گزارش «ایران» از فشار «پتروشیمی میانکاله، انتقال آب از کاسپین و سد فینسک» بر صنعت برق کشور
شیرین سازی پتروشیمی «میانکاله» سالانه 2250 میلیارد تومان آب می خورد
حنیف رضا گلزار
کارشناس ارشد خاک و آب
این روزها از پیامدهای تغییر کاربری 90 هکتار از مراتع دارای طرح مصوب مرتعداری برای ساخت مجتمع پتروشیمی امیرآباد (میانکاله)، تخلیه سالانه دستکم 300 هزار تن نمک تأسیسات آبشیرینکن مجتمع پتروشیمی به کاسپین، گمانهزنی درباره توزیع رانت و فساد بانکی ابربدهکاران پشت این هیولای صنعتی، آوارگی دامداران منطقه، توهین، افترا و تهمتها به جامعه مدنی از سوی مثلت استاندار مازندران – نماینده بهشهر – برخی سیاسیون و بسیاری موارد دیگر زیاد گفته و نوشته میشود، اما با اینکه از پیامدهای زیستمحیطی و آثار و پیامدهای این طرح زیاد گفته شده همچنان ناگفتههایی بسیار، هم در بخش پیامدهای زیستمحیطی و هم در بخش پیامدهای مالی و اقتصادی و دیگر پیامدهای جانبی این طرح مانده است. در نوشتار قبلی در همین صفحه روزنامه ایران (شماره 7881 در ۲۰ فروردین ۱۴۰۱) به این نکته تأکید داشتم که پیامدهای زیستمحیطی احداث این مجتمع پتروشیمی صرفاً متوجه تالاب و پناهگاه حیاتوحش میانکاله نیست، چرا که تولید سالانه 25 میلیون مترمکعب آب شیرین با استفاده از تأسیسات آبشیرینکن مستقر شده در ساحل کاسپین از یکسو و احداث خط لوله 200 کیلومتری انتقال پروپیلن تولیدی این مجتمع به آن سوی البرز که لاجرم باید با شکافتن کوه و پاکتراشی بخشی از جنگلهای هیرکانی انجام شود از سویی دیگر، هر یک پیامدهای جبرانناپذیری را بر گرده دو بنیان شکلدهنده زیستبوم نیمه شمالی ایران یعنی دریاچه کاسپین و جنگلهای هیرکانی منطقه تحمیل خواهند کرد.
خوشبختانه در نامه شماره 267/300/1401 مورخ 17/01/1401 معاونت محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست خطاب به مدیرعامل شرکت پتروشیمی امیرآباد(میانکاله)، موضوع «ارزیابی توان اکولوژیک برای بارگذاری واحدهای آبشیرینکن» و همچنین «بررسی اثرات تجمعی آبشیرینکن بر مناطق تحت مدیریت سازمان و اکوسیستم دریا» مورد تأکید قرار گرفته است.
اما یکی دیگر از مواردی که در هنگامه پرآشوب کشمکشها برای جلوگیری از ساخت مجتمع پتروشیمی امیرآباد (میانکاله) باید مورد توجه قرار گیرد، موضوع مقدار برق مصرفی تأسیسات اصلی مجتمع و تأسیسات آبشیرینکن، قیمت برق مصرفی، قیمت آب شیرین تولید شده و البته مقدار CO2 تولیدی به عنوان محصول فرعی در فرایند تولید برق و پیامدهای زیستمحیطی ناشی از آن است.
براساس برآوردهای انجام شده، «در فاز بهرهبرداری مجتمع پتروشیمی امیرآباد (میانکاله)، برق مورد نیاز مجموعه سالانه نزدیک به 90 مگاوات و مصرف انرژی برق سالانه آن نزدیک به 680 هزارمگاوات - ساعت پیشبینی میشود.» (ارزیابی اثراث زیستمحیطی پتروشیمی امیرآباد مازندران، 1399) به بیان مشخص، برق مصرفی تأسیسات مجتمع پتروشیمی امیرآباد (میانکاله)، 6.6 برابر کل ظرفیت تولید برق نیروگاه برق آبی سد شهید رجایی در منطقه سلیمان تنگهساری است. البته این، همه برق مصرفی این مجتمع نیست چرا که تأسیسات آبشیرینکن مستقر شده در ساحل به همراه تلمبهخانههای مورد نیاز برای تولید و انتقال آب شیرین از فاصله 10 کیلومتری ساحل کاسپین به محل احداث این مجتمع در مراتع حسینآباد نیز خود نیازمند مصرف برق است. اگرچه در متن مطالعات و گزارشهای منتشر شده، اشارهای به برق مصرفی تأسیسات آبشیرینکن نشده ولی میتوان بر اساس شاخصهای بینالمللی، مقدار برق مصرفی این تأسیسات را نیز محاسبه کرد. شاخصهای بینالمللی بیانگر این است که شیرینسازی هر مترمکعب آب دریا نیازمند مصرف 3.4 کیلووات برق است و این یعنی اینکه تولید سالانه 25 میلیون مترمکعب آب شیرین برای مصرف در مجتمع پتروشیمی امیرآباد (میانکاله)، نیازمند مصرف سالانه 11.2 مگاوات برق و 85 هزار مگاوات – ساعت انرژی است. همچنین با توجه به هزینه معادل 3 دلار برای شیرینسازی هر مترمکعب آب شور دریا، مبلغی بالغ بر 75 میلیون دلار(نزدیک به 2250 میلیارد تومان)، تنها برای تولید این حجم آب شیرین مورد نیاز است. آب شیرینی که نماینده بهشهر وعده داده که حتی مازاد آن را میتوان در اختیار کشاورزان منطقه نیز قرار داد یا حتی بخشی از آن را به داخل تالاب میانکاله هدایت کرد!
مجموع برق مصرفی تأسیسات پتروشیمی و تأسیسات آبشیرینکن به همراه سایر بارگذاریهای انجام شده در منطقه از جمله ابرپروژه شیرینسازی و انتقال آب کاسپین به فلات مرکزی ایران با برق مصرفی معادل 448.8 مگاوات (گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1395)، به همراه برقی مصرفی خط انتقال 62 کیلومتری آب از سد فینسک به شهر سمنان به مقدار 4.8 مگاوات و معادل 42 هزار مگاوات – ساعت انرژی برق (گزارش ارزیابی طرح سد فینسک، 1393)، بیانگر بارگذاری مصرف 554.8 مگاواتی برق در منطقه است که این رقم نزدیک به 41 برابر ظرفیت تولید برق سد شهید رجایی است. این بارگذاریهای مازاد بر توان تولید برق کشور از آنجایی که بر اساس پیشبینیهای انجام شده تا سال 1405 با بیش از 75 هزار مگاوات کسری برق مواجه خواهیم بود، بسیار نگران کننده است. آنچه که مشخص است اجرای پروژههای عمرانی فاقد مجوزهای زیستمحیطی و همچنین فاقد توجیه اقتصادی و مالی که بعضاً در مغایرت با منافع ملی کشور قرار دارد، پیامدهای زیانباری همانند تحمیل فشار مضاعف بر ساختار نیروگاهی و خطوط انتقال فرسوده برق کشور نیز داشته که به دلایلی که بیان آن در این نوشتار نمیگنجد، هرگز مورد بررسی و واکاوی قرار نمیگیرد.
افزایش بارگذاریهای صنعتی در منطقه تنها به افزایش برق مصرفی و در پی آن افزایش فشار بر زیرساختهای نیروگاهی کشور ختم نمیشود. تولید برق در نیروگاهها مستلزم مصرف سوخت فسیلی است و با لحاظ کردن این شاخص که در برابر تولید یک کیلووات ساعت برق چیزی معادل 817 گرم گاز دیاکسیدکربن تولید میشود میتوان دریافت که اجرای پروژه پتروشیمی امیرآباد (میانکاله)، شیرینسازی و انتقال آب کاسپین و همچنین انتقال آب سد فینسک، سهم ایران در تولید گاز گلخانهای دیاکسیدکربن را بهشدت افزایش میدهد. این مسأله بویژه با توجه به اینکه «یکسوم سهم انتشار گاز گلخانهای دیاکسیدکربن را بخش نیروگاهی ایران در اختیار داشته» (صادقی و همکاران، 1393)، اهمیت مییابد. همچنین بررسیهای انجام شده بیانگر این است که؛ «ایران در سال 2011 معادل 520 میلیون تن دیاکسیدکربن تولید کرده که در این عملکرد در گروه 10 کشور نخست دنیا قرار دارد.»
(Http://Www.Iea.Org/Statistics/)
کدام وزارتخانه تالاب بینالمللی جنوب غرب کشور را به کانون ریزگردهای داخلی تبدیل کرد
قاتل هورالعظیم: نفت یا نیرو؟
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
«تالاب هورالعظیم که طی سالهای گذشته به بهانه استخراج نفت ارزان توسط شرکتهای خارجی خشکانده شده است. همین امر نیز تالاب را به یکی از کانونهای ریزگردهای داخلی استان خوزستان تبدیل کرده است.» این نکته نظری است که معمولاً درباره این تالاب و وضعیت ناگوار آن در بسیاری از محافل عمومی میشنویم. اما معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفتوگو با «ایران» میگوید اگر چه فعالیتهای شرکتهای نفتی در تالاب هورالعظیم تأثیر خود را برجای گذاشته است، اما عملکردشان تالاب را خشک نکرده و در حقیقت مشکل اصلی تالاب به عدم تأمین حقابه آب و کاهش میزان ورودی به آن بازمی گردد.
«سید عادل مولا» معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست خوزستان، نقش شرکتهای نفتی در خشک شدن بخشی از تالاب هورالعظیم را بیتأثیر ندانسته و به «ایران» میگوید: در تحلیل و آنالیز این موضوع باید به دو بحث توسعه، منابع موجود و الزامات توجه داشته باشیم. در برخی از اوقات متأسفانه شرکتهای نفتی به الزامات توجهی نکرده و حتی آن را نادیده میگیرند. به طور مثال این شرکتها باید در ایجاد زیرگذرها برای تبادل آبی در تالاب دقت لازم را به عمل آورده و الزامات مورد نظر در خصوص آلودگیها را رعایت کنند. اگر چه فعالیتهای شرکتهای نفتی در تالاب هورالعظیم تأثیر خود را برجای گذاشته است، اما عملکردشان تالاب را خشک نکرده است.
وی میافزاید: پیشتر شرکت ژاپنی اینپکس، گزارشی جامع از ارزیابیهای محیط زیستی را تهیه کرده و در طول حضور در منطقه تمامی آنها را رعایت میکرد. اما در حال حاضر به جای یک شرکت چینی، چندین شرکت چینی در منطقه فعالیت دارند. اما مشکل ما در حال حاضر وجود شرکت چینی و یا ژاپنی و رعایت الزامات از سوی آنها نیست؛ در حقیقت متولی امر (شرکتهای طرف قرارداد) باید آموزشهای لازم را به شرکتهای خارجی ارائه داده و آنها را ملزم به رعایت الزامات زیست محیطی کند. به طور مثال مسئولان شرکت نفت باید در قراردادهای کاری خود با شرکتهای خارجی، الزامات را ثبت کرده و تأکید کنند که در صورت عدم رعایت الزامات، متحمل جریمه کلانی خواهند شد. اما متأسفانه این کار انجام نمیشود. در حقیقت بدون توجه به چنین امر مهمی، همه چیز را به محیط زیست سپردهاند. تاکنون اقدامات زیادی از جمله برخورد شکایت و جریمه و حتی بازداشت مقامات شرکت نفتی انجام شده است؛ اما این عوامل بازدارنده، موقتی بوده و نتیجه خوبی را حاصل نکرده است. چرا که مداخلات سیاسی در امر سازمان محیطزیست، بسیاری از حرکتها و برخوردها با عدم رعایت الزامات زیست محیطی را سد کرده و همانند یک امر بازدارنده جلوی چنین اقداماتی را گرفته است.
معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، تصریح میکند: بزرگترین مشکل تالاب هورالعظیم به عدم تأمین حقابه آب و کاهش میزان ورودی به تالابها بازمی گردد. این امر نیز بهدلیل عدم مدیریت صحیح منابع آبی در بالادست انجام میشود. به طور مثال امسال کشت شلتوک در مناطق بالادستی ممنوع شده است؛ اما متأسفانه شاهدیم که هنوز برخی از کشاورزان در بالادست این محصول را کشت میکنند. وزارت نیرو متولی این امر بوده و متأسفانه مدیریت کاملی بر منابع آبی بالادستی ندارد. از طرفی آبیاری سنتی در خوزستان رواج داشته و به باید متولیان امر به جای این شیوه قدیمی و سنتی، آبیاری نوین را رواج دهند. چرا که این شیوه قدیمی، میزان آب زیادی را هدر داده و همزمان مقدار زیادی از آب را به پساب کشاورزی تبدیل میکند. متأسفانه در حال حاضر بیشتر آبگیری تالاب، ناشی از پسابهای کشاورزی است. در حقیقت میزان آبگیری از مخزن 1 و 2 به میزان کمتری تأمین شده و در مخازن 3 و 4 و 5 عمدتاً از طریق پسابهای کشاورزی تأمین میشود. برای برون رفت از این وضعیت، بهتر است بر آبیاریهای نوین، بارانی و قطرهای متمرکز شده و با بهرهگیری از روشهای نوین آبیاری، مسائل و مشکلات تالاب را تا حدی زیادی مدیریت کنیم.
«سید علی مولا» در خصوص پیگیری مشکلات تالاب از طریق اداره محیط زیست میگوید: محیط زیست برای هر پروژهای الزامات و دستورالعملهایی را طرح کرده و شرکتها را ملزم به اجرای الزامات میکند. اما این الزامات زیست محیطی تمام و کمال رعایت نمیشود. چنانچه تالاب خشک باشد، شرکتهای نفتی به هرگونه که میخواهند عمل میکنند؛ اما زمانی که همین تالاب پرآب باشد، اهمیت رعایت الزامات زیست محیطی دو چندان خواهد شد.
وی ادامه میدهد: در حال حاضر مشکل اصلی تالاب، آبگیری است؛ اما شرکتهای نفتی، کشاورزی و حتی مسئولان در تشدید این وضعیت بیتأثیر نیستند. مسئولان همه روزه طرحی جدید را ارائه کرده و تالاب را با وضعیت وخیم تری مواجه میکنند. اما برای برون رفت از این وضعیت بهتر است توسعه نفت در منطقه تا همین حد پایان یافته و طرحهای توسعه میادین تا اطلاع ثانوی ارائه نشود. شرکتهای نفتی نیز بر روشهای نوین متمرکز شده و با تأسیساتی همانند لوله مورب، نفت را استخراج کنند. از طرفی وزارت نیرو میزان آبی ورودی به تالاب را تأمین کرده و الزامات زیست محیطی را نیز رعایت کنند.
«پلنگ مازندران» هم تیر خورد، هم دارت بیهوشی
زیست بوم : پلنگ مازندران که صبح دیروز بر بالای در بانک صادرات قائمشهر دیده شد، تلف شد. پلنگ در حین فرار به یک مأمور نیروی انتظامی حمله میکند و محیط زیست مازندران برای نجات مأمور مجبور به شلیک به پلنگ میشود. پس از آن حیوان با دارت پلنگ بیهوش میشود که درنهایت به مرگ این گربهسان منجر شد.
صبح دیروز کاربران قائمشهری در شبکههای اجتماعی فیلمی از حضور یک پلنگ بر سردر بانک صادرات منتشر کردند تا چگونگی حضور این گربهسان در منطقه شهری به یکی از پرسشهای پرسؤال افکارعمومی تبدیل شود. این پلنگ در حین فرار به یکی از مأموران نیروی انتظامی حمله کرد. آنطور که کارشناسان محیط زیست به «ایران» میگویند، مأموران محیط زیست برای نجات مأمور مجبور شدهاند به پلنگ دوبار شلیک کنند. محیط زیست مازندران تفنگ بیهوشی ندارد. کارشناسی که با تفنگ بیهوشی آشنا است به همراه تفنگ در سمنان حضور دارد و همین مسأله باعث شده تا محیط زیست دست به دامان یکی از دامپزشکان آشنا به شلیک دارت شود. پس از نجات مأمور با شلیک گلوله به سمت پلنگ، دامپزشک با شلیک دارت اقدام به بیهوشی پلنگ کرده است که نجات مأمور در نهایت به مرگ پلنگ منجر شد.
آنطور که کارشناسان به «ایران» میگویند آنها برای نجات مأمور نیروی انتظامی مجبور شدهاند به پلنگ شلیک کنند. شلیک گلوله به پلنگ سیل انتقادات را به سمت محیط زیست مازندران روانه کرده است. یکی از کارشناسان محیط زیست مازندران در گفتوگو با «ایران» نجات دادن مأمور نیروی انتظامی از حمله پلنگ را دلیل این شلیک دانسته و میگوید: «هر عقل سلیم و منصفی نجات انسان را به پلنگ ترجیح میدهد.» با توجه به ناکامی سازمان حفاظت محیط زیست در موارد متعدد زندهگیری حیوانها در شهرهای مختلف در سالهای گذشته، این جواب برای برخی از افکارعمومی قانعکننده نیست. آنها اعتقاد دارند اگر تجهیزات در منطقه وجود داشت، شاید هیچ برخوردی بین مأمور نیروی انتظامی و پلنگ بهوجود نمیآمد. گزارشهای غیر رسمی از فرار این قلاده پلنگ از باغ شخصی یکی از فعالان اقتصادی قائمشهر خبر میدهد.
ایران به عراق پیشنهاد میدهد
ایجاد دو پارک جنگلی مشترک
زهره توکلی
خبرنگار
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به تازگی خبر از ایجاد دو پارک بزرگ بین ایران و عراق داده است اما آنطور که رضا احمدی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام به «ایران» میگوید: «این طرح هنوز در حد پیشنهاد به مسئولان استان ایلام بوده و هنوز اقدامی در این باره صورت نگرفته است.» عراق تا به امروز بهدلیل شرایط سیاسی حاضر به همکاری با ایران در زمینه حل بحران گردوغبار نشده است. بخشی از گردوغبارهایی که این روزها آسمان شهرهای مختلف ایران بویژه در غرب و شمال غرب را خاکستری و نارنجی کرده است از سمت عراق به ایران وارد میشود. آنطور که احمدی به «ایران» میگوید استاندار ایلام با استاندارهای استانهای همجوار در عراق پس از عید فطر وارد گفتوگو میشود.
مسعود منصور در دیدار استاندار ایلام از ایجاد دو پارک بزرگ جنگلی در مسیر اربعین مابین ایران و عراق خبر داد و اظهار داشت: این مهم علاوه بر رفاه حال زائران میتواند تا حدودی در جهت مقابله با ریزگردها عمل کند.
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در پاسخ به مطالبه استاندار ایلام برای توجه بیشتر به استان در بحث ریزگردها نیز گفت: ۲۰ درصد به تخصیص اعتبارات استان در حوزه منابع طبیعی اضافه میشود.
منصور ضمن قول مساعد نسبت به خواستههای استاندار ایلام گفت: ۲۰ اردیبهشت ماه سالجاری کنوانسیون بیابان زدایی بعد از توقف دوساله به خاطر کرونا در ساحل عاج برگزار میشود و در این نشست مهم خواستهها و مطالبات کشور و استانهای در مسیر ورود ریزگردها را مطرح و پیگیری میکنیم.
رضا احمدی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام نیز در خصوص جزئیات طرح ایجاد 2 پارک بزرگ جنگلی بین کشورهای ایران و عراق به «ایران» گفت: طرح ایجاد دو پارک جنگلی بزرگ بین ایران و عراق به تازگی از سوی رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به استاندار ایلام پیشنهاد شده اما هنوز مذاکرهای با کشور عراق صورت نگرفته است.وی ادامه داد: البته طرح اولیه این پیشنهاد تهیه شده و قرار است پس از ماه مبارک رمضان جلسهای با مسئولان عراقی نیز در این خصوص گذاشته شود تا این طرح مورد بررسی قرار گیرد و نظرات آنها را در این خصوص جویا شویم و تکلیف طرح مشخص شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام اظهار داشت: این طرح جدید است و به طرحهای قبلی که از گذشته بوده و بخشی از آنها انجام شده است، ارتباطی ندارد.
این مسئول تصریح کرد: موضوع ایجاد پارکهای جنگلی بین ایران و عراق فروردین ماه امسال مطرح شد. لذا طرح آن نیز توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت، به طوری که شناسایی مکان، آیتمها و شاخصهای علمی برای بیابانزدایی و جلوگیری از پدید گرد وغبار مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با بیان اینکه «استان واسط» کشور عراق، استان مورد نظر برای بررسی طرح ایجاد پارک جنگلی است، خاطرنشان کرد: قرار است اقدامات لازم برای تشکیل جلسهای بین استاندار ایلام و استاندار«واسط» عراق پس از ماه مبارک رمضان صورت گیرد.
استاندار ایلام نیز با بیان اینکه ایلام در خط مقدم هجوم ریزگردها در کشور است خواستار توجه بیشتر سازمان برای مهار گرد وغبار شد و اظهار داشت: ریزگردها در استان مشکلات فراوانی برای مردم استان ایجاد کرده و ظرف یک هفته گذشته دهها نفر را روانه بیمارستانها کرده و رفع این مشکل نیازمند رسیدگی فوری است.
وی با بیان اینکه طبق بررسیهای انجام شده ۷۰ درصد منشأ ریزگردها در خارج از استان و ۳۰ درصد در استان است، ادامه داد: رئیسجمهوری دستور لازم را برای مهار ریزگردها با منشأ خارجی صادر کرده و لازم است این موضوع از طریق دیپلماسی و سازمانهای مرتبط تحت پیگیری جدی قرار گیرد.
استاندار ایلام تصریح کرد: برای مهار ریزگردها با منشأ داخلی نیز لازم است سازمان منابع طبیعی توجه بیشتری نسبت به استان ایلام در بحث بیابانزدایی داشته باشد.
در گزارش «کاج سوزی» عمدی در«توشی» مورخ 4/02/1401، اعلام شده است که «پوریا فرهش» فعال محیط زیست برای اولین بار فیلم قطع درختان کاج در توشی را در گروه فعالان محیط زیست کشور منتشر کرده است؛ این در حالی است که فیلم مذکور پیشتر توسط فردی دیگر در فضای مجازی منتشر شده بود.
تور گردشگری بینالمللی پاریس تا پرسپولیس وارد ایران شد
موتورسواران تور گردشگری بینالمللی پاریس تا پرسپولیس با ورود به خاک کشورمان از جاذبههای طبیعی، تاریخی و گردشگری ایران بازدید خواهند کرد.
به گزارش «ایران»، گردشگران شرکتکننده در این تور ٢٠ نفر از کشورهای فرانسه، سوئیس و هلند هستند که با ١٦ دستگاه موتورسیکلت سنگین و ٣ دستگاه خودرو دو دیفرانسیل از شهر پاریس در فرانسه سفر خود را آغاز نموده و روز جمعه 2 اردیبهشت 1401 از طریق مرز ماکو وارد استان آذربایجان غربی شدند.
این تور گردشگری با هدف مقابله با ایرانهراسی و در راستای معرفی فرهنگ، تمدن، آثار و جاذبههای تاریخی و گردشگری کشورمان با هماهنگی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی، کشورمان را بهعنوان یکی از مقاصد امن و زیبای گردشگری خود انتخاب کردهاند تا سفیر امنیت، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی باشند.
این گردشگران موتورسوار طی ٢١ روز حضور در ایران با عبور از شهرهای کندوان، تبریز، سقز، کرمانشاه، گلپایگان، اصفهان و یاسوج از جاذبههای تاریخی و گردشگری این شهرها بازدید خواهند کرد.
در ادامه بهمدت ٤ روز در شهر شیراز اقامت خواهند داشت و پس از بازدید از جاذبههای تاریخی و گردشگری این شهر در مسیر بازگشت از شهرهای اصفهان، اراک، قزوین و گیلان عبور و ایران را از طریق مرز آستارا به مقصد فرانسه ترک خواهند کرد.