مجید میرزاحیدری
 خبرنگار

​​​​​​​

گام بزرگ وزارت نفت برای حمایت جدی از تولیدکنندگان و سازندگان داخلی تجهیزات صنعت نفت در کشاکش چالش‌های اقتصادی پیش‌روی تولیدکنندگان صنعت نفت، درست همین چند روز قبل  برداشته شد. جواد اوجی وزیر نفت، به‌تازگی فهرست تکمیلی 50 قلم کالا و تجهیزات مصرفی وزارتخانه نفت را برای اعمال ممنوعیت خرید کالای مشابه خارجی توسط شرکت‌های اصلی، تابعه و پیمانکاران طرف قرارداد ابلاغ کرد.
وزارت نفت پیشتر هم خرید ۷۰ قلم کالا و تجهیزات مصرفی خارجی مورد نیاز که دارای تولید مشابه داخلی بوده را همسو با حمایت از ساخت داخل ممنوع کرده بود. حمایت از تولیدکنندگان داخلی در صنایع مختلف از جمله در صنعت نفت در یک‌سال گذشته، همواره یکی از سرفصل‌های مهم سیاست‌های وزارتخانه‌ها بوده که ابلاغ بخشنامه اخیر وزیر نفت دایر بر ممنوعیت واردات کالاهای دارای تولید مشابه داخلی را نیز می‌توان در همین مسیر دانست.
از صنعت نفت به عنوان نبض اقتصاد و یکی از صنایع مادر کشور یاد می‌شود که تقریباً کل اقتصاد ایران با این صنعت در پیوندی مستقیم بوده و حتی پایه‌گذاری یک اقتصاد غیرنفتی هم از مسیر بهره‌برداری صحیح و برنامه‌ریزی شده از درآمد‌ها و منابع نفتی در یک دوره بلندمدت امکان‌پذیر است.  واقعیت این است که بیشتر فعالان اقتصادی جدای از جایگاه صنفی و حرفه‌ای خود، همواره نیم‌نگاهی به صنعت نفت کشور داشته و آن را از اصلی‌ترین ارکان اثرگذار بر وضعیت دیگر بخش‌های اقتصاد می‌دانند.
در حال حاضر تعداد سازندگان تجهیزات صنعت نفت و پیمانکاران بزرگ این صنعت چیزی حدود 900 شرکت برآورد می‌شوند. با این‌همه، شرکت صنایع تجهیزات نفت به عنوان تنها نماینده سازندگان تجهیزات نفت در بازار سرمایه حضور دارد. از این منظر می‌توان گفت که جای بسیاری از سازندگان بزرگ تجهیزات صنعت نفت کشور در بورس و تالار شیشه‌ای خالی است. هرچند که معلوم نیست چرا تا اکنون بسیاری از سازندگان مهم تجهیزات صنعت نفت سهام خود را در تالار شیشه‌ای بورس عرضه نکرده‌اند!
وزارت نفت فعلی، گوش شنوای سازندگان تجهیزات صنعت نفت
رئیس هیأت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران درگفت‌و‌گو با «ایران»، میزان تجهیزات مورد نیاز نفت، گاز و پتروشیمی درسال را به‌طور متوسط پنج میلیارد دلار برشمرده که حدود سه میلیارد دلار آن در داخل کشور تولید و تأمین می‌شود.
احسان ثقفی، ابلاغ فهرست تکمیلی 50 قلم کالا و تجهیزات مصرفی وزارتخانه نفت برای اعمال ممنوعیت خرید کالای خارجی را یک گام مهم از سوی وزارت نفت برای حمایت از تولید‌کنندگان داخلی دانست و گفت که وزارت نفت در شرایط فعلی، تعامل بسیار خوبی با سازندگان تجهیزات و پیمانکاران نفتی داشته و این وزارتخانه گوش شنوای خوبی برای سازندگان تجهیزات صنعت نفت است. به گفته وی، این ابلاغ اخیر وزیر نفت نشان می‌دهد که دولت و وزارت نفت به دنبال حمایت جدی از داخلی‌سازی صددرصدی تجهیزات صنعت نفت بوده که همین امر آثار تحریم‌ها را به مراتب در صنعت نفت کاهش داده و خواهد داد.
ثقفی اذعان داشت که لیست ابلاغی اخیر وزارت نفت جای افزایش تعداد کالاها را داشته و حتی وزارت نفت با توجه به توان تولید داخل می‌تواند تا پایان سال یک لیست جدید را با تعداد بیشتر کالا ابلاغ کند. رئیس هیأت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران تأکید کرد که در حال حاضر توان تولید داخلی 90 درصدی تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در داخل کشور وجود دارد اما آن چیزی که تا اکنون داخلی‌سازی شده و امتحان خود را به خوبی پس داده در محدوده 80 درصد است. اما صنعت تجهیزات نفت را در شرایط فعلی چه ریسک‌هایی تحت تأثیر قرارداده‌اند؟
از مشکلات مربوط به تأمین منابع مالی، کاهش اعتبار خرید شرکت‌های نفت، گاز و پتروشیمی، مشکلات تأمین مواد اولیه، دست‌انداز‌های گمرکی و ثبت سفارش ترخیص کالا، افزایش تعداد رقبای داخلی و خارجی، ریسک نوسانات نرخ ارز و عدم رعایت اصول بازرگانی توسط رقبا در حین شرکت در مناقصات به عنوان مهم‌ترین ریسک‌های فراروی صنایع تجهیزات نفت یاد می‌شود. 
بر این موارد نیز باید افزایش میانگین دوره وصول مطالبات در صنعت سازندگان تجهیزات صنعت نفت به 180 روز را به عنوان معضل دیگر این صنعت افزود.
با این‌همه، دریک نمای کلی، صنعت تجهیزات نفت در کشور پتانسیل بالایی برای تولید قطعات و ایجاد اشتغال داشته که تغییر رویکرد وزارت نفت در دولت سیزدهم را می‌توان عاملی مهم در شکوفایی هر چه بیشتر این صنعت ذکر کرد؛ صنعتی که میزان تقاضای کالاهای آن با قیمت دلار نیمایی حدود 140 هزار میلیارد تومان در یک‌سال بوده و متولی اصلی آن یعنی وزارت نفت، به دنبال حمایت جدی از ساخت و تأمین قطعات برای بار نخست در کشور است. شکی نیست که با ادامه این روند، سازندگان تجهیزات داخلی، صنعت نفت کشور را از واردات باقیمانده قطعات بی‌نیاز خواهند کرد.

معاون توسعه طرح‌های شرکت برق حرارتی با اشاره به اتصال واحد گازی نیروگاه فولاد بوتیا به شبکه برق کشور، گفت: ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی کشور به مرز ۷۳ هزار مگاوات رسیده است. «محمد رمضانی» با بیان اینکه تا کنون ۶۰۴ واحد تولید برق حرارتی در ۱۳۴ نیروگاه کشور احداث شده است، افزود: تعداد واحدهای حرارتی تحت مالکیت بخش خصوصی و صنایع بزرگ با افتتاح پروژه نیروگاه بوتیا به ۳۹۶ واحد و ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی تحت مالکیت بخش خصوصی از مرز ۴۹ هزار مگاوات عبور کرده است. وی با بیان اینکه ۶۸ درصد از مجموع ظرفیت تولید برق حرارتی در اختیار بخش خصوصی است، ادامه داد: در حال حاضر ظرفیت نیروگاه‌های کشور اعم از حرارتی، برق‌آبی، تجدیدپذیر، دیزلی، مقیاس‌کوچک و اتمی به حدود ۹۰ هزار مگاوات رسیده که ۸۱ درصد از این ظرفیت مربوط به نیروگاه‌های حرارتی است. معاون توسعه طرح‌های شرکت برق حرارتی، گفت هم‌اکنون واحدهای سیکل ترکیبی با ظرفیت ۳۴ هزار و ۵۳۹ مگاوات، واحدهای گازی با ظرفیت ۲۲ هزار و ۵۵۸ مگاوات و نیروگاه‌های بخاری با ظرفیت ۱۵ هزار و ۸۲۹ مگاوات، نیروگاه‌های حرارتی کشور را تشکیل می‌دهند.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اقدام‌های انجام شده در پارس جنوبی و دیگر میدان‌ها برای افزایش تولید گاز طبیعی در کشور، گفت: طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بهمن‌ماه امسال پس از دو دهه به مدار تولید می‌آید.
«محسن خجسته‌مهر» در آیین پایانی ششمین جشنواره تلویزیونی مستند در منطقه عسلویه و پس از بازدید از دکل حفاری مستقر در موقعیت ۱۱B ، با اشاره به اینکه صنعت نفت پیشران اقتصاد کشور است، افزود: آنچه در منطقه پارس جنوبی مشاهده می‌کنیم حاصل سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیارد دلاری در دو دهه است و این از افتخارهای جمهوری اسلامی ایران است.
وی از برداشت روزانه بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز از پارس جنوبی خبر داد و گفت: بیش از ۷۰ درصد گاز کشور از این میدان مشترک برداشت می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با استناد به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی که «تولید، جهاد است»، تصریح‌ کرد: اکنون ۲۷ میلیارد دلار پروژه در بخش بالادست منطقه پارس جنوبی در حال اجراست. خجسته‌مهر، صیانت از ذخایر گازی را مأموریتی مهم دانست و گفت: ما در شرکت ملی نفت ایران وظیفه مهم تولید را به‌عهده داریم و مردم نیز در نگهداری از ذخایر گازی نقش مهم و ویژه‌ای در مسیر مصرف بهینه و صرفه‌جویی دارند.
وی با اشاره به یک اقدام جهادی و مهم در طرح توسعه فاز ۱۱، بیان‌ داشت: این فاز سال‌ها بلاتکلیف مانده بود و در هشت سال گذشته نیز هیچ‌گونه اقدامی در آن انجام نشده است؛ قرارداد با یک شرکت خارجی در گذشته نیز به علت تحریم‌ها به نتیجه خاصی منتهی نشد و آن شرکت نیز از قرارداد کناره‌گیری کرد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران ادامه‌ داد: در دولت سیزدهم اقدام‌های فوری در این بخش آغاز شد و اکنون حفاری چهار حلقه چاه گاز آن تکمیل شده است. خجسته‌مهر با اشاره به اینکه دو ردیف پالایشگاه گازی فاز ۱۴ پارس جنوبی به مرحله شیرین‌سازی رسیده، خاطرنشان‌کرد: توسعه میدان مشترک بلال که در ادامه میدان گازی پارس جنوبی قرار دارد نیز آغاز شده است. وی اضافه‌کرد: کار ترمیم چاه‌های یکی از سکوهای گازی میدان پارس جنوبی که از سال ۹۴ معطل مانده و تولید آن متوقف شده بود، توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا آغاز شده است. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به آغاز عملیات اجرایی توسعه میدان گازی پارس شمالی، بیان‌ داشت: با توسعه میدان کیش و توسعه ۱۳ میدان گازی در بخش خشکی و دیگر میدان‌های پرشمار در سال‌های آینده ۵۰۰ میلیون مترمکعب به تولید گاز کشور افزوده می‌شود.