امین محمودی
خبرنگار

تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و صیفی جات از جمله گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز در فصل تابستان به اوج خود می‌رسد، به همین دلیل شاهد فراوانی عرضه و کاهش قیمت آنها در مهرماه هستیم، هر چند که در برخی استان های جنوبی کشورمان از جمله بوشهر و کرمان این محصول در پاییز برداشت و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.با این حال اما با توجه به سردتر شدن هوا عموماً در فصل پاییز و زمستان این دو محصول در اراضی کشاورزی کشت نمی‌شود، به همین دلیل عمده مصرف بازار داخلی از طریق کشت گلخانه‌ای آنها تأمین می‌شود، از این‌ رو لزوم تنظیم بازار این دو محصول ضروری به نظر می‌رسد.
افزایش 100 درصدی قیمت گوجه و پیاز در بازار
از هفته گذشته قیمت این دو محصول با افزایش روبه‌رو شده، به طوری که قیمت پیاز سفید و شیری در مغازه‌های سطح شهر تهران به ۱۶ هزارتومان و پیاز قرمز به ۲۲ هزارتومان رسیده است.از طرف دیگر قیمت گوجه فرنگی نیز طی یک ماه اخیر با افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی از کیلویی ۹ هزار تومان، به بیش از ۲۰ هزار تومان رسیده و قیمت سیب‌زمینی نیز  از 18 هزار تومان عبور کرده است.
چرا پیاز و گوجه گران شدند؟
لازم به ذکر است که افزایش قیمت ارز باعث شده انگیزه صادرات محصولات کشاورزی بیشتر شود و روزانه تعداد زیادی تریلی محصولات کشاورزی ایرانی را به بازارهای کشورهای همسایه از جمله پاکستان و عراق حمل کنند.این موضوع باعث شده که در داخل با کمبود عرضه مواجه شویم و قیمت‌ها در برخی  محصولات تا ۱۰۰ درصد افزایش یابند.
در همین خصوص اصغر یاوری، مدیرعامل اتحادیه بارفروشان اظهار داشت: روزانه ۵۰ تریلی پیاز از بناب به پاکستان صادر می‌شود که همین امر باعث افزایش قیمت شده است، بنابراین وزارت جهاد کشاورزی باید تمهیداتی برای این موضوع بیندیشد.
عضو هیأت مدیره اتحادیه بارفروشان درباره علل افزایش قیمت برخی از محصولات جالیزی، به بارندگی‌ها نیز اشاره کرد و گفت: بارندگی روزهای اخیر و مشکلات گل و لای شدن زمین نیز مزید بر علت شده است. علی قنبری معاون اسبق وزیر کشاورزی و کارشناس مسائل اقتصادی نیز در این خصوص گفت: به دلیل افزایش تقاضا در بازار و کمبود عرضه، رشد قیمت‌ها در بازار محصولات کشاورزی رخ داده است. همچنین با توجه به فرا رسیدن فصل سرما کمبودهایی در بازار وجود دارد. از سویی افزایش میزان صادرات و ممنوعیت واردات و همچنین احتکاری که در بازار ممکن است انجام شده باشد، از دیگر مسائلی است که می‌تواند زمینه افزایش قیمت کالاهای مورد نیاز مردم را فراهم کرده باشد.»
میزان تولید گوجه و پیاز در کشور
آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد از 82 هزار هکتار از اراضی کشاورزی اختصاص داده شده به کشت گوجه فرنگی 3 میلیون و 616 هزار تن محصول برداشت شده که از این میزان 828 هزار تن گوجه فرنگی از سطح گلخانه‌های سراسر کشور برداشت و بیشترین میزان از آن نیز در استان‌های فارس، کرمان، هرمزگان، زنجان و خراسان رضوی برداشت شده است. از طرف دیگر از 63 هزار هکتار از اراضی کشاورزی اختصاص داده شده به کشت پیاز نیز 2 میلیون و 366 هزار تن محصول برداشت شده که بیشترین میزان از آن در استان‌های کرمان، هرمزگان، زنجان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی برداشت شده است. همچنین  از 109 هزار هکتار از اراضی کشاورزی اختصاص داده شده به کشت سیب زمینی نیز 3 میلیون و 214 هزار محصول برداشت شده است. به همین دلیل قاعدتاً کشورمان نباید دچار هیچ‌گونه کمبودی در بازار باشد ولی با این حال اخیراً این دو محصول در سطح میادین میوه و تره‌بار با کاهش عرضه روبه‌رو بوده است.
وزارت صمت و دولت به دنبال تنظیم بازار داخل
از ابتدای ماه جاری وزارت صمت برای کنترل بازار و صادرات محصولات گوجه‏‏‏‏‏‏‏‏‌فرنگی، پیاز و سیب‌زمینی عوارض جدید تعیین کرد که اقدام این وزارتخانه به‌منظور تنظیم‌بازار داخلی محصولات گوجه‏‏‏‏‏‏‏‏‌فرنگی، پیاز و سیب‌زمینی و پیشگیری از نوسان قیمت و کنترل مقدار صادرات انجام ‌شده‌ است. براساس ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صمت در تاریخ ۲۲ آبان ماه، با توجه به سیاست‌های تنظیم‌ بازار و تأمین نیاز داخل کشور میزان عوارض صادراتی از تاریخ ابلاغ تا پایان آذرماه برای محصولات کشاورزی (سیب‌زمینی ۷۰‌ درصد، گوجه‌فرنگی ۱۰۰‌ درصد و پیاز ۱۲۰‌ درصد) از قیمت پایه صادراتی وضع شده‌ است. وضع عوارض صادراتی مذکور بعد از افزایش قیمت این اقلام در بازار داخلی می‌تواند منجر به کاهش قیمت آنها در روزهای آتی شود، از طرف دیگر اخذ عوارض نیم‌درصدی آب مجازی موضوع قانون بودجه سال 1401 کل کشور همچنان به‌ قوت خود باقی است.
عوارض نیم درصدی محصولات آب بر و عوارض صادراتی در فصلی که با کاهش تولید صیفی‌جات روبه‌رو هستیم می‌تواند علاوه بر جلوگیری از صادرات آب مجازی زمینه‌ساز کاهش قیمت این محصولات نیز باشد.
برهم خوردن بازار داخلی صیفی‌جات با ابطال ممنوعیت صادرات
دیوان عدالت اداری در حکمی نامه معاون وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر ممنوعیت صادرات برخی صیفی‌جات از جمله سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و بادمجان را مغایر با ماده ۲۳ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور دانست و آن را ابطال کرد. همین امر سبب شده که صادرات این محصولات به بازار عراق و پاکستان در فصل کاهش برداشت این محصولات افزایش یابد و بازار داخلی با کمبود و گرانی این محصولات روبه‌رو شود.
بنابراین به نظر می‌رسد چون وزارت جهاد کشاورزی متولی تولید و تنظیم بازار محصولات کشاورزی و جلوگیری از هرگونه کمبود و نوسانات قیمتی این محصولات است، دیوان عدالت اداری از تصمیم خود صرف‌نظر کرده تا بازار صیفی‌جات کشورمان دچار کمبود و گرانی این محصولات نشود.
 گوجه فرنگی استان بوشهر روانه میدان‌های تهران می‌شود
برای رفع کمبود صیفی‌ جات در پایتخت قرار است محصولات برداشت شده از اراضی جنوب روانه بازار پایتخت شود. به طوری که در این خصوص محمدعلی نیکبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید: باید بر نحوه بارگیری نظارت کامل صورت گیرد تا باری مطلوب به بازار عرضه شود. وی با بیان اینکه قیمت گوجه فرنگی برای تازه‌خوری ۶ هزار تومان تعیین شده است، گفت: مشکلات گوجه‌کاران با جدیت بررسی و با پیگیری‌های مستمر در سطح ملی چاره‌اندیشی می‌شود. وی اظهار داشت:  مهم‌ترین وظیفه وزارت جهاد کشاورزی حمایت از تولید و تولیدکننده است و همه ظرفیت‌ها در این زمینه به کار گرفته می‌شود.‌ معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: این حق کشاورزان است که محصول آنها بموقع فروش برود اما همه این مسائل مربوط به وزارت جهاد کشاورزی به‌تنهایی نیست و دستگاه‌های مختلف در این زمینه تأثیرگذار هستند. رئیس سازمان تعاون روستایی اظهار کرد: بوشهر با تولید ۶۰۰ هزار تن محصول گوجه فرنگی خارج از فصل در زمینه تولید وعرضه این محصول حرف اول را در کشور می‌زند.

​​​​​​​

گروه اقتصادی /  تولید زیتون امسال نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری دارد و برآورد می‌شود که افزایش 150 درصدی داشته باشد؛ به‌طوری‌که این میزان تولید در تاریخ تولید این محصول در کشور بی‌سابقه است. انتظار بر این است تولید زیتون امسال به 200 هزار تن برسد درحالی که سال قبل در حدود 100 هزار تن تولید شده بود.
جواد میرعرب مجری طرح توسعه کشت زیتون با تأکید بر توسعه زیتون کاری و ایجاد باغات زیتون در کشور گفته است: «امسال از حدود ۷۵ هزار هکتار عرصه زیتون کاری کشور در نقاط نیمه گرمسیری، ۲۰۰ هزار تن برداشت زیتون خواهیم داشت.»
به گفته میرعرب، امسال با تلاش باغداران و وزارت جهاد کشاورزی و مناسب بودن شرایط اقلیمی، یکی از سال‌های بسیار خوب در تولید زیتون محسوب می‌شود که از حدود ۲۰۰ هزار تن زیتون تولید شده، حدود ۱۵ هزار تن روغن زیتون و ۱۰۰ هزار تن حداقل میزان کنسروی خواهد بود.
بر اساس آمار اعلام شده عملکرد تولید ارقام کنسروی زیتون در باغات کشور در سال‌جاری از حدود 7 تا 12 تن در هر هکتار و عملکرد تولید ارقام روغنی زیتون 13 تا 17 تن در هکتار پیش‌بینی می‌شود.
مصرف سالانه روغن زیتون کشور ۱۵ هزار تن و ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تن کنسرو زیتون است. سرانه مصرف کنسرو زیتون در کشور به ازای هر نفر 952 گرم و سرانه مصرف روغن زیتون 188 گرم درنظر گرفته می‌شود. به طور میانگین سالانه در کشور به 15 هزار تن روغن زیتون نیاز است که از این میزان 75 درصد از طریق تولید داخلی و بقیه از محل واردات تأمین می‌شود.
بر اساس آمارهای اعلام شده در سال 1400 ،۹ هزار تن روغن زیتون و ۱۱۰ هزار تن دانه زیتون تولید شد. همچنین میزان تولید کل محصول زیتون در کشور در سال ۹۹ حدود ۱۲۰ هزار تن بود در حالی‌که در سال ۹۸ در حدود ۱۴۷ هزار تن میوه زیتون در ۹۲ هزار هکتار تولید شد که با تولید بیش از ۱۱ هزار و ۶۴۷ تنی روغن زیتون در کشور، تولید روغن خوراکی زیتون نسبت به سال ۹۷ به ۸۰ درصد افزایش یافت.
خودکفایی در تولید روغن زیتون محقق نشد
مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به افزایش تولید زیتون در سال‌جاری گفت: قبل از زمان برداشت انتظار تولید 250 هزار تنی زیتون وجود داشت و حالا این پیش‌بینی محقق شده و حتی انتظار می‌رود تولید به بیش از این مقدار هم برسد.
عباسی اضافه کرد: برداشت زیتون تا اواسط دی ماه ادامه خواهد داشت و طبق برآوردهای اولیه 75 درصد از محصول تولید شده در سال‌جاری برای کنسرو و 25 درصد برای روغن استحصال شده مورد استفاده قرار می‌گیرد درحالی‌که این میزان برای روغن زیتون در سال‌جاری رقم پایینی است و ما انتظار رسیدن به خودکفایی را برای تولید روغن زیتون داشتیم اما از این مسأله جا ماندیم.
وی اظهار کرد: تأخیر در خرید زیتون باعث شد زیتونی که در کل دنیا ۸۰ درصد برای روغن‌گیری استفاده می‌شود برای کنسرو برداشت شود که ارزش غذایی در مقایسه با روغن زیتون ندارد. همچنین بازار کنسرو را هم اشباع و به نوعی خراب کند. زیرا وقتی بیشتر از نیاز بازار، زیتون کنسروی عرضه شود عرضه و تقاضا به‌هم می‌خورد.
به گفته عباسی، مصرف داخلی روغن زیتون سالانه 15 هزار تن است و میزان تولید در سال‌های قبل 10 هزار تن بود و بر این اساس هر سال در حدود 5 هزار تن روغن زیتون به کشور وارد می‌شد درحالی‌که امسال با توجه به افزایش 100 درصدی تولید زیتون امکان تولید 10 هزار تن روغن زیتون مازاد را داشتیم اما به این میزان مازاد تولید نرسیدیم و باز هم باید از کشورهای دیگر واردات داشته باشیم.
رئیس شورای ملی زیتون در پایان سخنانش با بیان اینکه امسال امکان صادرات روغن زیتون وجود ندارد، گفت: امکان صادرات زیتون کنسروی از کشور وجود دارد و بر اساس رایزنی‌های انجام گرفته شرایط برای صادرات زیتون به روسیه مهیا شده است. این کشور به علت تحریم‌هایی که کشورهای اروپایی برای آن ایجاد کرده‌اند، برای واردات کنسرو زیتون با ایران تفاهمنامه امضا کرده و قرار است 40 هزار تن کنسرو زیتون به این کشور صادر شود. علاوه بر روسیه کنسرو زیتون به کشورهایی همچون فنلاند، سوئیس، پاکستان، کانادا و عراق هم صادر می‌شود.
اقدامات حمایتی دولت از زیتون‌کاران
سازمان تعاون روستایی از تولیدکنندگان خرید با قیمت پایه ۲۵ هزار تومان را آغاز کرده است تا با هدف حفظ منافع کشاورزان، قیمت از این رقم پایین‌تر نیاید.
بر اساس مصوبه شورای قیمت‌گذاری، امسال با توجه به دو برابر شدن تولید زیتون، مشوقی در نظر گرفته است که به ازای هر ۵ کیلو میوه‌ای که خریداری شود، اجازه یک کیلوگرم صادرات روغن زیتون هم داده می‌شود.
باغات زیتون دارای قدمت زیادی هستند که نیاز به نوسازی سیستم آبیاری دارند. با توجه به لزوم بهینه‌سازی در مصرف آب، به صورت پایلوت، سیستم آبیاری در باغ‌های زیتون نوسازی شده است که باعث می‌شود عملکرد تولید زیتون در واحد هکتار حداقل به ۲ تا ۳ برابر افزایش پیدا کند.
دولت درصدد است در تولید روغن زیتون از ارقام روغنی حمایت بیشتری کند و در قالب یارانه، بخشی از هزینه نهال را پرداخت کند و به افرادی که درصدد ایجاد باغات متراکم و فوق متراکم هستند از بند «الف» تبصره ۱۸ حمایت‌های تسهیلاتی را داشته باشد.

فعالیت ۱۲ هزار صیاد بدون مجوز

وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به ظرفیت موجود برای تولید آبزیان بویژه در مناطق ساحلی کشور، گفت: به‌منظور تقویت ذخایر در سواحل کشور باید اقدامات بیشتری انجام شود. به گزارش ایرنا، «سیدجواد ساداتی‌نژاد» در مراسم افتتاحیه ششمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات، آبزیان، ماهیگیری، غذاهای دریایی و صنایع وابسته، افزود: در کشور، مراکز دولتی بازسازی ذخایر گونه‌های مختلف تکثیر آبزیان وجود دارد که در دریا و رودخانه‌ها رهاسازی می‌شود. وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: فعالیت بازسازی ذخایر آبزیان از سال‌ها پیش در سازمان شیلات ایران به منظور پایداری بهره‌برداری صید و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیانی که مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، انجام و سالیانه بیش از ۳۵۰ میلیون قطعه از انواع آبزیان در منابع آبی کشور رهاسازی می‌شود. وی گفت: صنایع فرآوری آبزیان، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارد اما در مجموع در بخش کشاورزی شاهد خروج سرمایه‌گذاران هستیم و لازم است از سایر بخش‌ها به این بخش سرمایه‌گذار وارد شود. وزیر جهاد کشاورزی ادامه‌داد: هرچند ۹۸ درصد کشاورزی ایران مربوط به بخش خصوصی است، اما در بخش شیلات این‌طور نیست و باید واگذاری‌ها افزایش یابد که می‌تواند تولید و ثروت بیشتری برای کشور به همراه داشته باشد. وی افزود: نیازمند افزایش ورود بیشتر دانش‌بنیان‌ها به بخش شیلات هستیم که در مقایسه با سایر بخش‌های کشاورزی عقب‌تر است. ساداتی‌نژاد با اشاره‌ به ظرفیت صادرات در بخش خوراک آبزیان، گفت: در بخش خوراک ماهی نیز نیاز به ورود بیشتر دانش‌بنیان‌ها، صادرات و ارزآوری وجود دارد. وی تأکید کرد: به‌جای اینکه به دنبال محدودیت صید برویم که در برخی مواقع هم موفقیت‌آمیز نبوده و نتیجه آن ۱۲ هزار صیاد غیرمجاز است، باید به سمت سرمایه‌گذاری و تقویت سواحل حرکت کنیم. این عضو کابینه دولت سیزدهم اضافه‌کرد: انتظار می‌رود مجلس نیز در حوزه تقویت سواحل، اقداماتی انجام دهد.

 سطح زیر کشت گندم به ۳ میلیون و ۵۵۰ هزار هکتار رسید

 مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: بنابر آخرین آمار مجموع سطح زیرکشت از ابتدای سال زراعی تاکنون به ۳ میلیون و ۵۵۰ هزار هکتار رسیده است. علیقلی ایمانی بیان کرد: بنابر آخرین آمار از ابتدای فصل کشت تاکنون ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار اراضی دیم و ۸۵۰ هزار هکتار اراضی آبی زیرکشت رفته است. هم‌اکنون کشت در استان‌ها ادامه دارد و امیدواریم که سطح زیر کشت به مرز ۶ میلیون هکتار برسد. هر چند امسال پیش‌بینی شده که سطح زیر کشت در دیم‌زارها ۵۰۰ هزار هکتار توسعه یابد که در صورت شرایط مساعد جوی و بارش در استان‌های مختلف، این امر محقق خواهد شد. ایمانی می‌گوید: در شرایط فعلی، کشت در برخی استان‌ها به دلیل کاهش نزولات جوی دچار مشکل است و همواره بعد از پایان فصل کشت و اعلام سطح سبز می‌توان پیش‌بینی دقیقی راجع به تولید داشت. مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: با توجه به تأکید بر کشت قراردادی، تأمین نهاده و کمک‌های فنی و اعتباری در بحث خرید ادوات، پیش‌بینی می‌شود که در صورت شرایط مساعد بارش به مرز خودکفایی برسیم. او گفت: هم‌اکنون در تأمین کود اوره مشکلی نداریم، اما کودهای فسفاته و پتاسه به دلیل میزان کم با تأخیر به استان‌ها ارسال می‌شود چرا که به دلیل وارداتی بودن کودهای فسفاته و پتاسه در تأمین دچار مشکل هستیم.