تجار ایرانی به دنبال فتح بازار سن پترزبورگ

گروه اقتصادی/ همکاری‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری ایران و روسیه در سال‌جاری، وارد فازی شد که پیش از این فعالان اقتصادی، انتظار آن را می‌کشیدند، از این‌رو می‌توان ادعا کرد که اکنون تجار ایرانی در یک قدمی بازار 250 میلیارد دلاری روسیه هستند.
از سال گذشته و با استقرار دولت سیزدهم مناسبات تجاری ایران که تنها با اروپا گره خورده بود تغییر کرد و کشورهای همسایه هم پررنگ‌تر دیده شدند. یکی از کشورهای مهم همسایه ایران، روسیه است که طی چند وقت اخیر با اوکراین وارد جنگ شده است. این کشور منابع غنی بی‌شماری دارد که می‌تواند یک فرصت بزرگ برای تولید داخل و بخصوص حوزه کشاورزی و صنعت ایران باشد.
البته از سال‌های گذشته کشت فراسرزمینی ایران در روسیه آغاز شده اما طی این سال‌ها هیچ وقت نگاه جدی به آن نشده است. از طرفی به جهت منابعی که روسیه دارد خیلی از تولیدکنندگان داخلی می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را از این کشور پهناور تأمین کنند.
سال گذشته ایران 48.5 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته که حدود 25 میلیارد دلار آن به کشورهای همسایه بوده است. بدین جهت بیشترین حجم صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای چین، عراق، ترکیه و امارات بوده است. دولت سیزدهم در راستای توجه به کشورهای همسایه توانست صادرات خود به ترکیه را 100 درصد افزایش دهد و در مورد صادرات به کشور استراتژیک روسیه افزایش بین 30 تا 40 درصد را ثبت کند(البته عنوان شده که طی ماه‌های آتی اعداد بالاتری در این خصوص خواهیم داشت). همچنین سال گذشته صادرات به ترکمنستان 160 درصد و ازبکستان نیز بیش از 100 درصد رشد داشته است. از این‌رو می‌توان اینگونه جمع‌بندی کرد که با فاصله گرفتن از تجارت با اروپا که سال به سال رو به کاهش است، از طریق تقویت همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسایه حدود 20 درصد افزایش وزنی صادرات و رشد 40درصدی ارزش کالاهای صادراتی ثبت شده است.با توجه به رویکردی که دولت در پیش گرفته و برای سال‌جاری هم ادامه خواهد یافت به طور قطع اعداد صادرات غیرنفتی کشور بیش از 60 میلیارد دلار خواهد بود.
25 خردادماه علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت به سن پترزبورگ رفت تا در بیست و پنجمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ حضور پیدا کند. در حاشیه این اجلاس، مذاکرات اقتصادی و تجاری ایران و روسیه دقیق‌تر مورد بررسی قرار گرفت و تفاهم‌هایی نیز بین طرفین امضا شد.
ایجاد مرکز بازرگانی ایران و روسیه
بر این اساس تفاهمنامه ایجاد مرکز بازرگانی ایران و روسیه با مرکزیت سن پترزبورگ و تهران، تحت عنوان نوا-پارس به امضا رسید.با راه‌اندازی این مرکز، توسعه تجارت متقابل بین ایران و روسیه در حوزه‌های تأمین تجهیزات نفت و گاز، محصولات مهندسی حمل و نقل، ماشین سازی، کشتی سازی، تجهیزات الکترونیکی، طراحی و ساخت تأسیسات انرژی، ایجاد پایگاه تعمیرات تجهیزات عرضه شده، کشاورزی، صنایع غذایی، داروسازی و ساختمانی در دستور کار قرار می‌گیرد.
توسعه همکاری‌های تجاری-اقتصادی و سرمایه‌گذاری در صنایع پیشران و اولویت‌دار بین شرکت‌ها، سازمان‌ها و تولیدکنندگان ایران و روسیه، حمایت و کمک مؤثر در ایجاد ارتباطات تجاری مستقیم بین کارآفرینان روسیه و ایران، ایجاد 
ساز و کار مناسب در جهت تسهیل در مراودات مالی شرکت‌های مستقر در جغرافیای طرفین، از جمله مزیت‌هایی است که مرکز بازرگانی ایران و روسیه برای فعالان اقتصادی و بخش خصوصی دو کشور فراهم می کند.
راه‌اندازی پرتال‌های اینترنتی معرفی پتانسیل‌های تجاری دو کشور، تلاش در جهت توسعه پروژه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب به منظور تسهیل در ترانزیت کالا بین دو کشور، ایجاد همه زیرساخت‌های لازم مورد نیاز همچون حضور بانک و شرکت بیمه ایرانی و روسی، ایجاد واحد نمایشگاهی در جهت به نمایش درآوردن دستاوردهای طرفین در کشور مقابل و همچنین ایجاد مراکز فرهنگی در محدوده طرفین نیز از جمله اهداف راه‌اندازی مرکز بازرگانی ایران و روسیه است.
تولید مشترک کشتی
در این میان تولید مشترک کشتی میان ایران و یک شرکت روس یکی از تفاهم‌ها بود.این موضوع در راستای شروع همکاری‌های مشترک جهت ایجاد کریدور شمال-جنوب و تولید کشتی و حمل‌ونقل در دریای خزر است. همچنین طرف روس متعهد شد در ساخت مشترک کشتی به طرف ایرانی کمک کرده و زیرساخت کشتی‌های مورد نیاز ایران را فراهم کند. بدین جهت با تأمین لجستیک مورد نیاز و راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب، ایران به کشور محوری منطقه در زمینه ترانزیت تبدیل خواهد شد. همچنین دو طرف بر سر تولید قطعات اصلی کشتی در ایران و ارسال به روسیه نیز به تفاهم رسیدند.
رئیس سازمان توسعه تجارت درباره امضای تفاهمنامه‌های جدید، گفت: «راه‌اندازی مرکز بازرگانی ایران و روسیه فصل جدیدی از همکاری بین شرکت‌های ایران و روسیه است و ضرورت دارد از برنامه و سرفصل‌هایی که برای آن دیده شده، دولت‌ها حمایت کنند.»
او اجرای تفاهمنامه لغو روادید گروهی بین دو کشور را که در گذشته به امضا رسیده بود راهی برای توسعه گردشگری دو کشور عنوان کرد و گفت: «بخش خصوصی دو کشور می‌توانند با سرعت بیشتری تبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی را دنبال کنند.»
پیمان پاک بر آمادگی ایران جهت انعقاد قراردادهای بلند مدت در حوزه میوه و تره‌بار باهمکاری اتاق بازرگانی ایران و روسیه برای تثبیت و توسعه حجم صادرات اشاره کرد.
خسارت 90 میلیارد دلاری
سال گذشته ایران به ارزش 600 میلیون دلار به روسیه صادرات داشته که این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال 99، رشد 21 درصدی داشته است. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود که صادرات ایران به روسیه تا پایان سال‌جاری حداقل به یک میلیارد و 200 میلیون دلار برسد. شرکای تجاری اصلی روسیه در سال ۲۰۲۱ چین با گردش مالی ۱۴۰، ۷ میلیارد دلار، آلمان ۵۷ میلیارد دلار، هلند ۴۶، ۴ میلیارد دلار، ایالات متحده ۳۴، ۴ میلیارد دلار، ترکیه ۳۳ میلیارد دلار، ایتالیا ۳۱، ۴ میلیارد دلار، جمهوری کره ۲۹، ۹ میلیارد دلار، انگلیس ۲۶، ۷ میلیارد دلار، لهستان ۲۲، ۵ میلیارد دلار و فرانسه ۲۲ میلیارد دلار بوده است. از آنجا که روسیه در سخت‌ترین شرایط تحریمی به سر می‌برد و گفته می‌شود خروج شرکت‌ها و برندهای بنام ازاین کشور خسارت حداقل 90 میلیارد دلاری به بار آورده است، دیگر روسیه نمی‌تواند اعداد تجاری بالایی را برای اقتصاد خود ببیند. از همین رو ایران می‌تواند یکی از کشورهای صادرکننده قوی به این کشور شود.
همکاری خودرویی ایران و روسیه
از سویی در سفری که رئیس سازمان توسعه تجارت به روسیه داشت، با کوبیاکف، دستیار رئیس جمهور فدراسیون روسیه نیز دیدار کرد و بر گسترش روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور تأکید و درباره همکاری در موضوعاتی همچون خودروسازی، همکاری بانکی و تبادلات ارزی، برپایی نمایشگاه مشترک، تولیدات مشترک میان صنایع مادر دو کشور صحبت‌های جدی مطرح شد.
کوبیاکف از پیشنهاد رئیس سازمان توسعه تجارت مبنی بر برگزاری نمایشگاه‌های مشترک میان شرکت‌های ایرانی و روس استقبال کرد و گفت: صنعت خودروسازی روسیه آماده است با ایران همکاری‌های مشترک داشته باشد و ایران می‌تواند شریک تجاری ما باشد.
در این میان کریل والنتینوویچ پولیاکوف، معاون استاندار سن‌پترزبورگ با ابراز خرسندی از تشکیل مرکز بازرگانی ایران و روسیه و همکاری همه جانبه در پیشبرد اهداف آن به خواهرخواندگی سن‌پترزبورگ با اصفهان اشاره کرد و از سفر هیأتی‌تجاری از روسیه به ایران برای انجام مذاکرات اقتصادی و حضور در دو شهر اصفهان و تهران خبر داد.
درجا زدن در صنعت خودرو
یکی از موضوعاتی که در این سفر بسیار مورد توجه قرار گرفت، همکاری مشترک در تولید خودرو بود. سال‌های گذشته سفارت ایران مجوز صادرات محصول سمند به بازار روسیه را گرفت و از این‌رو از سال 2007 تا سال 2009، حدود 12هزار خودرو به روسیه صادر شد. اما در سال 2009 میلادی به‌دلیل استانداردهای خودرویی روسیه وعدم تطابق با آنچه روسیه برای خودروهای تولید داخل و وارداتی در نظر گرفته بود، صادرات سمند متوقف شد. خبرها حکایت از آن دارد که خودروسازان روس و ایران، تمایل زیادی به همکاری مشترک دارند. اما یک چالش بسیار بزرگ در این همکاری وجود دارد و آن این است که خودروسازان داخلی، اکنون توان تأمین بازار داخلی را ندارند حال چگونه می‌خواهند وارد بازاری چون روسیه شوند. از همین رو به نظر می‌رسد که در صورت آغاز همکاری‌ها، خودروسازان داخلی تنها، مونتاژ کننده شوند.
رضا شعبانی از فعالان اقتصادی درباره پررنگ شدن روابط ایران و روسیه به «ایران»، گفت: «یکی از اقدام‌های قابل تقدیر دولت سیزدهم که همه اعضای اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی به آن اذعان دارند، توسعه روابط با کشورهای همسایه و بخصوص روسیه است، درست است که کشور روسیه با اوکراین در جنگ است و خیلی از کشورها روسیه را تحریم کردند، اما این امر دلیل نمی‌شود که ایران همکاری اقتصادی و تجاری با این کشور نداشته باشد.»
او ادامه داد: «ما باید از تمام فرصت‌ها برای توسعه اقتصادی کشورمان استفاده کنیم، اگر از این امر غافل شویم، سایر کشورها و حتی تحریم‌کنندگان روسیه از آن بهره‌مند خواهند شد، روسیه پتانسیل‌های زیادی دارد که می‌توان در قالب همکاری‌های مشترک از آن بخوبی استفاده کرد. یکی از آنها صنعت خودرو و کشتی‌سازی است. روسیه در این حوزه‌ها پیشرفت‌های خوبی داشته است و می‌تواند خدماتی خوبی به ایران دهد و از طرفی ایران هم می‌تواند در زمینه مواد غذایی صادرات خود به روسیه را تقویت کند.»