رعایت عدالت در سامانه خرید از کتابفروشی

علی‌الله  سلیمی
نویسنده و منتقد
​​​​​​​
سبد خرید برخی خانوارهای ایرانی این روزها بعضی اقلام فرهنگی مانند کتاب را کم دارد؛ این کالای فرهنگی خواسته و ناخواسته توسط گروهی از شهروندان از خرید‌های معمول کنار گذاشته شده و همین مسأله که زیبنده فرهنگ و تمدن ایرانی نیست، صدای فعالان حوزه کتاب را در آورده که چرا برخی از گروه‌های اجتماعی کمتر کتاب می‌خرند یا بعضی‌ها اصلاً کتاب نمی‌خرند. اعتراض این عده در راستای خبرهای اغلب ناگواری است که سرانه مطالعه در کشور را بشدت پایین نشان می‌دهد و اغلب آمارها در این حوزه متأسفانه ناامیدکننده است. با این حال، مسئولان فرهنگی کشور بیکار ننشسته‌اند و در هر فرصت و مناسبتی که بشود، کتاب و کتابخوانی را به سرتیتر خبرهای روز آورده و  تلاش می‌کنند طرح‌های توسعه‌ای در این زمینه را اجرایی و به کتاب و کتابخوانی در این وانفسا روح تازه‌ای بدمند و شوق کتابخوانی در جامعه را گسترش دهند. از برگزاری نمایشگاه‌های موردی، فصلی و سالانه کتاب که با طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه است تا اجرای طرح‌های تخفیف فصلی کتاب که همگی در راستای تشویق مردم به خرید کتاب و توسعه کتابخوانی در جامعه است. طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه کتاب اغلب با نوآوری خلاقانه‌ای همراه است که سعی در توازن این حمایت‌ها بین فروشندگان و خریداران کتاب دارد. به بیان دیگر، مسئولان فرهنگی همواره کوشیده‌اند در توزیع یارانه‌های کتاب، عدالت بین همه اهالی کتاب، از ناشران و کتابفروشی‌های کوچک و بزرگ گرفته تا خریداران خُرد و کلان در گوشه و کنار کشور رعایت شود. مصداق عینی این رویکرد مسئولان فرهنگی در حوزه کتاب، راه‌اندازی «سامانه خرید از کتابفروشی» است که امسال در ایام هفته کتاب تحقق یافت و مراسم رونمایی از این سامانه با حضور محمدمهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، یاسر احمدوند (معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، علی رمضانی (مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران) و‌ جمعی از ناشران و فعالان فرهنگی، در مجتمع فرهنگی بنفشه برگزار شد. راه‌اندازی این سامانه در اصل جایگزین طرح‌های فصلی است که مزیت‌های خاص خود را دارد. پیش از این، در اجرای طرح‌های تخفیف فصلی کتاب، محدودیت‌هایی وجود داشت که دسترسی برخی از علاقه‌مندان به کتاب را با مشکل جدی مواجه می‌کرد. به عنوان مثال، فردی که در یک شهر کوچک یا روستای دورافتاده‌ای زندگی می‌کرد که آن منطقه فاقد کتابفروشی بود، بهره‌مندی از امتیازهای طرح تخفیف برای ساکنان آن بخش عملاً امکانپذیر نبود، اما در طرح جدید، (سامانه خرید از کتابفروشی) این امکان برای همه افراد در هر نقطه از کشور فراهم است که بتوانند از امتیازهای در نظر گرفته شده بهره‌مند شوند.
تفاوت دیگر این سامانه با سامانه خرید از نمایشگاه است؛ کتابفروشی‌ها گاه چاپ‌های مختلف یک کتاب را با قیمت‌های مختلف عرضه می‌کنند و به این ترتیب ممکن است که خریدار بتواند کتاب مورد نظرش را با قیمت پایین‌تری که به آن تخفیف هم تعلق می‌گیرد، تهیه کند. بازدید و خرید از سامانه خرید از کتابفروشی، به‌صورت ۲۴ساعته و غیرحضوری ممکن است و به هر کد ملی که سیمکارت تلفن همراه به نام آن ثبت شده باشد، مبلغ یک ‌میلیون ریال یارانه کتاب تعلق می‌گیرد. در این سامانه به خریداران تا سقف ۴۰۰هزار تومان ۲۵درصد تخفیف داده می‌شود و هر خریدار برای ۴۰۰ هزار تومان خرید کتاب، تنها مبلغ ۳۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کند و خرید بیشتر از ۴۰۰ هزار تومان در سامانه بدون یارانه نیز امکان‌پذیر است. سامانه خرید از کتابفروشی با هدف گسترش ویترین کتابفروشی‌ها به‌‌صورت دائمی راه‌اندازی شده است و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت ketab.ir کتاب‌های مورد نظر خود را در سامانه، جست‌و‌جو و خریداری کنند. خریداران برای هر بسته پستی از هر نقطه کشور صرفاً 8 هزار تومان هزینه پرداخت می‌کنند و مابقی تعرفه پستی نیز به‌عنوان یارانه ویژه در نظر گرفته شده که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران پرداخت می‌شود. از لازمه‌های فعالیت موفقیت‌آمیز این سامانه در آینده، اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده است، به گونه‌ای که همه علاقه‌مندان کتاب، حتی در روستاهای دورافتاده کشور از ویژگی‌ها و خدمات آن مطلع و به جمع مخاطبان سامانه بپیوندند. در چنین شرایطی است که می‌توان به توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه امیدوار بود و البته همچنان چشم‌انتظار طرح‌های تازه و خلاقانه در زمینه کتاب و کتابخوانی در کشور بود.