31 هزارمیلیارد تومان وام ودیعه در دست بانک‌ها

گروه اقتصادی/ تداوم رشد نرخ اجاره‌بها موجب شد تا دولت امسال پرداخت وام ودیعه مسکن را که با شیوع کرونا اجرا شده بود تمدید کند. به این ترتیب مستأجران امسال نیز فرصت دارند که متقاضی وام ودیعه مسکن باشند. ثبت‌نام وام از خرداد امسال شروع شد و اولویت دریافت آن با مستأجرانی است که در دو سال گذشته این نوع تسهیلات را دریافت نکرده‌اند. با توجه به افزایش قیمت اجاره در سال‌های اخیر، با اینکه منابع وام ودیعه مسکن محدود است اما مستأجران بسیاری برای دریافت آن ثبت‌نام می‌کنند. همچنین سیاست دیگری نیز برای حمایت از مستأجران که از زمان شیوع کرونا اجرا شد امسال هم ادامه خواهد داشت. براساس جزئیات بسته سیاستی مصوب شده سران قوا، همه قراردادهای اجاره واحدهای مسکونی در سال ۱۴۰۱ به صورت خودکار و به مدت یک‌سال و حداکثر با نرخ‌های اعلام شده تمدید می‌شود. طبق این نرخ‌ها، افزایش اجاره سالانه مجاز در شهر تهران و سایر کلانشهرها ۲۵ درصد و سایر نقاط شهری ۲۰ درصد خواهد بود.
بر اساس آمار تورم ماهانه مرکز آمار، آبان ماه امسال تورم اجاره‌بها نسبت به ماه قبل (مهرماه) 3.7 درصد و نسبت به مدت مشابه سال قبل 39.2 درصد رشد داشته است. اطلاعات آماری حاکی از آن است که در کشور حدود 8 میلیون خانوار مستأجر هستند و اکثر مستأجران نیز در دهک‌های متوسط یا پایین جامعه قرار دارند که با توجه به رشد قیمت‌های اجاره نیاز به حمایت دارند. به همین جهت میزان تسهیلات ودیعه امسال به 40 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. سقف تسهیلات نیز نسبت به سال قبل بیشتر شد و بر اساس اعلام شورای پول و اعتبار سقف تسهیلات کمک ودیعه مسکن در تهران، مراکز استان‌ها و سایر نقاط شهری به ترتیب ۱۰۰، ۷۰ و ۴۰ میلیون تومان مصوب و به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد. نرخ سود تسهیلات ودیعه مسکن 13 درصد و طول دوره بازپرداخت ۵ ساله است. آمار وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد در سال‌های 99 و 1400 در مجموع حدود 450 هزار نفر موفق به دریافت وام مسکن شده‌اند. اگر متوسط تسهیلات را 100 میلیون تومان در نظر بگیریم حدود 400 هزار نفر امسال می‌توانند وام ودیعه را دریافت کنند هر چند با توجه به اینکه مبلغ وام در سایر شهرها بجز تهران 70 و 40 میلیون تومان است بنابراین افراد بیشتری می‌توانند وام را دریافت کنند. اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد از ۶ تیر تا ۲ آذر امسال برای ۱۸۷ هزار و ۸۹۳ متقاضی تسهیلات ودیعه مسکن تشکیل پرونده شده است که از این تعداد ۱۵۲ هزار نفر به میزان 9 هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند. به‌عبارتی از میزان 40 هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته شده برای پرداخت به متقاضیان وام ودیعه مسکن، تاکنون تنها 9 هزار میلیارد تومان آن پرداخت شده است و اگر همچنان متوسط تسهیلات را 100 میلیون تومان در نظر بگیریم 310 هزار نفر دیگر می‌توانند وام را دریافت کنند. اما در پرداخت تسهیلات ودیعه، بانک‌ها تمایلی به پرداخت ندارند و مانند تسهیلات کل بخش مسکن، در این حوزه نیز تاکنون بانک‌ها به تعهدات خود عمل نکردند. طبق تکلیفی که قانون جهش و تولید بر عهده بانک‌ها قرارداده، بانک‌ها باید 360 هزار میلیارد تومان تسهیلات برای نهضت ملی مسکن پرداخت می‌کردند که این کار صورت نگرفته است.
با توجه به اینکه معمولاً پرداخت تسهیلات بانک‌ها تا اوایل اسفند ادامه دارد، روند پرداخت وام ودیعه نشان می‌دهد حداقل 3 چهارم وام تاکنون پرداخت نشده و در 3 ماه آینده باید پرداخت شود. با توجه به پرداخت کُند تسهیلات در 5 ماه گذشته، به نظر نمی‌رسد در سه ماه باقیمانده 31 هزار میلیارد تومان باقیمانده تسهیلات ودیعه مسکن به متقاضیان پرداخت شود.
برای دریافت وام ودیعه مسکن، شرطی تعیین شده که باعث می‌شود وام ودیعه بیشتر از آنکه به متقاضیان واقعی پرداخت شود به کسانی پرداخته می‌شود که می‌توانند این شوط را برآورده کنند. مطابق با ماده ۷ بخشنامه ابلاغی به بانک‌ها برای پرداخت وام ودیعه مسکن، چهار شرط مهم به عنوان شرایط متقاضیان دریافت تسهیلات ودیعه مسکن تعیین شده است. ازجمله آنکه متقاضیان باید دارای اجاره‌نامه رسمی یا اجاره‌نامه ثبت شده در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات و دارای کد رهگیری، از اول فروردین امسال به بعد باشند. متقاضی موظف است اطلاعات سکونت و مالکیت خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کند. با توجه به این شرایط، صدور کد رهگیری صوری برای برخی شهروندان با کمک مشاوران املاک انجام می‌شود و این افراد با مراجعه به بانک می‌توانند وام ودیعه را دریافت کنند، از طرف دیگر چون زمان قرارداد باید به تاریخ امسال باشد، بنابراین مستأجرانی که قرارداد آنها سال قبل بوده نتوانستند متقاضی دریافت وام باشند و این دسته از مستأجران باید صبر کنند تا زمان قرارداد آنان فرار برسد و قرارداد جدید ببندند و سپس برای دریافت وام ودیعه اقدام کنند همین موضوع نیز باعث شده بسیاری مستأجران نیازمند به وام از چرخه دریافت خارج شوند.
آخرین گزارش بانک مرکزی در خصوص قیمت اجاره‌بها که مربوط به مهرماه امسال است، نشان می‌دهد که در شهر تهران اجاره‌بها رشد ۴۰.۹ درصدی داشته است و در مناطق شهری کشور نیز رشد اجاره‌بها ۴۶.۸ درصدی نسبت به مهر سال گذشته ثبت شده است. گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد ماهانه اجاره‌بها در اردیبهشت ۱.۹ درصد، خرداد ۲.۷ درصد، تیر ۴.۵ درصد، مرداد ۴.۶ درصد و شهریور ۴.۶ درصد و مهر ۷ درصد بوده است. با افزایش قیمت مسکن، بسیاری از متقاضیان خرید مسکن ناچار شده‌اند از این بازار خارج و به جمع مستأجران اضافه شوند، این موضوع نیز عامل دیگری برای رشد تعداد مستأجران و در نتیجه رشد متقاضیان وام شده است. وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی ثبت‌نام از متقاضیان دریافت وام اجاره آمار دقیقی از تعداد متقاضیان ارائه نکرده است اما با توجه به آمار بالای متقاضیان دریافت وام اجاره در دو سال قبل، پیش‌بینی می‌شود امسال نیز تعداد زیادی برای دریافت وام ثبت‌نام کنند اما با توجه به کندی پرداخت تسهیلات، به نظر نمی‌رسد تمام متقاضیان بتوانند وام ودیعه مسکن را دریافت کنند.