ارز بیشتر از تقاضا

گروه اقتصادی/ بیش از دوسوم ارز عرضه شده در سامانه‌های رسمی کشور خریدار ندارد و مازاد شده است، درحالی که دلالان و برخی ذینفعان طی روزهای اخیر بخصوص پس از اجرای سیاست اصلاح ارز ترجیحی سعی می‌کنند جو روانی بازار ارز را به هم بریزند و خریدار پیدا کنند، گزارش‌های رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد که عرضه ارز در کشور با مازاد مواجه شده است. در روزهای ابتدایی آغاز طرح اصلاح ارز ترجیحی، دلالان توانستند برای مدت کوتاهی نرخ ارز در بازار غیررسمی را بالا بکشند، اما این افزایش قیمت دلار دوام چندانی نداشت و در روزهای ابتدایی هفته جاری به کانال 29 هزار تومان عقبگرد کرد.
طبق گزارش بانک مرکزی، عرضه ارز نسبت به تقاضا طی بازه زمانی 17 الی 25 اردیبهشت ماه سال‌جاری در سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارزی پیشی گرفت که این امر به معنای پوشش جامع نیازهای وارداتی و خرد اسکناس فراتر از تقاضای موجود است.
در این دوره زمانی، حدود 4.8 میلیارد دلار توسط صادرکنندگان به صورت انواع ارز در سامانه نیما عرضه شده است که از این میزان حدود 1.5 میلیارد دلار معامله شده که این امر حاکی از عرضه کافی برای تأمین نیاز وارداتی است. بدین ترتیب از 4.8 میلیارد دلار ارزی که عرضه شده است، 3.3 میلیارد دلار مازاد شده است و تنها 31.2 درصد از ارز عرضه شده معامله شده است.
همچنین از تاریخ 17 الی ۲۵ اردیبهشت ماه جاری در بازار متشکل معاملات ارزی، حدود ٨٠ میلیون دلار اسکناس توسط بانک‌ها و صرافی‌ها عرضه شده است که از این میزان حدود 38.5 میلیون دلار معامله شده و این امر حاکی از آن است که میزان عرضه اسکناس بیش از میزان تقاضا بوده است. دراین بازار نیز از حجم 80 میلیون دلاری که عرضه شده است تنها 41.5 میلیون دلار مشتری داشته که نشان‌دهنده این است که کمتر از نیمی از آن (48 درصد) معامله شده است.
تأمین بیش از 8.3 میلیارد دلار ارز
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی بانک مرکزی از ابتدای سال‌جاری تا 21 اردیبهشت ماه بیش از 8.3 میلیارد دلار ارز تأمین شده است که از این رقم 4 میلیارد دلار برای تأمین کالاهای اساسی و دارو تخصیص یافته است. درهمین حال تنها در فروردین ماه امسال یک میلیارد دلار برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص داده شده است. مقایسه میزان عرضه ارز در سامانه نیما از ابتدای سال‌جاری تاکنون با مدت مشابه سال گذشته حاکی از رشد بیش از 100 درصدی است.
نگاهی به عملکرد ارزی کشور در سال گذشته نیز نشان از بهبود پرشتابی در این بخش دارد. براساس اطلاعات ارائه شده، تأمین ارز در سال 1400 با افزایش 57 درصدی در مقایسه با سال 1399 به بیش از 57 میلیارد دلار رسید. تأمین ارز انجام شده در سال 1399 مجموعاً 36.5 میلیارد دلار بود.درخصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور نیز مجموع عرضه ارز توسط صادرکنندگان در سامانه نیما در طول سال گذشته 29 میلیارد و 300 میلیون دلار بود که از رشد 66 درصدی نسبت به سال 1399 برخوردار است.
علاوه براین، میزان خرید و فروش اسکناس دلار در بازار متشکل معاملات ارزی با افزایش 176 درصدی در پارسال درمقایسه با سال 1399 به رقم یک میلیارد و 694 میلیون دلار رسید. نرخ اسکناس دلار در این بازار در ابتدای دوره 24.754 تومان و در پایان دوره 24.814 تومان بود.خرید و فروش اسکناس یورو نیز در بازار متشکل معاملات ارزی در سال گذشته درمقایسه با سال 1399 با افزایش 186 درصدی به رقم 299 میلیون یورو رسید. این میزان در سال‌های 1398 و 1399 به ترتیب 8 و 80 میلیون یورو بوده است.
راز ثبات ارزی در کشور
پشتوانه اصلی بهبودی که در زمینه تأمین و عرضه ارز به چشم می‌خورد، به تجارت خارجی کشور مربوط می‌شود. از نیمه دوم سال گذشته و به دلیل اثربخش بودن سیاست‌های جدید دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی درحوزه نفتی و غیرنفتی شاهد جهش قابل توجهی در افزایش درآمدهای ارزی کشور هستیم. به‌طوری که طی سال گذشته تجارت خارجی ایران با رشد ۳۸ درصدی به بیش از 101 میلیارد دلار رسید. صادرات غیرنفتی کشور نیز در سال گذشته به ۱۲۲.۷ میلیون تن به ارزش ۴۸.۶ میلیارد دلار رسید که ۹ درصد در وزن و ۴۰ درصد در ارزش افزایش داشته است. در نخستین ماه سال‌جاری نیز پس از مدت‌ها، تراز تجاری کشور با 875 میلیون دلار مثبت شد. در فروردین ماه امسال، صادرات غیرنفتی کشور به ۷ میلیون و ۳۲۴ هزار تن و به ارزش سه میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلار رسید که نسبت به فروردین سال 1399 معادل ۲۵درصد رشد داشته است. از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم، مراوده اقتصادی و تجاری با همسایگان و کشورهای منطقه دراولویت قرار گرفت که تأثیر بسیار زیادی در رشد تجارت خارجی کشور داشت، به‌طوری که سهم غالب در تجارت ایران به این کشورها اختصاص پیدا کرده است.
ازسوی دیگر در صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی نیز رشد چشمگیری اتفاق افتاده است، به گونه‌ای که در صادرات نفت خام با رشد دو برابری و در فرآورده‌های نفتی رشد 4 برابری مواجهیم. نکته مهم دیگری که توجه به آن اهمیت دارد، افزایش بازگشت و ورود ارز حاصل از صادرات به کشور است. این در شرایطی است که درسال‌های گذشته حتی آن بخشی که از نفت و کالاهای غیرنفتی که صادر می‌شد نیز برای بازگشت به کشور با موانع زیادی روبه‌رو بود. اما تغییر سیاست دولت در این بخش و به کارگیری روش‌های جدید باعث شد تا تمام پول صادرات به کشور بازگردد که به معنای افزایش عرضه ارز در کشور است که در گزارش‌های بانک مرکزی نمود پیدا کرده است.