5هزار میلیارد تومان درآمدزایی ورود 60 لکوموتیو به چرخه ناوگان باری

گروه اقتصادی- محاسبات شرکت راه‌آهن حاکی از آن است که هر لکوموتیو جدید که وارد ناوگان ریلی شود در سال اول حداقل ۳ برابر قیمت خرید، برای کشور ارزش افزوده ایجاد خواهد کرد.
براساس این گزارش، هر لکوموتیو می‌تواند مصرف سوخت کشور را معادل ۵۰ میلیارد تومان کاهش دهد. این یعنی هزینه خرید هر لکوموتیو جدید را می‌توان در همان سال اول با صرفه‌جویی که در مصرف سوخت ایجاد می‌شود، تأمین کرد. براساس گزارش شرکت راه‌آهن، اگرچه بخشی از نیاز ناوگان ریلی کشور به لکوموتیو در داخل کشور تأمین می‌شود اما تولید شرکت‌های داخلی پاسخگوی ظرفیت بالای این ناوگان نیست و برنامه‌ریزی انجام گرفته برای افزایش ظرفیت تولید آنها به حداقل دو تا سه سال زمان نیاز دارد، با این اوصاف تأمین نیاز کشور از طریق واردات صرفه اقتصادی داشته و توجیه‌پذیر است چرا که هر دستگاه لکوموتیو تنها طی یک سال همان طور که گفته شد براساس برآورد انجام گرفته، ارزش افزوده‌ای بیشتر از قیمت خرید ایجاد می‌کند، ایران برای توسعه ناوگان ریلی و ایفای نقش جدی در کریدورهای بین‌المللی حمل کالا از جمله حمل کالا از چین و هند به اروپا و بالعکس یا حمل بار از بنادر جنوبی ایران به کشورهای شمالی و روسیه، نیاز به حداقل یک هزار لکوموتیو جدید دارد که از این مقدار نیاز فوری به حداقل ۳۰۰ لکوموتیو است.
در گزارش شرکت راه‌آهن، برای تأمین نیاز ناوگان ریلی به واردات توصیه شده است اما سبحان نظری، دبیر انجمن حمل‌ونقل ریلی، در گفت‌و‌گو با «ایران»، تأکید کرد با استفاده از ظرفیت داخل، نیازی به واردات لکوموتیو یا واگن باری نداریم.
براساس اسناد بالادستی و برنامه توسعه ششم، سهم حمل بار از راه‌آهن باید از 10درصد به 30 درصد برسد، اما در سال های گذشته بخصوص از سال 97، شاهد افت جابه‌جایی بار از طریق حمل‌ونقل ریلی بودیم و آمار گواه این است که سهم حمل بار از طریق ریل همچنان 10درصد است و اهداف برنامه‌های کلان در این حوزه محقق نشده است.
تعداد ناوگان
در حال حاضر، حدود 270 لکوموتیو در بخش حمل بار ریلی فعال است و 60 لکوموتیو هم به‌دلیل نیازبه تعمیرات از چرخه تولید خارج شده است. به گفته دبیر انجمن حمل‌ونقل ریلی، هزینه تعمیر هر لکوموتیو یک پنجم هزینه خرید لکوموتیو جدید است. بنابراین گزارش، هزینه واردات هر لکوموتیو برای مثال از چین حدود 50میلیارد تومان است، هزینه خرید از داخل نیز تقریباً همین عدد است. اما هزینه تعمیر لکوموتیوهای موجود برای هر لکوموتیو حدود 10 میلیارد تومان است. دبیر انجمن حمل‌ونقل ریلی با اشاره به قوانین حمل‌ونقل گفت: براساس قانون، شرکت راه‌آهن مکلف به واگذاری لکوموتیوها به بخش خصوصی است اما به‌خاطر اینکه لکوموتیو منبع درآمد شرکت راه‌آهن است، لکوموتیوها واگذار نشده است.
بخش خصوصی آماده تعمیرات
دبیر انجمن ریلی افزود:بخش خصوصی آمادگی خود را برای تعمیر لکوموتیوهای غیرفعال اعلام کرده است. براساس قرارداد تعمیر، بهره‌برداری و تملک یا ROO، بخش خصوصی با سرمایه خود لکوموتیوها را تعمیر می‌کند و با بهره‌برداری از آن هزینه خرید را به دولت برمی‌گرداند. تجربه نشان داده است بخش خصوصی در حوزه لکوموتیوداری عملکرد بهتری از دولت داشته است و بازده بالاتری دارد.
در این خصوص که چرا دولت تعمیرات لکوموتیوهای غیر فعال را در دستور کار قرار نداده است؟ دبیر انجمن حمل‌ونقل ریلی معتقد است چون در شرکت راه‌آهن بوروکراسی شدید اداری داریم و این شرکت  حجیم و بزرگ است، اقدامات به کندی انجام می‌شود از طرف دیگر دولت منابع کمی در اختیار دارد در حالی که بخش خصوصی برای تعمیرات آماده است.
وی گفت: فعلاً تعداد لکوموتیو موجود و تعمیر لکوموتیوهای غیر فعال، نیاز بخش حمل‌ونقل باری را مرتفع می کند و در این مقطع واردات لازم نیست. ضمن اینکه واردات بدون خدمات پس از فروش ، بهره‌وری در این بخش حمل و نقلی را کاهش داده است. ما خواهان واردات همراه با خدمات پس از فروش و انتقال فناوری تولید آن به داخل هستیم،  صرف واردات بهره‌وری حمل بار در بخش ریلی را افزایش نخواهد داد.
وزارت راه و شهرسازی و شرکت راه‌آهن مذاکرات متعددی با کشور روسیه برای تأمین بخشی از لکوموتیو مورد نیاز کشور انجام داده است.
به گفته سیدمیعاد صالحی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن درخصوص رایزنی‌های حمل‌و‌نقلی میان تهران و مسکو با «ویتالی ساولیف»، وزیر حمل‌ونقل روسیه، «بلازاروف»، رئیس راه‌آهن روسیه و «پاولوف»، قائم مقام راه‌آهن روسیه دیدارهایی انجام شده است که مهم‌ترین دستاورد آن تفاهمنامه جامع حمل‌و‌نقل بین دو کشور است.
ارزش افزوده تولید داخل
براساس آمار، متوسط سفارش ساخت لکوموتیو در داخل در بلندمدت حدود 14 لکوموتیو در سال است که همین میزان هم نیاز کشور بوده و بیشتر از این تقاضایی برای لکوموتیو نبوده است. واردات هر لکوموتیو برابر 1.6میلیون دلار است. اما به گفته دبیر انجمن ریلی، تعمیر 60 لکوموتیو غیرفعال حدود 30 درصد جابه‌جایی بارفعلی را افزایش می‌دهد.
با توجه به اینکه هر تن-کیلومتر بار که از جاده به ریل منتقل می شود (با احتساب کاهش هزینه مصرف گازوئیل) حدود 500تومان منفعت ایجاد می کند، 60دستگاه لکوموتیو 10میلیارد تن-کیلومتر بار را جابه‌جا می‌کند بنابراین، فعال شدن این 60 لکوموتیو 5هزار میلیارد تومان درآمدزایی دارد در حالی که هزینه تعمیر آن حدود 60 میلیارد تومان است. براساس برآورد شرکت راه‌آهن، هر لکوموتیو، مصرف سوخت در کشور را معادل 50میلیارد تومان کاهش می‌دهد.
تأمین واگن
برای افزایش سهم عملکرد جابه‌جایی بار ریلی از10 به 30 درصد باید عملکرد فعلی راه‌آهن 3برابر و ناوگان نیز باید 3برابر شود. در حال حاضر 28هزارواگن باری در کشور موجود است که برای رسیدن به سهم 30درصدی، 30 تا 50 هزار واگن باری نیاز است. البته کارشناسان بخش حمل‌ونقل ریلی معتقدند علاوه بر تأمین ناوگان، بهره‌وری در این بخش نیز باید 100درصد افزایش یابد تا سهم جابه‌جایی بار از ریل به 30درصد برسد. اما در سال‌های اخیر تأمین ناوگان بدون افزایش بهره‌وری بوده است به همین دلیل سهم ریل از جابه‌جایی بار افزایشی ندارد. به گفته دبیر انجمن حمل‌ونقل ریلی، میزان تولید واگن در کشور برابر تقاضا و حدود هزار دستگاه در سال است که البته اگر تقاضا بالا باشد ظرفیت تولید داخل بیشتر از 4هزار واگن است.
نظری گفت: ترجیح ما استفاده از واگن ساخت داخل است چون کیفیت بسیار بالایی دارد.
براساس این گزارش هزینه تولید هر واگن باری در داخل 2میلیارد تومان است اما واگن وارداتی از روسیه قیمتی در حدود 10درصد کمتر از تولید داخل دارد چون تولید واگن در روسیه تیراژ بسیار زیادی در سال است به همین دلیل تولید بالا قیمت آن نیز کمتر است.موقعیت خاص جغرافیایی ایران که اصطلاحاً چهارراه تجارت جهانی است و نیز تنش‌های رو به افزایش روسیه با اروپا و امریکا، منجر به تمایل مقامات این کشور به گسترش همکاری‌ها با جمهوری اسلامی ایران در حوزه ترانزیت شده که به گفته کارشناسان حوزه حمل‌ونقل یک فرصت تاریخی است.