نفس شهر گرفت

مهسا قوی قلب
خبرنگار
 روز گذشته پایتخت‌نشینان کیفیت هوا در شرایط خطرناک را تجربه کردند. شرایطی که پیش‌بینی شده امروز هم تداوم داشته باشد اما با بارش باران از شرایط خطر عبور کند. گرد و غبار و وزش باد شدید توصیه به ماندن در خانه‌ها کرد و تهران در وضعیت نارنجی قرار گرفت. میانگین کیفیت هوای پایتخت به ۴۷۵ رسید و در دقایقی آن را رد کرد و در هیچ یک از ایستگاه‌های سنجش کیفیت،هوای تهران در شرایط قابل قبول قرار نداشت. در برخی مناطق مثل 2، 6، 7، 22، 9، 13 وضعیت بدتر از دیگر مناطق بود و وضعیت بسیار خطرناک گزارش شد. شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا «پاک»، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا «قابل قبول (سالم) یا متوسط»، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا «ناسالم برای گروه‌های حساس»، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا «ناسالم برای همه گروه‌ها»، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا «بسیار ناسالم» و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا «خطرناک» است.
سازمان هواشناسی در این شرایط جوی اجتناب از تردد غیرضروری را توصیه می‌‌کند و برای روز گذشته و امروز این توصیه از سوی مسئولان وزارت بهداشت نیز ارائه شد. عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ضمن هشدار نسبت به آلودگی شدید هوا در نقاطی از کشور که دچار طوفان و گرد و غبار شده‌اند،‌ گفت: با توجه به تداوم این شرایط جوی تا 20  فروردین در مناطقی از جمله تهران،‌ خوزستان و... وزارت بهداشت درخواست می‌کند تا مدارس (۲۰ فروردین) به صورت غیرحضوری و مجازی فعال باشند.به گفته او، به علت ورود گرد و غبار به تهران و شهرهای غربی و شمال غربی کشور، افرادی که شامل گروه‌های سالمندان،‌ بیماران قلبی- عروقی، کودکان و... حساس شمرده می‌شوند، باید احتیاط کنند.
بر اساس دستورالعمل توصیه شده مبتلایان به بیماری‌های ریوی، قلبی، سالمندان و کودکان از منزل خارج نشوند و فعالیت‌های خود را به حداقل برسانند. سایر افراد نیز می‌بایست از فعالیت‌های طولانی و سنگین و ورزش در خارج از منزل خودداری کنند. همچنین تعطیلی فعالیت‌های ورزشی در فضای باز تا پایان امروز نیز الزامی‌ است.اینها در حالی است که این آلودگی و گرد و غبار تکنیسین‌های اورژانس را نیز به خیابان‌های تهران کشاند. یحیی صالح طبری، سرپرست مرکز اورژانس تهران گفت: وزش باد شدید همراه با گرد و خاک، آلودگی هوای پایتخت را در وضعیت اضطرار و خطرناک قرار داد که بی درنگ تکنیسین‌های اورژانس در آماده باش کامل قرار گرفتند. اتوبوس آمبولانس‌های اورژانس در میادین تجریش، انقلاب، آزادی، امام حسین (ع)، امام خمینی(ره) مستقر و مشغول خدمت‌رسانی هستند.
یکی دیگر از موضوعات نیز تعیین تکلیف وضعیت مدارسی که تازه بعد از تعطیلات بازگشایی شده‌اند برای امروز بود که با وجود توصیه وزارت بهداشت عصر روز گذشته قرار بر تصمیم‌گیری در این باره شد. در این شرایط جوی شکستن درختان فرسوده و نهال‌ها، احتمال آسیب رسیدن به سازه‌های موقت و سست و پوشش گلخانه‌ها، خطر سقوط اجسام و تابلوهای تبلیغاتی، کاهش میدان دید، خطر برخورد صاعقه و احتمال بارش تگرگ دور از انتظار نیست که شهرداری نیز برای همین منظور در آماده‌باش قرار گرفت.پیش از این در هفته اول فروردین نیز پایتخت سه روز شاهد طوفان‌ها و وزش باد شدید بود هر چند آن روزها خبری از گرد و غبار نبود و چیزی که حالا نگران کننده است نه وزش باد و طوفان که گرد و غبار و آلودگی هواست که به نظر می‌‌رسد این شرایط در فصل بهار تکرار هم خواهد شد.
مبدأ گرد و غبار تهران کشور عراق است
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیشگیری و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در گفت‌وگو با «ایران» درباره علت وضعیت هوای تهران و گسترش ریزگردها در پایتخت اظهار داشت: این شرایط پیش آمده برای استان تهران دو علت دارد که یک علت آن در مورد نفوذ گرد و خاک از کشورهای همسایه است. عمده این گرد و خاک‌ها از کشور عراق و بخشی از آن از کشور سوریه است ولی اکثراً از کشور عراق وارد کشور ما شده است. علت دوم گرد و خاک ناشی از باد شدید به صورت محلی است که موجب تشدید گرد و خاک در تهران شده است.
وی در ادامه توضیح داد: اوج وجود گرد و غبار در هوای تهران روز جمعه ۱۹ فروردین بوده ولی انتظار می‌رود امروز ۲۰ فروردین گرد وغبار نسبت به دیروز یک مقدار کاهش پیدا کند ولی کماکان وجود دارد. به طور کلی اما از روز یکشنبه وضعیت بهتر خواهد شد.
رئیس مرکز ملی پیشگیری و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در پاسخ به این سؤال که گرد و غبار در کدام یک از مناطق کشور شدت داشته است، گفت: روز جمعه بیشتر نوار غربی، شرقی و شمال غرب درگیر این وضعیت هوایی بوده‌اند. همچنین استان‌های ساحلی نیز این وضعیت را داشته‌اند. برای هوای امروز شنبه ۲۰ فروردین هم انتظار می‌‎رود در بخش‌هایی از استان‌های مرکزی وجود گرد و غبار را شاهد باشیم اما بیشترین میزان آن در استان خوزستان و کرمانشاه است.
وی درباره اینکه در استان تهران کدام مناطق گرد و غبار بیشتری داشتند، گفت: اغلب مناطق تهران درگیر این آلودگی هوا هستند اما برای بررسی دقیق آن می‌توان به سامانه پایش آلودگی هوا در شهرداری مراجعه کرد.
ضیائیان در پاسخ به این سؤال که آیا گرد و خاک موجود در پایتخت به طوفانی که در ایام عید تهران را درنوردید مربوط می‌شود یا خیر، گفت: خیر این موضوع به طوفان تهران مربوط نمی‌شود اما در عین حال هم امسال و هم سال گذشته با مشکل خشکسالی مواجه بوده‌ایم. به طور کلی در اطراف شهر تهران زمین‌های خشک و وضعیت آب و هوایی خشکی وجود دارد به گونه‌ای که با کوچک‌ترین ورزش باد شرایط گرد و خاک را بویژه برای تهران ایجاد خواهد کرد.
رئیس مرکز ملی پیشگیری و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا اظهار داشت: کشور ما سال گذشته سال خشکی را پشت سر گذاشت، از طرف دیگر امسال بارش بهاره‌ای نداشتیم. همچنین زمین‌های اطراف شهر کانون‌های مستعد برای گرد و خاک هستند بنابر این این وضعیت شکل خواهد گرفت.
تکرار دوباره آلودگی هوای پایتخت در فروردین، با نبود بارش
بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا با اشاره به اینکه آلودگی هوا در این فصل از سال بیشتر از نوع آلودگی ذرات طبیعی است، به «ایران» گفت: برخی، آلودگی این روزها را با آلودگی هوای زمستان اشتباه می‌‌گیرند، این در حالی است که آلودگی هوا در فصل زمستان منشأ انسانی دارد و ناشی از وارونگی دما است اما در فصل بهار افزایش گرد و غبار منشأ طبیعی دارد و خاک و گیاهان به واسطه باد مسببان اصلی آلودگی هوا هستند. سایز ذرات هم به نسبت بزرگ‌تر هستند و خطرات کمتری دارند، با این همه برای بیماران تنفسی و بیماری‌های مرتبط با آن می‌‌تواند بسیار خطرناک باشد.
به گفته عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها، معمولاً در فصل بهار با چنین پدیده‌ای مواجه می‌‌شویم اما امسال شدت آن بسیار بیشتر است. در سال‌های قبل در فروردین ماه شاخص 100 تا 150 را از این جنس داشتیم اما امسال هم بر تعداد و هم بر شدت آن افزوده شده و شاخص لحظه‌ای در روز گذشته روی 500 ایستاد، این اتفاق در چندین سال اخیر بی سابقه بوده است. وی گفت: آلودگی هوای این روزهای تهران، به شدت باد ربطی ندارد زیرا در سال‌های قبل با همین جهت باد مواجه بودیم اما شدت آلودگی هوا به این وسعت نبود. در حال حاضر شاخص «غبارناکی» و گرد و غبار اطراف تهران منشأ آلودگی هوا هستند و از دلایل اصلی آن هم کم آبی و خشکسالی است و سال به سال هم وضعیت وخیم‌تر می‌‌شود، بدین معنا که هر  ساله ممکن است بر تعداد روزهای آلوده پایتخت افزوده شود.اشجعی در ادامه علاوه بر پایتخت، به کلانشهر‌های دیگر که درگیر مسأله آلودگی هوا هستند، اشاره کرده و توضیح داد: کلانشهرهایی که ویژگی‌هایی شبیه تهران دارند و اطراف آنها را زمین‌های بایر فراگرفته در عین حال هم بارندگی در آنها به ندرت اتفاق می‌‌افتد، درگیر پدیده آلودگی هوا حتی در سایر فصول سال نیز هستند، به عنوان مثال شهرهای جنوبی که اطراف آنها زمین بایر زیاد است، در این فصل سال به نسبت پایتخت روزهای آلوده بسیار بیشتری را تجربه می‌‌کنند.این کارشناس آلودگی هوا با تأکید بر اینکه جنوب و غرب تهران پتانسیل گرد و غبار را دارد، اظهار می‌‌کند، در حال حاضر جهت باد از غرب به شرق است و در کل در فصل بهار به دلیل کاهش بارندگی و افزایش سرعت باد این پدیده ایجاد می‌‌شود، با توجه به موارد یاد شده، ممکن است در روزهای آتی باز هم آلودگی هوا داشته باشیم.