یک جنگ سرد تازه و چندوجهی

توران کیسلاکچی، تحلیلگر ترکیه ای
مترجم: وصال روحانی
تهاجم اخیر ارتش روسیه به اوکراین جدیدترین نشانه رواج دور تازه‌ای از جنگ سرد در سطح جهان است. این در حالی است که رقابت امریکا و چین در امور اقتصادی که پس از روی کار آمدن جو بایدن در امریکا شدت گرفته، به‌واقع این جنگ سرد را از ماه‌ها پیش از عملیات ارتش روسیه در خاک اوکراین آغاز کرده بود. به این ترتیب اگرچه عوارض «کووید19» در برخی نقاط جهان در حال فروکش کردن است اما بلایای تازه‌ای که وصف آن آمد، جنگ سرد را به سطح فزون‌تری از جهان بسط داده است.
ابراهیم کالین، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه گفته است: «ما وارد عصر تازه‌ای از جنگ سرد شده‌ایم و بر اثر آن معادلات جدید و ناموزونی در زمینه‌های تغذیه، انرژی، دینامیسم‌های سیاسی، معادلات ژئوپلیتیک و همکاری‌های منطقه‌ای به‌وجود آمده است. البته ترکیه حداکثر تلاش خود را به کار خواهد گرفت تا اثر منفی ضایعات اخیر را به حداقل برساند و روند برقراری صلح و امنیت در جهان را تثبیت کند، ولی مطمئن نیستیم که بقیه نیز چنین کنند.»
شاید عدم استفاده از سلاح‌های اتمی توسط روسیه در جنگ جاری‌اش با اوکراین که نافی ادعاهای دولت‌های غربی در رویکرد روس‌ها به این سلاح‌ها بوده است، اتفاق خوبی باشد اما امریکایی‌ها با تبلیغات منفی شدیدشان علیه ولادیمیر پوتین نه تنها از تلطیف اوضاع جلوگیری کرده‌اند که جنگ سرد تازه‌ای را به راه انداخته و بحران را تشدید و بدفرجام‌تر کرده‌اند. اینک بواقع با جنگ سردی مواجه هستیم که ابعاد آن بیشتر از نمونه‌های قبلی این فرایند است. قبلاً جنگ سرد به تقابل امریکا و اتحاد جماهیر شوروی بر سر مسائل کاپیتالیسم و کمونیسم و تبعات این ستیزه‌های عقیدتی محدود می‌شد و اگرچه پای بسیاری از کشورهای هر دو بلوک را وارد این معرکه می‌کرد، ولی این تقابل، فراگیری اکنون را نداشت. امروز نه تنها امریکا با چین یک جنگ سراسری تبلیغاتی بر سر مسائل تجاری دارد، بلکه روس‌ها وادار شده‌اند بعد از شروع تحریم‌های گسترده غربی‌ها که واکنش آنان در قبال بحران اوکراین است، با همراهان و شرکای سابق خود اتمام حجت و آنها را تهدید به قطع روابط کنند یا دست‌کم منابع طبیعی خود مانند نفت و گاز را به گونه‌ای و با سازوکارهایی مختلف به آنها بفروشند که تأمین و پرداخت آن سخت‌تر از زمان گذشته شده است. این موارد سبب شده شماری از رسانه‌های غربی و کارشناسان شرقی، جنگ سرد فعلی را ستیزی چندوجهی بنامند که هر یک از لبه‌های آن برای برهم ریختن گوشه‌ای از جهان کفایت می‌کند. رابرت مانینگ، استاد سیاست‌ بین‌الملل در واشنگتن می‌گوید: «در بهار 2022 وارد عرصه‌ای شده‌ایم که در آن هر نوع جدل و ستیزه‌ای در بخش‌هایی از قاره‌ها باز و مفتوح است. برخی گمان می‌کنند قضایا با لشکرکشی اخیر روسیه به اوکراین محدود می‌شود ولی امریکا و متحدان غربی‌اش نیز اوضاع را تیره‌تر کرده‌اند. جو بایدن با این ادعا در کاخ سفید به قدرت رسید که نظم جهانی را احیا کند و امریکا را از مهلکه‌ای که دونالد ترامپ به‌وجود آورده بود، رهایی بخشد اما هیچ‌یک از این کارها را نکرده و چنان مشغول جنگ اقتصادی خود با چین شده که مسائل اساسی‌تر و عاجل‌تر را از یاد برده است.»
در این شرایط جهان عرب و بعضی کشورهای مسلمان نیز درگیر دسیسه‌هایی هستند که رژیم صهیونیستی با سوء‌استفاده از شرایط تیره دنیا و به‌هم‌ریختگی اوضاع آن علیه آنها به راه انداخته و به‌واقع از آب گل‌آلود ماهی گرفته است. برخی کشورهای مسلمان در حالی با اتهام تقویت تروریسم روبه‌رو شده‌اند که خود از قربانیان بزرگ این فرایند هستند و وقایع تلخ روزهای اخیر در سرزمین‌های اشغالی که رژیم نژادپرست تل‌آویو طراح و مجری آن است، نشانه روشنی از این موضوع به شمار می‌آید. حمله‌های دائمی به نمازگزاران مسلمان در مسجدالاقصی فقط بخشی از سبعیت صهیونیست‌ها است و دولت‌های غربی با نادیده گرفتن آنها تمرکز خود را روی وقایع اوکراین گذاشته‌اند، زیرا بهانه و وسیله بهتری برای کوبیدن روس‌ها در جنبه‌های عقیدتی است. در این میان شمار رهبران منصف و خوشفکر در کشورهای عمده غربی که بتوانند یا بخواهند از تنش‌ها بکاهند، به‌قدری کم است که حتی اگر اقدامی بکنند، اثری نخواهد داشت و چرخه جنگ سرد کنونی دنیا هر روز به شکلی بیشتر و بهتر روغن‌کاری و این روند پیوسته سهل‌تر می‌شود و چه چیزی بدتر از این برای دنیایی که امیدوار بود عصر جنگ‌های سرد پایان یافته باشد.»
منبع:  Middle East Eye