یک رابطه راهبردی و چند پرسش

گروه سیاسی/ فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق روز گذشته در حالی به تهران سفر کرد که چند پرسش بزرگ پیش روی او قرار داشت؛ آیا قرار است سیاست خارجی عراق محور و مبنایی مستقل بر اساس منافع و مصالح کشور عراق و در نظر گرفتن ملاحظات ضروری همسایه مهم آن یعنی ایران داشته باشد یا خیر؟ موضع‌گیری سیاستمداران عراقی در بزنگاه‌های مختلف همچون واکنش نظامی ایران علیه یکی از مراکز مخفی رژیم صهیونیستی در اربیل عراق تا چه اندازه دوراندیشانه مطرح شده است؟ پرسش مهم‌تر اینکه اساساً در حالی که دولت فعلی عراق می‌کوشد نقش میانجیگرانه خود را برای سروسامان دادن به رابطه بحرانی تهران و ریاض حفظ کند، چطور بخشی از خاک تحت حاکمیت خود را به یکی از اصلی‌ترین بازیگران بحران‌ساز در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی واگذار کرده است؟ پاسخ به این پرسش‌های قابل اعتنا زیر سایه پیشینه روابط نزدیک و راهبردی تهران و بغداد آسان به نظر نمی‌رسد از این‌رو با نگاهی به تحولات روزها و ماه‌های اخیر در روابط ایران و عراق می‌توان دریافت، سفر اخیر فؤاد حسین به تهران اهمیتی فراتر از تأکید بر همپیمانی دو کشور در عرصه‌های مختلف همکاری پیدا کرده است.

حمایت ایران از ثبات داخلی عراق
صحنه سیاست داخلی عراق در روزها و هفته‌های اخیر شاهد آشفتگی و نمایش قدرت سیاسی جریان‌هایی است که پیش‌بینی ادامه تنش در روند سیاسی عراق را آسان می‌نماید. با وجود گذر 5 ماه از انتخابات پارلمانی عراق، اختلافات میان جریان‌های پیروز جهت ائتلاف برای انتخاب گزینه ریاست جمهوری همچنان ادامه دارد و به نظر می‌رسد در صورت تداوم وضعیت جاری، درها برای سناریوهایی باز شود که صحنه سیاست عراق را با وخامت بیشتری روبه‌رو سازد. انتخابات زودهنگام پارلمانی نتیجه آشکار یک دوره پر هرج ‌و ‌مرج دو ساله در عراق بود که با اعتراضات و ناآرامی‌های مردمی، اتحادهای سیاسی شکننده و تشدید مداخله خارجی همراه شد. در چنین شرایطی انتظار می‌رفت یکی از مهم‌ترین پیامدهای آشفتگی در صحنه داخلی در عرصه سیاست خارجی بروز پیدا کند. در میانه چنین فضایی، ایران کوشیده است در مقام همسایه‌ای قابل اعتماد به تقویت ثبات، همبستگی و ترمیم مناسبات جریان‌های مختلف شیعه و سنی اهتمام ورزد. در حالی که برخی القا می‌کردند ایران بازنده بزرگ انتخابات عراق است اما تنها یک روز پس از انتخابات بود که سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان به دولت، ملت و نمایندگان منتخب مردم عراق به‌دلیل برگزاری موفقیت‌آمیز انتخابات تبریک گفت. عراق کشوری است که دارای بیشترین پیوندهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با ایران است و از این منظر تردیدی وجود ندارد که ایران یک عراق با ثبات سیاسی و اقتصادی را ترجیح می‌دهد و ارکان اصلی رویکردش در این کشور را ممانعت از درگیری مسلحانه یا خشونت گسترده در این کشور و حفظ انسجام بین همه گروه‌های سیاسی تشکیل می‌دهد.

 پیام حمله به اربیل
تأکید بر همسویی راهبردی تهران و بغداد که همواره در مواضع اعلامی مقام‌های عراقی نیز مورد توجه ویژه قرار می‌گرفت، این توقع را ایجاد می‌کرد که آنها در شناخت خطوط قرمز ایران به‌عنوان همسایه نزدیک خود حساسیت بیشتری به خرج دهند. حمله اسفند ماه گذشته سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران به اربیل عراق در حالی صورت گرفت که به نظر می‌رسید بغداد اهمیت استقرار یکی از مراکز صهیونیستی در خاک خود را که بی‌تردید هدف پیگیری و انجام عملیات تخریب گرایانه علیه جمهوری اسلامی را دنبال می‌کند، نادیده گرفته است. آن هم در شرایطی که تهران تا پیش از آن، یکی از منتقدان سرسخت عادی‌سازی رابطه میان شماری از کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی بوده است.
این چنین بود که ایران ذیل سیاست دفاعی خود در حمله به اربیل، به تحرکات رژیم صهیونیستی از مبدأ عراق، پاسخ داد تا این پیام را به گوش همه کشورهای همسایه برساند که اگر روزی به نقطه آغاز عملیات علیه امنیت ملی ایران تبدیل شوند، به میدان نبرد تبدیل خواهند شد. خاصه آنکه ایران که قبلاً نیز پایگاه‌های داعش را در پاسخ به حمله تروریستی وحشیانه به یک رژه نظامی در اهواز و پایگاه عین الاسد را در پاسخ به ترور ژنرال سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس کشورمان هدف قرار داده بود، با حمله به اربیل بار دیگر تأکید کرد که حملات نظامی پاسخ کسانی است که امنیت ملی آن را در معرض تهدید قرار دهند.

شفاف‌سازی تحولات اخیر
ایران و عراق در حالی پیرامون رخدادهای برآمده از جدال پیدا و پنهان میان ایران و رژیم صهیونیستی گفت‌و‌گو خواهند کرد که بغداد تا پیش از این میزبان چهار دور گفت‌و‌گو میان تهران و ریاض بوده است. دو بازیگری که کاسته شدن از تنش‌های فزاینده میان آنها بر هیچ یک از کشورهای منطقه پوشیده نیست. خاصه آنکه عربستان در پی تحولات اخیر ناشی از شکست در سیاست‌های منطقه‌ای خود چاره‌ای جز روی آوردن به گفت‌و‌گو با ایران در پیش روی خود نمی‌بیند. به نظر می‌رسد سفر مهم فؤاد حسین به تهران و شفاف‌سازی آنچه در ماه‌های اخیر در مناسبات دو کشور سربرآورده است، می‌تواند هموار کننده افزایش همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران و عراق باشد.

بــــرش

امیرعبداللهیان در نشست خبری با وزیر امور خارجه عراق:
توافق درباره آزادسازی مطالبات مالی ایران به دست آمده است

وزیر امور خارجه در نشست خبری با وزیر امور خارجه عراق در پاسخ به سؤالی درباره آزادسازی منابع ارزی مسدود شده در کشورهای منطقه، گفت: توافقی درخصوص آزادسازی مطالبات مالی ایران در یکی از بانک‌های خارجی به دست آمده است.
به گزارش ایرنا، حسین امیرعبداللهیان در دیدار فؤاد حسین وزیر امور خارجه عراق گفت: توافقی درباره آزادسازی مطالبات مالی ایران نزد یکی از بانک‌های خارجی به وجود آمده و روز گذشته هیأتی از یکی از کشورها برای پیگیری مراحل اجرایی آن در تهران بود و مذاکراتی را با مقامات بانک مرکزی، اقتصادی و وزارت خارجه انجام دادند و درباره زمان و چگونگی آزادسازی این مبالغ توافق اولیه‌ای به عمل آمد. امیرعبداللهیان افزود: درباره موضوعات دوجانبه گفت‌وگو کردیم که از جمله آن موضوعات، تأکید بر اهمیت لغو روادید زمینی بین دو کشور بود.
وزیر امور خارجه کشورمان افزود: امیدواریم در آینده نزدیک با توجه به فاصله گرفتن دو کشور از بحران و شرایط حاد ویروس کرونا، قادر باشیم رفت‌وآمدهای اتباع دو کشور را از طریق مرزهای زمینی گسترش دهیم. صنعت توریسم میان دو کشور می‌تواند نقش مهمی در توسعه هرچه بیشتر مناسبات ایفا کند.
امیرعبداللهیان بیان کرد: امیدواریم طرف عراقی این موضوع را که اتباع دو کشور بتوانند با خودروهای شخصی و خانواده‌های خود به استان‌های دو کشور سفر سیاحتی و زیارتی داشته باشند، پیگیری کند. وی تصریح کرد: در ماه‌های آینده می‌توانیم روابط دو کشور را در عرصه‌های مختلف گسترش دهیم. در هفت ماه گذشته دولت آیت‌الله رئیسی، حجم مبادلات تجاری و همکاری‌های دو کشور چهار و نیم برابر افزایش پیدا کرده است. وزیر امور خارجه گفت: در این دیدار بر نقش مهم منطقه‌ای عراق تأکید و از نقش دولت عراق برای ایجاد تفاهم منطقه‌ای قدردانی کردیم. همچنین بر اهمیت گفت‌وگوهای منطقه‌ای تأکید و از تلاش‌های دولت عراق برای از سرگیری گفت‌وگوهای ایرانی - سعودی استقبال کردیم. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: امیدواریم منطقه ما شاهد ثبات، امنیت، پیشرفت و رفاه هرچه بیشتر باشد.
امیرعبداللهیان تصریح کرد: در این دیدار درخصوص آخرین تحولات در افغانستان بحث و گفت‌وگو کردیم و از تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام در افغانستان هم حمایت می‌کنیم. وی با بیان اینکه اتفاق ناگواری در مقابل سفارت ایران در کابل و سرکنسولگری در هرات رخ داد، اظهار کرد: دولت مرکزی افغانستان با اعزام والی هرات مراتب ناخرسندی و محکومیت این اقدام را به‌صراحت اعلام کردند. وزیر امور خارجه کشورمان گفت: امروز هم جمع بزرگی از مردم و گروه‌های سیاسی افغانستان با حضور مقابل نمایندگی‌های ایران با تقدیم گل نشان دادند دشمنان مشترک دو کشور قادر نیستند با توطئه‌افکنی موجب بروز مشکلات و ناامنی در مرزهای مشترک و روابط دو کشور شوند. امیرعبداللهیان تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران شناسایی هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان را منوط به تشکیل دولت فراگیر در این کشور می‌داند.