اردوغان روی گسل اختلافات با غرب

بنفشه غلامی/ از زمانی که «رجب طیب اردوغان» سودای اروپایی شدن داشت و به هر در می‌زد تا بواسطه بخش کوچکی از استانبول، نام کشور خود را بین کشورهای اتحادیه اروپا ثبت کند، دیری نگذشته است. اما او حالا سوداهای بزرگ‌تری دارد که برای رسیدن به آنها نه تنها به اروپایی‌های هم‌پیمان خود در ناتو پشت کرده که مردم خود را نیز درگیر چالش‌های ناشی از آن کرده است. دیروز بعد از پررنگ شدن تهدید اخراج سفرای 10 کشور غربی و ساعتی پیش از نشست کابینه ترکیه برای تصمیم‌گیری دراین خصوص، لیر ترکیه از سراشیبی افول خارج شد و سقوط آزاد را تجربه کرد؛ رویدادی که باعث شد کاربران شبکه‌های اجتماعی به آن واکنش نشان دهند و هشتگ «اردوغان‎استعفا» را تبدیل به یکی از ترندهای برتر توئیتر ترکیه کنند.
به گزارش «فایننشال تایمز»، ارزش لیر ترکیه دیروز به پایین‌ترین سطح خود در چند ماه اخیر رسید و  2.8 درصد دیگر کاهش یافت. به این ترتیب و در ادامه سریال کاهش ارزش پول ملی ترکیه، ارزش لیر از ابتدای سال 2021 تاکنون معادل 24 درصد کاهش یافت. این روند کاهشی باعث شده تورم سالانه در این کشور به 20 درصد برسد و کمر بازارهای ترکیه را که زیر بار این فشار خم شده بود، بشکند. به گفته تحلیلگران، اگر «اردوغان» نخواهد به چالش‌های خود با غرب پایان بخشد، احتمالاً سرنوشت ترکیه‌ای که در آغازین سال‌های دهه 2000 به یُمن گردشگری خود شکوفایی کم‌سابقه‌ای را تجربه کرد، تیره و تار خواهد شد. زیرا همان طور که «امر پکر» مدیر اروپا در گروه اوراسیا به «فرانس پرس» گفته است، بی هیچ تردیدی سران این 10 کشور به آن واکنش نشان خواهند داد و در اقدام تلافی جویانه مشترکی باعث بدتر شدن شرایط اقتصادی ترکیه خواهند شد. شاید از همین رو بود که عصر دیروز پیش از نشست کابینه ترکیه برای تصمیم‌گیری در مورد اخراج 10 سفیر غربی از این کشور، خبرهایی که جسته و گریخته از دولت آنکارا  به رسانه‌ها درز می‌کرد، حاکی از آن بود که «مولود چاووش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه در تلاش است «اردوغان» را مجاب کند، دست از رویارویی با غرب بکشد. زیرا هر که نداند، او بخوبی می‌داند وقتی چنین چالش‌هایی در روابط دو کشور بروز کند، بازگرداندن روابط دیپلماتیک بین آنان به حالت سابق، مأموریتی اگر نه غیرممکن، اما دشوار خواهد بود.
البته اردوغان در دوران حاکمیت خود بر ترکیه، چه در قالب نخست وزیر و چه اکنون در کسوت رئیس جمهوری ترکیه، روابط پر افت و خیزی با غرب داشته است. سودجویی او برای نگه داشتن مهاجران در خاک خود و ممانعت از راهی شدن آنها به سمت اروپا، چند سال پیش غرب را برآشفته کرد و هنوز نیز زخم آن در دل سران قاره سبز حس می‌شود. همان طور که امریکایی‌ها هنوز بابت خرید تسلیحاتی ترکیه از روسیه خشمگین هستند. اما این تنش‌ها هرگز تا این سطح نبوده است و نمی‌توان انتظار داشت بزودی آثار آن از روابط خارجی ترکیه محو شود. طوری که حتی اگر کابینه ترکیه در نشست دیروز خود به این نتیجه رسیده باشد که 10 سفیر غربی را از خاک کشور خود اخراج نکنند، می‌توان گفت، «اردوغان» با چالشی که از روز پنجشنبه با غرب شروع کرده است، کشورش را در عمیق‌ترین و پایدارترین اختلافات با غرب قرار داده است. شاید همان طور که «پاول شلیکوف»، استاد دانشگاه مسکو به «تاس» گفته است، حتی اگر چالش اخیر ترکیه با غرب به نحوی حل و فصل شود و در نهایت 10 سفیر غربی از ترکیه اخراج نشوند، اما به هر حال به دلیل اینکه اقتصاد ترکیه بشدت وابسته به اروپا است و جدا از گردشگران اروپایی که بخش کوچکی از نیازهای اقتصادی ترکیه را برآورده می‌سازند، سرمایه گذاران اروپایی در این کشور، سالانه ارز زیادی وارد آن می‌کنند و نبض اقتصاد آنکارا را در دست دارند، ترکیه قادر به تحمل تبعات این گونه چالش ها با غرب نخواهد بود..
این در حالی است که «اردوغان» خود را در آستانه انتخابات 2023 می‌بیند و مخالفانش روز به روز در حال قدرتمندتر و محبوب‌تر شدن هستند و محبوبیت او روندی نزولی یافته است. در همین ارتباط «الکساندر واسیلف»، مدیر مرکز بین‌المللی روسیه- ترکیه در دانشگاه مسکو، معتقد است، اردوغان آگاهانه وارد چالش با غرب شده است و با توجه به اینکه می‌داند، مردم کشورش غرب ستیز هستند، با نگاهی به آمارهای محبوبیت سیاستمداران ترکیه، قصد دارد از چالش با غرب استفاده کرده و با ایجاد یک دشمن خارجی، مردم ترکیه را پشت سر خود برده و آنها را متحد خود سازد. همان طور که در انتخابات سال 2015 از این حربه استفاده کرد و با وارد چالش شدن با روسیه پیروزی خود را ولو کم جان رقم زد. اما حتی اگر این طور هم باشد، به نظر نمی‌رسد این بار مردم ترکیه مقهور این سیاست شوند. به گزارش خبرگزاری فارس، کاربران شبکه‌های اجتماعی که در روزهای اخیر نسبت به تحولات اخیر کشورشان واکنش نشان داده بودند، دیروز نیز هشتگ «اردوغان‎استعفا» را چهارمین ترند کشور خود کردند. بنا بر این گزارش اولین هشتگی که در توئیتر ترکیه ترند شده است، هشتگی با عنوان «کشور ورشکست می‌شود» است و هشتگ‌های دوم و سوم اختصاص به هشتگ‌هایی با عنوان  «دلار 10 لیری» و «pazartesi» که درباره کاهش ارزش لیر در روز دوشنبه است، هستند.