عراق در پیچ «صدر»

زهره صفاری/  «مقتدی صدر» چند روز پس از عملی شدن دستورش برای کناره گیری دسته جمعی نمایندگان جنبش صدر از پارلمان عراق، در نشستی خصوصی با اعضای فراکسیونش، با بیان اینکه «با حضور مفسدان، در انتخابات آتی مشارکت نمی کنم»، برای بازگشت به فرایند سیاسی کشورش تلویحاً شرط گذاشت.
به گزارش شبکه خبری الجزیره، «صدر» در نشست چهارشنبه شب در حالی از تصمیمش پرده برداشت که با توجه به نفوذ جبهه صدر در ساختار دولتی عراق، استعفای همه نمایندگان این حزب فضای سیاسی این کشور را با ابهام بسیاری همراه و مذاکرات برای حل بحران عراق را با چالش جدی روبه‌رو کرده است. این در شرایطی است که به باور کارشناسان این تصمیم قمار بزرگی برای «صدر» به شمار می‌‌رود، چراکه گرچه فراکسیون صدر با کسب 73 کرسی پارلمان پیشتاز انتخابات 8 ماه قبل شده بود اما در صورت تأیید نهایی این روند کرسی‌های خالی در اختیار چهارچوب شیعی قرار خواهد گرفت که هرگز باب میل صدری‌ها نخواهد بود. از طرفی انحلال پارلمان نیز شاید تبعات کمتری داشته باشد اما می‌‌تواند بحران سیاسی عراق را پیچیده‌تر کند.
پشت پرده یک تصمیم
به نوشته «عرب ویکلی»، تحلیلگران معتقدند صدر خشمگین از ناکامی برای تشکیل دولت اکثریت ملی، درصدد است با بهره گیری از اعتباری که دو دهه قبل با تحرکاتی علیه مداخله امریکایی‌ها در عراق به دست آورده بود، در برهه فعلی فضا را بویژه در میان جامعه شیعی کشورش به سود خود کند. اقدام «مقتدی صدر» روی کاغذ نیز می‌‌تواند او را به اهدافش نزدیکتر کند، چراکه در صورت تشکیل هر دولتی در غیاب فراکسیون «صدر»، اعتراضات خیابانی می‌‌تواند تنش‌ها در عراق را به‌شدت بالا برده و برای آن دولت دردسرساز شود. اما در عین حال گام بعدی مقتدی صدر همچنان نامشخص و ممکن است با توجه به اقدامات پیشین او شامل تقابل با نیروهای امریکایی، خروج از کابینه و به راه انداختن اعتراضات علیه دولت، این بار نیز سناریوی بعدی او پرچالش باشد. این در شرایطی است که دفتر «صدر» در بیانیه‌ای اعلام کرده است؛ «ما از صحنه سیاسی عراق خارج شدیم اما باید دید دولت جدید چگونه می‌‌تواند بدون صدر دوام بیاورد.» در همین راستا «احسان الشماری»، رئیس مرکز مطالعات سیاسی عراق نیز گفت: «نمی‌توان انتظار تشکیل دولتی بدون صدر را در عراق داشت و چنین دولتی در عمل مرده است، چراکه هواداران صدر هرگز نمی توانند نبود او در عرصه سیاسی و یا  انزوای سیاسی اش از قدرت را آن هم در مقابل قدرت گرفتن رقبایش تاب بیاورند.»
اختلاف نظر داخلی صدری‌ها
تصمیم «مقتدی صدر» برای استعفای دسته جمعی نمایندگان حزبش از پارلمان و پس از آن شرط ضمنی‌اش برای بازگشت به فرایند سیاسی و تشکیل دولت، در داخل حزب صدر با اجماع صددرصدی همراه نیست. سایت «المعلومه» عراق به نقل از «ایاد علاوی»، رئیس ائتلاف الوطنیه معتقد است رهبران جنبش صدر مخالف تصمیم «مقتدی صدر» برای استعفای دسته جمعی از پارلمان بودند، چراکه آنها گام بعدی او را فراخوان هواداران صدر به تظاهرات پیش‌بینی کرده بودند. «علاوی» در گفت‌وگویی تلویزیونی در این باره گفت: «رهبران جنبش صدر توان مخالفت با تصمیم «مقتدی صدر» را در خود نمی‌دیدند. پیش از این استعفای دسته جمعی، با دو نفرشان دیدار داشتم و آنها گرچه قائل به گزینه‌ای جز استعفا بودند اما صراحتاً گفتند جسارت ارائه نظرشان به «مقتدی صدر» را ندارند.» وی افزود: «اما در برهه سیاسی فعلی عراق، احزاب سیاسی باید درک همه‌جانبه‌ای از شرایط داشته باشد و مسیر مذاکره را پیش گیرند. در این مسیر جنبش صدر نیز باید جزئی از این فرایند شود.»
به نوشته «شفق نیوز»، «نوری المالکی»، رئیس ائتلاف قانون نیز در اظهاراتی خطاب به «مقتدی صدر» گفت: «روابط ما با گروه‌های اسلامی و سیاسی شامل جنبش صدر، هدف والایی را دنبال می‌‌کند و به مسئولیت سنگینی که بر دوش داریم، وابسته است. این روابط همیشه باید به همکاری و ائتلاف ختم شود و ما به دنبال اختلاف افکنی، ناهماهنگی و تفرقه نیستیم، چراکه در برهه فعلی به سود مردم و سرزمین‌مان نیست. بنابراین ما برای رسیدن به بالاترین همکاری‌ها همچنان تلاش خواهیم کرد و در این شرایط نباید تضادهای ساده و غیراستراتژیک، منجر به جدایی‌مان شود.»