امین محمودی
خبرنگار

امنیت غذایی یکی از اولویت‌های اصلی بیشتر کشورهای دنیاست، از این رو آنها علاوه بر واردات این محصولات، با راهکارهای مختلف به دنبال افزایش تولید در اراضی کشاورزی خود هستند.در ایران نیز پس از خشکسالی سال‌های اخیر و وقوع جنگ اوکراین و روسیه به‌عنوان دو کشور اصلی تولیدکننده و صادرکننده محصولات اساسی کشاورزی افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح از اهمیت دو چندان برخوردار بوده است.از این رو وزارت جهاد کشاورزی علاوه بر سیاست‌های قیمتی همچون افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی از جمله گندم به سیاست‌های غیرقیمتی دیگری همچون کاهش 50 درصدی قیمت نهاده‌های کشاورزی (کود و سم) روی آورده است.
با این حال اما این وزارتخانه برای افزایش تولید کالاهای اساسی سه طرح مهم را در سال زراعی جاری (1402-1401) به اجرا درآورده است که این طرح‌ها شامل اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی بعد از پنج دهه معطل ماندن، توسعه کشت قراردادی و جهش تولید در دیمزارهای کشور است. در وضعیت فعلی کشورمان با توجه به خشکسالی و کاهش بارندگی لزوم توسعه کشت دیم از اهمیت وافری برخوردار است، از این رو وزارت جهاد کشاورزی به دنبال آن است تا بهره‌وری در اراضی کشاورزی را افزایش بدهد،به‌طوری‌که هدفگذاری‌های صورت گرفته به این صورت است که بهره‌وری مصرف آب ناشی از بارندگی در محصولات کشاورزی دیم که در وضعیت فعلی به‌طور متوسط 3.2 کیلوگرم بر میلیمتر بارندگی است را به 5.1 کیلوگرم تا افق 1404 برساند.از این رو وزارت جهاد کشاورزی با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام (ره) طرح جهش تولید در دیمزارها را تدوین کرد که انتظار می‌رود با اجرای این طرح افزایش بهره‌وری تمام محصولات زراعی دیم و همچنین افزایش سطح زیرِکشت برخی محصولات نظیر گیاهان علوفه‌ای و دانه‌های روغنی دیم در تمام مناطق دیم‌کاری کشور محقق شود. از طرف دیگر انتظار می‌رود با اجرای این طرح بتوان امنیت غذایی حدود 200 هزار نفر را تأمین کرد.
مزایای طرح جهش تولید در اراضی دیم
در زمان حاضر متوسط تولید گندم دیم در کشور یک‌هزار و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار است که این میزان در سال پنجم اجرای طرح جهش تولید به یک‌هزار و ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار افزایش می‌یابد و سطح زیر کشت فعلی جو ۹۵۰ هزار هکتار است که در پنجمین سال اجرای طرح از محل اراضی آیش کشور به میزان ۵۰۰ هزار هکتار افزایش می‌یابد و متوسط تولید نیز از یکهزار و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار در زمان حاضر به یکهزار و ۴۵۰ افزایش خواهد یافت. در طرح «جهش تولید در دیمزارها» برای گندم و نخود فقط افزایش بهره‌وری در نظر گرفته شده است و با اجرای آن سطح زیرکشت فعلی گندم به میزان چهار میلیون و ۱۰ هزار هکتار و نخود به میزان ۵۵۰ هزار هکتار افزایش خواهد یافت. با اجرای 800 میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی صورت خواهد گرفت و درآمد کشاورزان از 12 میلیون به 50 میلیون تومان در هر هکتار از اراضی دیم خواهد رسید. از طرف دیگر قرار است کشاورزان درگیر در این پروژه از 232 هزار نفر به 420 هزار نفر افزایش یافته و میانگین تولید محصولات کشاورزی در هکتار از 300 تا 500 کیلوگرم به 980 کیلوگرم برسد.
تأمین امنیت غذایی با توسعه کشت دیم
در این‌باره حمید سینی‌ساز شهشهانی، کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: متأسفانه طی سالیان اخیر توجه زیادی به توسعه کشت دیم در کشور نشده بود به‌طوری‌که تنها 8 درصد از محصولات کشاورزی از طریق کشت دیم تأمین می‌شد ،این در حالی است که در دنیا حدود 60 درصد محصولات کشاورزی از این طریق به‌دست می‌آید. وی افزود: در حال حاضر اما  حدود 6 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشورمان ظرفیت توسعه کشت دیم وجود دارد از این رو وزارت جهاد کشاورزی با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام(ره) طرح جهش تولید در 5.2 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی را به اجرا درآورده است. این کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی کشور با بیان اینکه ظرفیت توسعه کشت دیم در استان‌های غربی کشورمان بالاست، خاطرنشان کرد: استان‌های کردستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل استان‌هایی هستند که قابلیت بالا برای تولید محصولات کشاورزی به‌صورت دیم  دارند.
سینی‌ساز در پایان گفت: وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از کشت دیم باید به کشاورزان یارانه کشت بدهد و بیمه اراضی کشاورزی آنها را انجام دهد و به صورت تضمینی محصول دیم تولید شده آنها را خریداری کند تا بتواند از این طریق ظرفیت تولید محصولات کشاورزی دیم را بالا ببرد.
خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی با کشت دیم
داوود داداشی؛ کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص توسعه کشت دیم در کشور گفت: گندم، جو، کلزا، نخود و عدس از جمله محصولاتی هستند که ظرفیت زیادی برای توسعه کشت دیم آنها وجود دارد. وی افزود: براساس مطالعات صورت‌گرفته کشورمان دارای 21 میلیون هکتار اراضی دیم بالقوه کشاورزی برای کشت این محصولات است ،بنابراین می‌توان با تولید این محصولات در این اراضی علاوه بر خودکفایی شاهد صادرات آنها  باشیم.

گروه اقتصادی / چند هفته‌ای می‌شود که قیمت برخی محصولات از جمله پیاز و سیب زمینی افزایش یافته است. به‌طور معمول همزمان با آغاز فصول سرد سال تولید محصولات جالیزی و تره بار کاهش پیدا می‌کند بنابراین تولید محصول در زمستان و تابستان شرایط یکسانی ندارد که این موضوع بر افزایش نسبی این محصولات دامن می‌زند. در نتیجه در این بازه زمانی برای کنترل گرانی محصولات کشاورزی مدیریت صادرات یا واردات ضروری است. افزایش قیمت اخیر پیاز و سیب زمینی از سوی بخشی از فعالان این حوزه، صادرات آنها به عراق و پاکستان عنوان شده است و چنانچه کشاورزان قرار است صادرات انجام دهند ابتدا باید نیاز داخل را تأمین کنند تا بازار داخل به چالش کشیده نشود و سپس به صادرات فکر کنند. مجید حسنی مقدم مدیرکل بازرگانی داخلی وزارت جهاد کشاورزی در تشریح دلایل افزایش قیمت پیاز، تغییر فصل، بالا رفتن هزینه‌های تولید و بارندگی‌ را باعث افزایش کاهش حمل و نقل از مناطق جنوبی کشور و گرانی قیمت پیاز عنوان کرده است. به گفته وی، اکنون فقط در جنوب کشور پیاز کاشت می‌شود که بخشی از آن صادرات شده اما اکنون مدیریت شده است. ضمن اینکه قیمت پایه صادراتی پیاز اصلاح شده و با استان‌های هرمزگان و کرمان هماهنگی‌های لازم انجام گرفته که بیشتر پیازهای تولید شده در بازارهای داخلی توزیع شود. طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، با هماهنگی‌های به عمل آمده بین اتحادیه تعاونی روستایی و سازمان میادین میوه و تره بار تهران روزانه 90 تا 100 تن پیاز با قیمت 15 هزار و 900 تومان توزیع می‌شود. تولید پیاز دی ماه نسبت به آذرماه بیش از دو برابر بیشتر شده است که این میزان در بهمن ماه به 2 و نیم برابر دی ماه خواهد رسید. با این حال پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال میزان تولید پیاز به 3 میلیون تن برسد که این شرایط باعث تعدیل قیمت‌ها خواهد شد.

وزارت جهاد کشاورزی به منظور تنظیم بازار، کنترل قیمت و حذف واسطه‌های غیرضروری و همچنین رصد تمامی مراحل از تأمین و تولید تا توزیع، اقدام به عرضه گوشت قرمز منجمد در سامانه «تأمین و توزیع محصولات و فرآورده‌های کشاورزی آوا» یا ستکاوا کرده است.
کمال ربانی‌زاده رئیس قرارگاه رصدخانه کشاورزی ایران با اعلام این خبر گفته است: گوشت منجمد تنظیم بازاری از روز گذشته از طریق سامانه توزیع هوشمند (ستکاوا) در تمام استان تهران عرضه شده است.
ربانی‌زاده همچنین تأکید کرده است در استان‌هایی که سامانه توزیع هوشمند (ستکاوا) راه‌اندازی شده است، توزیع گوشت قرمز منجمد بزودی آغاز خواهد شد.
سِتکاوا سامانه‌ای است که بواسطه آن، خریداران کالاهای اساسی اعم از خریداران خرد، خریداران عمده، غرف میادین میوه و تره‌بار، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، خریداران مناسبتی، خریداران دستگاهی می‌توانند با مراجعه به آن و متناسب با میزان سهمیه و ظرفیت مصرف خود به‌صورت مستقیم اقدام به تأمین کالای خود نمایند.
در این سامانه تولیدکنندگان می‌توانند محصولات کشاورزی را عرضه کنند و فروشگاه‌های پروتئینی، فروشگاه‌‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌‌های میادین میوه و تره‌ بار عضو این سامانه می‌توانند خرید خود را انجام دهند.
وزارت جهاد کشاورزی با توجه به نوسانات افزایشی در قیمت گوشت قرمز و اهتمام ویژه دولت در تأمین سبد پروتئین خانوار با قیمت مناسب، اقدام به توزیع گسترده گوشت قرمز منجمد گوسفند و گوساله با قیمت مناسب اقدام کرده است. در همین راستا نیز شرکت پشتیبانی تصمیم به عرضه ذخایر خود به بازار کرده است تا از طریق این راهکار جلوی گرانی بیشتر گوشت قرمز را بگیرد. این شرکت طی روزهای اخیر اقدام به توزیع گسترده گوشت گوساله و گوسفند منجمد به قیمت ۱۳۰ تا ۱۶۰ هزار تومان بدون هیچ محدودیتی که در میزان عرضه و تناژ در میادین میوه و تره بار عرضه می‌شود کرده است.
منصور پوریان رئیس شورای تأمین دام کشور، آغاز توزیع گوشت منجمد را عاملی برای تعدیل قیمت گوشت عنوان کرده و به «ایران» گفته بود: از هفته قبل عرضه گوشت قرمز منجمد آغاز شده و روند نزولی قیمت‌ها شروع شده است به طوری که در هفته گذشته لاشه گوسفند بیش از 200 هزار تومان قیمت داشت ولی اکنون بیشتر لاشه‌ها با قیمت کمتر از 200 هزار تومان فروخته شدند.