فریبا خان احمدی
خبرنگار
هشدارها از چند روز مانده به آخرین چهارشنبه سال 99 آغاز شده است؛ هشـــــــــدار اورژانــــــس، آتش‌نشانی، متخصصان سوختگی و پلیس. همگی در تلاش هستند تا آمار مرگ‌های ناشی از چهارشنبه آخر سال به کمترین تعداد برسد و تخت‌های سوختگی بیمارستان‌ها در این روزها خالی بماند. درست در روزهایی که شیب ابتلا و بستری بیماران کووید19 به شکلی ملایم روندی صعود گرفته و پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌ها روزهای پرزحمتی را می‌گذرانند، از چند روز پیش از برگزاری شب چهارشنبه‌سوری آمارهای نگران‌کننده از افزایش شمار مصدومان با مواد آتش‌زا نسبت به سال گذشته حکایت دارد و نشان می‌دهد تا ظهر روز 24 اسفند 30 نفر دچار قطع عضو شده‌اند. اگرچه سال گذشته شیوع ناگهانی کرونا چهارشنبه آخر سال را از تب و تاب انداخت حالا اما بر خلاف سال پیش و با وجود آنکه کرونا همچنان در اغلب شهرها جولان می‌دهد آمارهای اورژانس کشور از افزایش 200 درصدی مصدومان حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبر می‌دهند. سخنگوی اورژانس کشور مثل هر سال از آمادگی و آموزش نیروهای اورژانس خبر می‌دهد و در عین حال هم هشدار می‌دهد که امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل صدمات ناشی از مواد آتش‌زا مانند قطعی عضو و آسیب‌های چشمی سه برابر شده و چهارشنبه‌سوری خطرناکی پیش‌رو داریم. مجتبی خالدی در گفت‌و‌گو با «ایران» به آمار تلفات حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری اشاره کرد که جان 3 نفر را تا ظهر روز 24 اسفند گرفت و 148 نفر از مصدومان گروه سنی 6 تا 18 سال را دچار سوختگی کرد؛ سوختگی‌هایی که بیشتر به معلولیت دست، چشم و اندام‌های فوقانی منجر می‌شوند، مثل هر سال.
روند افزایشی مصدومان
سخنگوی اورژانش درباره آمار هولناک چهارشنبه‌سوری به «ایران» می‌گوید: تا ظهر روز 24 اسفند آمار تلفات چهارشنبه‌سوری 3 نفر گزارش شده که دو مرد 30 و 31 ساله در بانه کردستان و یک دختربچه 6 ساله در تبریز فوت کرده‌اند از طرفی خواهر این دختربچه در بخش ویژه بستری است. همچنین تاکنون 230 نفر مصدوم شده‌اند که 62 نفرشان بستری‌اند و158 نفر از مراکز درمانی ترخیص شده‌اند. این در حالی است که 13 درصد از این تعداد مصدومین، قطع عضو ، 27 درصد دچار آسیب چشمی، 34 درصد سوختگی و
26 درصد دچارشکستگی شده‌اند. به گفته خالدی 14 درصد از مصدومین عابرین و 86 درصد کسانی‌اند که مواد محترقه استفاده کرده‌اند. 22 اسفند بیشترین روز مصدومین گزارش شده با 30 نفر مصدوم در روز. همچنین روند افزایش مصدومان ادامه دارد به‌گونه‌ای که از روز یکم اسفند با یک مورد شروع شده و الان به 30 نفر در روز رسیده است.
او می‌گوید: 12 نفر از مصدومان کمتر از 6 سال سن دارند. بیشترین تمرکز باید روی رده سنی 6 تا 18 سال انجام شود به عبارتی نقش والدین و مربیان آموزشی در آگاه‌سازی کودکان خیلی زیاد است البته زیر 6 سال نیز در اثر غفلت والدین دچار آسیب می‌شوند. خالدی درباره شهرهای دارای بیشترین مصدوم حوادث چهارشنبه‌سوری نیز عنوان می‌کند: تهران با 60 مصدوم بیشترین موارد را داشته سپس استان‌های آذربایجان شرقی 39 نفر، مرکزی 27 نفر، زنجان 18 نفر ، کرمانشاه 13 نفرو همچنین مشهد 13 نفر از جمله استان‌های دارای بیشترین آمار مصدومیت هستند. استان کرمان و هرمزگان و گیلان نیز کمترین آمار مصدومان را داشته است.
خالدی با بیان اینکه در مدت مشابه سال قبل تا ظهر روز 24 اسفند 77 مصدوم داشته‌ایم و امسال 200 درصد تعداد مصدومان افزایش داشته عنوان می‌کند: سال گذشته این موقع یک نفر فوت کرده بوده امسال سه نفر فوت کرده، قطع عضو 11 نفر بود، امسال 31 نفر، سوختگی 23 نفر بود امسال 77 نفر شده است که نشان می‌دهد هر یک از این آسیب‌ها سه برابر شده‌.
او در ادامه به والدین، عوامل انتظامی و مربیان و مسئولین مراکز آموزشی، کارفرمایان و اصناف توصیه کرد؛ والدین باید وسایل فرزندانشان را بازبینی کنند، پول تو‌جیبی‌شان را مدیریت و دوست جدیدشان را شناسایی کنند. روز چهارشنبه‌سوری نهایت مراقبت از فرزندان را داشته باشند و آنها را در خانه نگه دارند. با توجه به اینکه درصدی از مصدومین عابرین هستند نشان‌دهنده این است افراد تماشاچی‌ یا در حال تردد از محل کار به خانه‌اند.  بنابراین به کارفرمایان توصیه می‌کنیم روز چهارشنبه‌سوری ساعت کاری را تقلیل دهند. همچنین خانواده‌ها اگر دیدند جایی مواد محترقه می‌فروشند به عوامل انتظامی اطلاع دهند. نیروی انتظامی باید روی شناسایی مراکز فروش مواد محترقه نظارت جدی کند. مربیان آموزشی باید توصیه‌های لازم را به دانش‌آموزان ارائه دهند و نکته آخر اینکه اصناف مربوط به فروش شوینده و رنگ از فروش این مواد به افراد غیرمجاز پرهیز کنند. با توجه به اینکه مواد محترقه استاندارد نیستند و ما نمی‌دانیم چه واکنشی در اثر روشن کردنشان اتفاق می‌افتد والدین برای امحای مواد آتش‌زا آنها را سریع به نزدیک‌ترین ایستگاه آتش‌نشانی تحویل دهند.
خالدی تأکید می‌کند: کادر درمان در یک سال گذشته شرایط فوق‌العاده سختی داشتند به هر حال نباید باری را اضافه کنیم هر کسی مصدوم شود در مراجعه به مراکز درمانی در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار دارد.
هشدارها درباره حوادث چهارشنبه سوری تنها به اورژانس کشور محدود نمی‌شود رئیس پلیس کشور هم از ممنوعیت تجمع در شب چهارشنبه آخر سال خبر داده و گفته است؛ اجازه تجمعات را در این شب نمی‌دهیم. خودروی هنجارشکنان در این شب توقیف خواهد شد و تا 15 فروردین سال بعد در توقیف خواهد ماند.
کانون کرونا در تجمع چهارشنبه سوری
محمدجواد فاطمی که رئیس بخش سوختگی بیمارستان حضرت فاطمه(س) است؛ حوادث چهارشنبه آخر سال را شدید توصیف می‌کند. به گفته او مرگ، قطع دست و نابینایی از حوادث این شب است. از طرفی امسال با توجه به شیوع ویروس کووید۱۹ هرگونه تجمع، ازدحام و دورهمی به کانون انتشار ویروس کرونا تبدیل می‌شود از طرف دیگر در شرایط فعلی، اکثر مردم در خانه‌، ماشین، کیف و... اسپری الکل برای ضدعفونی کردن دست‌ها و سطوح دارند. این مواد خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهند زیرا مواد سریع‌الاشتعالی هستند که در تماس با هرگونه ترقه، فشفشه و... می‌توانند باعث آتش‌سوزی و انفجار شوند. فاطمی درباره اقداماتی که مردم باید در مواجهه با فرد دچار سوختگی تا پیش از رسیدن اورژانس انجام دهند، می‌گوید: سرد کردن محل سوختگی اقدام بسیار مهمی است. هنگام سوختگی ممکن است چیزی در چشم مصدوم برود که معمولاً شست‌و‌شوی با آب پیش از رسیدن به پزشک کمک کننده است. در مورد سوختگی پوست هم سردکردن با آب می‌تواند شدت سوختگی را کاهش دهد.
کارناوال مرگ در خیابان‌های تهران
جشن چهارشنبه سوری در حالی از راه می‌رسد که با وجود همزمانی مجدد کرونا و چهارشنبه آخر سال عده زیادی به برگزاری آن پافشاری می‌کنند. برای تهیه این گزارش، سری به یکی از خیابان‌های جنوب تهران می‌زنیم. صدای نارنجک‌های دست‌ساز وحشت در دل آدم  می اندازد. انگار وارد یک منطقه جنگی شده‌ام. هر چند ثانیه یک‌بار صدای انفجارهای ریز و درشت گوش آدم را پر می‌کند. نارنجک‌های دست‌ساز و ترقه‌های چینی بیشتر بین نوجوان‌های 16 -17 ساله دست به دست می‌شود. این کارناوال مرگ تنها چند روز مانده به چهارشنبه آخر سال کم کم به اوج خود می‌رسد و این در حالی است که کسبه و مردم محل از این وضعیت سال‌هاست گلایه‌مندند. اصغر مجیدی که مغازه آلومینیوم فروشی دارد، می‌گوید: «هر سال چند هفته مانده به چهارشنبه‌سوری جنگ بین بچه‌های محله‌ها شروع می‌شود. پارسال سمت اتوبوس شرکت واحد نارنجک پرتاب کردند، شیشه اتوبوس شکست، مسافران ترسیده بودند. ما هر سال از در و همسایه می‌شنویم که یکی از بچه‌های محل انگشتش قطع شد یا علی همایونی از جمله نوجوانانی بود که به‌خاطر مواد محترقه دچار سوختگی شدید شد و چند هفته بعد فوت کرد.»
مرتضی نوجوان 17 ساله‌ای است که او را در یکی از خیابان‌های فرعی منطقه جنوب تهران می‌بینیم. شلوار شش جیب پوشیده و هر چند ثانیه یک بار انواع ترقه را از جیبش در می‌آورد و جلوی رهگذران می‌اندازد. می‌پرسم نمی‌ترسی به خودت آسیب بزنی یا دیگران آسیب ببینند؟ می‌گوید: «خانم اینها که چیزی نیست اینو ببین اسمش سیگارت است. قدرت تخریبش خیلی کمه. مردم هم فقط به نشانه اعتراض سرشان را تکان می‌دهند. این یکی «سه زمانه» است اینم هی بدک نیست صدای بلندی داره. اینو بندازیم به جای یک‌بار دوبار سرشان را تکان می‌دهند. اینو ببینید کپسوله. هم صداش خیلی بلنده هم اینکه اگه به کسی بخوره شیرین یک انگشتش به فنا میره. من خودمم بخوام روشنش کنم مراقبم. اینو بندازیم مردم بد و بیراه می‌گن.»
آرش بچه محل مرتضی هم می‌گوید: «اونایی که دست و پاشون قطع میشه یا بدفرم می‌سوزند  «کاربیت» می‌زنند. حداقل یک دست و می‌اندازد. کاربیت رو پشت بام خونه‌ها می‌اندازند. باید بلد باشی چطوری کبریتو دستت بگیری و روشنش کنی. صداش هم فراصوته. مردم هم فحش نمی‌دن چون اگه نزدیکی‌هاش کسی باشه به دیار باقی می‌رند. یک چیزی هم هست «پیک نیک در آتش» ما سراغش نمی‌ریم. چون دیگه مرگ‌مون حتمی هست. خیلی از این بچه‌ها خطرات اینهایی که گفتم رو نمی‌دونند برای همین فکر می‌کنند ترقه بازی ساده هست .می‌رند که تماشا کنند اما نابود میشند.»
خانم شبان یکی از اهالی محل معتقد است که نوجوانان نیاز به آموزش دارند باید فرق بین ترقه‌های ساده و مواد آتش‌زای خطرناک را بدانند. صدا و سیما باید دائم راجع به خطرزایی مواد محترقه هشدار دهد. ما خودمان هم نمی‌دانیم چه چیزی داخل این ترقه‌ها گذاشته‌اند آیا در زیر زمین ساخته می‌شوند یا استانداردهایی هم دارند. او در ادامه می‌گوید: «امسال آموزش‌ها زیاد شده. معلم پسرم از طریق شبکه شاد چند بار درباره خطرناک بودن ترقه بازی با بچه‌های کلاس حرف زده است.
چندتا بازی قدیمی یادشان داده و گفته شب چهارشنبه‌سوری آجیل مشکل‌گشا درست کنند و عکسش را در گروه کلاسی شان بفرستند.»
مریم که چهارتا پسر 12، 15، 17 و 20 ساله دارد به ما می‌گوید: «ما هر سال چهارشنبه‌سوری باغ پدرم می‌رفتیم و آتش روشن می‌کردیم امسال به‌خاطر کرونا جایی نمی‌رویم و بچه‌ها هم درباره خطرات ترقه بازی آنقدر آگاهی دارند که سمتش نروند.
خانه می‌مانیم و قرار است هر کدام یک کار دستی برای سفره هفت سین درست کنیم.»

شهلا کاظمی‌پور
جامعه‌ شناس
اگر بخواهیم با نگاه واقع‌بینانه و به دور از هرگونه پیشداوری به کنش‌های شهروندان در روزهای منتهی به سال جدید در اماکن و فضاهای عمومی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم  با وجود تشدید وضعیت کرونایی، اثر چندانی از ترس و اضطراب اجتماعی نیست. بر خلاف سال گذشته که اغلب مراکز تجاری و  خیابان‌ها به حالت نیمه تعطیل درآمده و خلوت بودند، امسال با موج جمعیت و خریدارانی مواجهیم که ظاهراً به تشخیص خودشان کرونا را شکست داده‌اند! شاید برخی این عطش و میل به خرید را پاسخی به اضطراب اجتماعی ماه‌های اخیر بدانند، اما شخصاً معتقدم که این همهمه و شلوغی ناشی از مقاومت در برابر تحولاتی است که در یک سال اخیر اتفاق افتاده و برخی همچنان تلاش می‌کنند تا وضعیت موجود را عادی و طبیعی جلوه دهند! درحالی که همچون سایر رویدادها و پدیده‌ها، باید با این وضعیت هم به شکل صحیح و منطقی برخورد شود و مقابله منفی فایده ندارد. اینکه فکر کنیم می‌توانیم هرچه سریع‌تر به شرایط گذشته برگردیم درواقع نوعی فریب اجتماعی است که ناشی از توسعه نیافتگی جوامع است. در کشورهای پیشرفته با وجود اینکه تحولات توسعه یافتگی را مدت‌ها قبل پشت سر گذاشته و با چنین تحولاتی کمتر مواجهند، اما می‌بینیم که حالت تدافعی کمتری گرفته و راحت‌تر با اثرات و عواقب این شرایط کنار آمده‌اند. به هرحال در کشورهای ضعیف و کم برخوردار، سیر تحولات کندتر بوده و قطعاً آمادگی برخورد در چنین شرایطی راحت‌تر است. در واقع یکی از  موانع توسعه، همین مقاومت اجتماعی در مقابل تغییرات است، ما هم اکنون با شکل جدیدی از تغییرات اجتماعی مواجه شده‌ایم که بر اثر کرونا به وجود آمده است، بنابراین باید پذیرای مسأله باشیم تا زودتر ریشه‌کن شود، این تغییر اجتماعی نیازمند مدیریت عقلانی است. اینکه در آستانه  سال جدید باید حتماً خرید کنیم، نشانه ضعف فرهنگی و نپذیرفتن شرایط موجود است. یکی از علل طولانی شدن این روند هم به همین مسأله برمی‌گردد و با این شکل مواجه شدن با پدیده‌های اجتماعی باید منتظر طولانی‌تر شدن این فرایند در سال آینده هم باشیم. راه عاقلانه قطع شدن زنجیره بیماری است. این زنجیره البته دو طرفه است، در یک سر آن مردم و در سر دیگر مسئولان قرار دارند که باید یکصدا و  هماهنگ عمل کنند، چراکه نتیجه تناقض و تضاد در سخنان‌شان به بی اعتمادی عمومی منجر می‌شود و در نتیجه به جای افزایش مشارکت اجتماعی، همدلی عمومی کاهش می‌یابد. یکی از بهترین راهکارها در شرایط حاضر، ایجاد گروه‌های عمومی دوستانه و روش‌های ارشادی به جای استفاده از اهرم فشار، تحکم و جریمه است تا مردم با میل و رغبت بیشتری به هشدارها و توصیه‌ها عمل کنند.

بیژن یاور
مدرس دانشگاه و صاحبنظر در حوزه مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل
در آستانه ورود به قرن جدید و همچنین سال نو شمسی هستیم، لذا بهتر است آمادگی پذیرش تغییر در برخی رفتارهایمان و عادت‌هایمان را داشته باشیم. سعی کنیم روزمرگی‌ها و عادی‌انگاری‌هایی را که اکثر اوقات مانند سمی زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد ترک کنیم. تقریباً در حدود یک‌سالی هست که بیماری ناشی از ویروس کرونا، دنیا و کشورمان را تحت تأثیر خود قرار داده است به گونه‌ای که بسیاری بر این باورند در دوران پس از این بیماری یا بهتر بگوییم دوره پساکرونا بسیاری از رفتارها و مناسبات تحت تأثیر این همه‌گیری تغییر خواهد کرد. در شرایط کنونی و در زمستان فعلی تعداد مبتلایان و آسیب‌دیدگان بیماری ناشی از ویروس کرونا در حال افزایش است. این مخاطره خود به اندازه کافی و در حد لازم نیاز به مداقه و توجه ویژه دارد اما با افزوده شدن مخاطره‌ای دیگر که با چاشنی هیجان نیز همراه باشد، شرایط می‌تواند دشوارتر گردد. در مراسم چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه آخر سال معمولاً جوانان و نوجوانان فعالیت بیشتری دارند، این گروه سنی دقیقاً همان گروهی است که در برابر ویروس کرونای انگلیسی آسیب پذیرتر هستند. از طرفی ازدحام جمعیت در مراسم چهارشنبه آخر سال هر چند ممکن است برای ساعاتی بیشتر طول نکشد اما امسال با پایان یافتن این مراسم نمی‌توان اطمینان حاصل کرد که خطر برطرف شده باشد و ممکن است در روزهای بعد علائم کووید19 ظاهر گردد. لذا امسال توجهی مضاعف باید مدنظر بوده و بیشتر از سال قبل نیازمند ملاحظات ویژه‌ای است.
با وجود کووید19، ریسک آسیب‌پذیری بالا رفته و تاب‌آوری پایین می‌آید. مخاطراتی که در چهارشنبه آخر سال می‌تواند رخ دهد عبارتند از: انفجار، آتش‌سوزی، ازدحام جمعیت، ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا و... این نکته زمانی اهمیت دوچندان می‌یابد که دو مخاطره در کنش متقابل با همدیگر تأثیرات مضاعفی را ایجاد نمایند. به طور مثال مخاطره «ازدحام جمعیت» به خودی خود و در صورتی که حرکتی توسط جمعیت صورت نپذیرفته و فشردگی ایجاد نگردد کمی دارای ریسک کمی زیادی نیست اما با وجود کووید19 و فاصله نزدیک‌تر افراد نسبت به هم، کمتر از حد مجاز که تقریباً دومتر  باید باشد طبیعی است که در اثر هیجانات و ماجراجویی‌ها، ریسک ابتلا با کاهش فاصله افراد نسبت به هم بسیار بیشتر گردد، حال آنکه در شرایط عادی چنین شرایطی رخ نخواهد داد.
در شرایط فعلی حتی افرادی که پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند و آسیب‌پذیر هم هستند نیز ممکن است در معرض بیماری توسط افرادی که رعایت نمی‌کنند قرار بگیرند. پس اگر به هر دلیلی پروتکل‌ها را جدی نمی‌گیریم، تلاش کنیم که حداقل برای حفظ سلامتی دیگران پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم. بیاییم قرن جدید و سال نو را با رویکرد تغییر نگرش منجر به تغییر رفتار به سمت پیشگیری و مدیریت جامع ریسک آغاز نماییم. متفاوت بیندیشیم!

دریافت پیش ثبت‌نام توسط مدارس غیردولتی، غیرقانونی است

وزیر آموزش و پرورش درباره پیش ثبت‌نام برخی مدارس غیردولتی، اخذ وجه و آزمون ورودی گفت: هم در شرایط کرونا این امر مطلوب نیست و هم در شرایط غیرکرونا ما این رویه را توصیه نمی‌کنیم و قطعاً مورد تأیید نیست. پیش ثبت‌نام و آزمون ورودی غیرقانونی است و نباید انجام شود. به گزارش ایسنا، محسن حاجی میرزایی در حاشیه نشست گفت‌وگوی هفته که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد  درباره آخرین وضعیت استخدام ۸۸ هزار معلم حق‌التدریس، مربی پیش دبستانی، خرید خدمات و نهضتی گفت: تکلیف قانونی ما برای تکمیل این افراد تا پایان برنامه ششم توسعه یعنی سال آینده است. امیدواریم در ماه‌های ابتدایی سال تعیین تکلیف و برای طی دوره آموزشی به دانشگاه فرهنگیان معرفی شوند.

اعمال منع تردد شبانه در ایام نوروز در همه شهرها

دبیر کمیته انتظامی، اجتماعی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا از اعمال محدودیت منع تردد شبانه در ایام نوروز در تمامی شهرها با وضعیت قرمز، نارنجی، زرد و آبی خبر داد. به گزارش ایسنا، حسین قاسمی در تشریح ادامه اجرای طرح منع تردد شبانه در ایام نوروز گفت: منع تردد شبانه از ساعت ۲۱ تا ۳ بامداد در ایام نوروز هم برای تمامی شهرها اعمال خواهد شد. وی افزود: به این ترتیب تفاوتی ندارد شهر در وضعیت آبی، زرد، نارنجی و یا قرمز قرار گرفته باشد طرح منع تردد شبانه در آن اعمال خواهد شد. وی تأکید کرد: منع تردد شبانه تا ۱۵ فروردین ماه در تمام شهرها اعمال خواهد شد.