستان در طول سال را ۳۰ هزار نفر و درآمدزایی آنها را کمتر از ۳۰ میلیون تومان می‌داند و می‌گوید: «شیوع کرونا همین آمار و درآمدزایی اندک را نیز کاهش داده است.»
مهدی یساولی مسئول روابط عمومی کتابخانه و موزه ملک درباره تأثیر کرونا بر درآمدزایی موزه ملک به «ایران» می‌گوید: «با توجه به موقوفه بودن موزه و کتابخانه ملک، درآمدزایی فرهنگی هرگز برای ما مسأله نبوده است. این موقوفه دارای زمین‌های وقفی در خراسان است که هزینه کتابخانه و موزه از آنجا تأمین می‌شود.» او می‌گوید: «با این روش سعی می‌کنیم به مخاطبان خود بدون کمک‌های دولتی یارانه فرهنگی بدهیم تا مخاطبی که علاقه‌مند به این حوزه است با محدودیت مالی روبه‌رو نشود.»
یساولی می‌گوید: «در زمان کرونا موزه ملک تابع ستاد ملی پیشگیری است و با توجه به تصمیم این ستاد باز و بسته می‌شود.»
یساولی می‌گوید: «در زمان تعطیلی موزه‌ها از فضای مجازی برای آموزش و بازدید از موزه و مدرسه سود برده‌ است، هم تورهای مجازی اجرا و هم آموزش‌های حضوری به فضای مجازی برده شد.»
برخی از موزه‌های دیگر هم تعطیلی کرونا را فرصتی دانستند تا مخاطبان خود را در فضای مجازی دنبال کنند اما همه موزه‌ها نتوانستند از این شرایط استفاده کنند؛ برخی اعتقاد دارند کرونا ضعف‌های نادیده و پنهان زیادی در عرصه موزه‌داری در کشور را آشکار ساخت. آنها، عدم استفاده بسیاری از موزه‌ها از فضای مجازی را از جمله این ضعف‌ها دانستند.