گروه اقتصادی /بودجه به عنوان مهم‌ترین سند مالی کشور و برنامه یک‌ساله اداره کشور، این روزها با ماجراهای زیادی روبه‌رو شده است. درحالی که دو هفته از ارسال تبصره‌ها، منابع و مصارف بودجه سال آینده به مجلس می‌گذرد، اما همچنان هیأت رئیسه از اعلام وصول آن خودداری می‌کند؛ اقدامی که به‌طور قطع آثار و تبعات منفی بسیاری برای اقتصاد ایران به همراه دارد. دولت در روز پنجم دی ماه براساس قانون جدید مجلس که باید لایحه به صورت دو مرحله‌ای تقدیم مجلس شود، بخش نخست را شامل تبصره‌ها و منابع و مصارف دراختیار مجلس قرارداد و تا روز گذشته 14 روز از آن می‌گذرد. با این حال مجلس به بهانه عدم ارسال لایحه برنامه هفتم توسعه از اعلام وصول آن ممانعت می‌کند؛ اقدامی که به گفته بسیاری از حقوقدانان خلاف قانون اساسی است و هیأت رئیسه مجلس در جایگاهی نیست که لایحه دولت را بلوکه کند. البته عدم اعلام وصول بودجه به تبصره‌ها، منابع و مصارف خلاصه نمی‌شود زیرا دولت به روال سال‌های گذشته در ابتدای آبان ماه امسال، بودجه شرکت‌های دولتی را به صورت جداگانه به مجلس برد که این بخش از بودجه نیز تاکنون اعلام وصول نشده است. ادامه اصرار مجلس برعدم اعلام وصول لایحه بودجه به دلیل ضیق‌وقت برای بررسی به بودجه چنددوازدهم ختم می‌شود که با توجه به شرایط ویژه اقتصادی که در آن قرارداریم و همچنین برنامه‌های متعدد دولت برای توسعه کشور مانع بزرگی در این راه ایجاد می‌کند، چرا که در بودجه چند دوازدهم دولت باید برمبنای مصارف و منابع ماه‌های نخست سال‌جاری کشور را اداره کند، این در حالی است که شرایط کشور نسبت به این دوره به طور کامل تغییر کرده است و با توجه به شرایط خاص کشور انتظار می‌رفت، مجلس همراهی بیشتری با دولت داشته باشد. 
چرایی تأخیر در ارائه لایحه بودجه 1402
طی هفته‌های اخیر برخی از نمایندگان مجلس انتقادات زیادی از دولت به واسطه تأخیر در ارائه لایحه بودجه مطرح کرده‌اند. طبق قانون، دولت موظف است هر ساله تا 15 آذر لایحه بودجه سال بعد را به مجلس تقدیم کند، اما تحولات و رخدادهای سال‌جاری همه چیز را تحت تأثیر قرارداد. در ابتدا دولت موظف بود که تا خرداد ماه امسال، لایحه برنامه هفتم توسعه را به مجلس ببرد، اقدامی که پیش‌نیاز آن ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه ازسوی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. با این حال تأخیر طولانی مجمع در ابلاغ این سیاست‌ها موجب شد تا دولت برای از دست ندادن زمان، تدوین لایحه بودجه را آغاز کند. سرانجام پس از حدود دو سال از بررسی سیاست‌های کلی برنامه هفتم، این سیاست‌ها در 21 شهریورماه امسال به دولت ابلاغ شد و دولت نیز برهمان مبنا، لایحه بودجه سال آینده را تدوین کرد. حال پرسش این است که آیا دولت می‌توانست لایحه برنامه هفتم توسعه را که به کار کارشناسی زیادی نیاز دارد تنها درمدت چند ماه تدوین و پیش از لایحه بودجه به مجلس ببرد؟ زمانی که بررسی سیاست‌های کلی برنامه هفتم که شامل چند صفحه می‌شود دوسال زمان برده است، چگونه دولت کل برنامه‌ای که مسیر پنج سال آینده کشور را تعیین می‌کند درمدت چند ماه به سرانجام برساند. برهمین اساس دولت طبق توافقی که با مجلس داشت، بودجه را به صورت دو مرحله‌ای و پیش از لایحه برنامه هفتم به مجلس برد. گفتنی است دو مرحله‌ای شدن تقدیم لایحه بودجه خواست مجلس بود که البته آخرین اخبار نشان می‌دهد شورای نگهبان با آن موافقت نکرده است، با این حال دولت براساس توافق قبلی مرحله نخست لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد که تاکنون مجلس از اعلام وصول آن خودداری کرده است. درهمین خصوص، رئیس سازمان برنامه و بودجه روزیکشنبه و پس از نشست با کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با بیان اینکه اقدام برای تدوین بودجه معمولاً از مرداد الی شهریور ماه در سازمان برنامه و بودجه آغاز می‌شود، عنوان کرد: بودجه تدوین شده اواخر مهر ماه به هیأت دولت ارسال می‌شود. همچنین این بودجه تا ۱۵ آذر در دولت بررسی و نهایتاً تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌شود. وی با بیان اینکه در حین بررسی بودجه سالیانه، سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه ابلاغ شد، تأکید کرد: در این شرایط بین اینکه سیاست‌های کلی برنامه مدنظر قرار گیرد یا بودجه سال ۱۴۰۲، یک تلاقی اتفاق افتاد. همچنین باید به این نکته اشاره کرد که ظرفیت سازمان برنامه و بودجه محدود است و نمی‌تواند تکمیل هر دو برنامه را با هم انجام دهد و قاعدتاً باید در این زمینه اولویت‌بندی می‌کرد که ما نهایتاً فعالیت در زمینه بودجه سالیانه را ادامه دادیم.
توافقی که نادیده گرفته شد
علاوه بر تأخیر در ارائه لایحه بودجه سال آینده، یکی از انتقاداتی که برخی از نمایندگان مجلس طرح می‌کنند این است که دولت تنها ماده واحده، تبصره‌ها، منابع و مصارف را به مجلس برده و هنوز جداول آن در اختیار آنها قرارنگرفته است. این درحالی است که طبق گفته مسئولان سازمان برنامه و بودجه و حتی نمایندگان مجلس، ارائه دو مرحله‌ای لایحه بودجه سال آینده توافق دولت و مجلس بوده است که اکنون نادیده گرفته شده است. درهمین خصوص روز گذشته، رئیس مرکز پژوهش‌های آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه در جمع خبرنگاران گفت:‌ براساس توافق انجام شده بین سازمان برنامه و مجلس قرار شد لایحه بودجه دو مرحله‌ای ارائه شود که یک‌بار کلیات آن شامل ماده واحده و تبصره‌ها و یک‌بار جداول پیوست ارائه شود. مهدی پاکذات همچنین در پاسخ به این سؤال که چرا لایحه برنامه هفتم را دیرهنگام به مجلس اعلام می‌کنید، گفت: برای تدوین لایحه برنامه هفتم، سیاست‌های کلی برنامه که باید از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب می‌شد، دو سال در مجمع معطل ماند و دیر ابلاغ شد. توافق دومرحله‌ای بودن لایحه بودجه سال آینده از سوی دستیار ویژه رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز مورد تأکید قرار گرفته است. رحیم ممبینی در جمع خبرنگاران درباره تأخیر دولت در ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۲ اظهار داشت: طبق توافقاتی که با مجلس داشتیم قرار بر این است که لایحه بودجه به صورت دو مرحله‌ای تحویل مجلس شود. وی در پاسخ به این سؤال نیز که چرا بررسی بخشی از بودجه که تحویل مجلس شده، آغاز نمی‌شود، گفت: بخشی از لایحه بودجه شامل ماده واحده‌ها و تبصره‌ها به مجلس تحویل شده و در مرحله دوم بخش جداول و پیوست‌ها ارائه می‌شود. دستیار ویژه رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: به‌زودی هم لایحه کامل بودجه ١۴٠٢ و لایحه برنامه هفتم را به مجلس ارائه می‌کنیم.
ارسال لوایح برنامه هفتم و بودجه ۱۴۰۲ به مجلس به‌زودی
این درحالی است که با وجود ابلاغ دیرهنگام سیاست‌های کلی، لایحه برنامه هفتم توسعه به همراه بخش دوم لایحه بودجه سال آینده بزودی به مجلس می‌رود. دراین خصوص رئیس سازمان برنامه و بودجه از ارسال جداول لایحه بودجه ۱۴۰۲ به مجلس در هفته جاری خبر داد و گفت: لوایح برنامه هفتم و بودجه در کوتاه‌ترین زمان به مجلس ارسال می‌شود. سیدمسعود میرکاظمی در گفت‌وگو با ایرنا، در واکنش به خبرسازی برخی رسانه‌ها از کسری ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی، اظهار داشت: کسانی که می‌گویند کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی داریم اطلاعات‌شان غلط است، به هیچ‌وجه کسری نداریم. وی افزود: امسال اولین سالی است که عملکرد با قانون بودجه تطبیق دارد و ۹۵ درصد تحقق منابع داریم. رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به توافق دولت و مجلس برای اینکه ابتدا لایحه بودجه ۱۴۰۲ به مجلس ارائه شود و بعد برنامه توسعه هفتم، گفت: در این باره نوسان داشتیم، البته هر دو لایحه را در کوتاه‌ترین زمان به مجلس ارسال می‌کنیم. میرکاظمی توضیح داد: لایحه بودجه شرکت‌های دولتی در اول آبان ‌ماه تحویل مجلس شد، اما اعلام وصول نشد. همچنین تبصره‌ها، منابع و مصارف را که قرار بود به صورت دو مرحله‌ای تدوین شود نیز به مجلس ارسال کردیم. وی بیان داشت: جداول لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز این هفته تقدیم مجلس می‌شود.
مجلس هم کسری بودجه ۴۰۰هزار میلیارد تومانی را تکذیب کرد
یکی دیگر از حواشی که طی روزهای اخیر پیرامون بودجه ایجاد شد، شائبه کسری 400 هزارمیلیارد تومانی بودجه سال‌جاری بود، موضوعی که ضمن تکذیب مسئولان دولتی با تکذیب مجلس هم مواجه شد. در این خصوص، رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به گزارش مشترک کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه گفت: تاکنون ۱۰۰درصد منابع دولت در بودجه محقق شده است و کسری بودجه در سال ۱۴۰۱ نداریم. حمیدرضا حاجی‌بابایی با بیان اینکه هر نوع گزارشی مبنی بر کسری بودجه سال 1401 تکذیب می‌شود، گفت: براساس گزارش مشترک کمیسیون برنامه و بودجه و سازمان برنامه و بودجه ما در سال 1401 کسری بودجه نخواهیم داشت و این مسأله نقطه مثبتی در روند ثبات اقتصادی کشور و کنترل نرخ تورم در آینده‌ای نزدیک خواهد شد.
حاجی‌بابایی خاطرنشان کرد: همچنین این موضوع هم در نوع خود کم‌نظیر است که در یک سال، آن هم با این وضعیت اقتصادی، 100 درصد منابعی که مجلس در بودجه مصوب کرده است، تحقق پیدا کند.

فرزین: تثبیت بازار ارز را دنبال می‌کنیم

رئیس کل بانک مرکزی گفت: سیاست تثبیت یا ثبات‌بخشی بازار ارز را دنبال می‌کنیم. به گزارش تسنیم، محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی درباره سیاست‌های جدید ارزی گفت: در حوزه سیاست‌های ارزی، سیاست تثبیت یا ثبات بخشی به بازار را دنبال می‌کنیم. رئیس بانک مرکزی با تأکید براینکه این سیاست را در ماه‌های آینده دنبال می‌کنیم، تصریح کرد: در سال آینده نیز با همفکری مجلس، جایگاه این سیاست را در قانون بودجه مشخص خواهیم کرد. وی پس از نشست با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: در این نشست پیرامون سیاست‌های ارزی بانک مرکزی بحث و بررسی صورت گرفت و نمایندگان نیز نظرات خودشان را مطرح کردند. فرزین افزود: مقرر شد جلسات همفکری و تبادل نظر ادامه پیدا کند، چرا که موضوعاتِ فراتر از بحث ارز مانند قانون بانکداری نیز مطرح بوده که با همفکری و تعامل با کمیسیون اقتصادی کارها را پیش خواهیم برد.

 ربع سکه هم بورسی شد

بانک مرکزی اعلام کرد: به مناسبت ایام باسعادت میلاد حضرت زهرا(س) و روز زن، تعداد ۵۰۰ هزار قطعه سکه طلای ربع بهار آزادی از روز شنبه (۲۴ دی ماه) از طریق بورس کالای ایران عرضه می‌شود.
به گزارش بانک مرکزی، عرضه گسترده ربع سکه بهار آزادی از روز شنبه (۲۴ دی ماه) به مدت سه روز کاری در قالب فروش سکه در بورس کالای ایران انجام می‌شود. خریداران می‌توانند پنج روز کاری بعد از خرید سکه در بورس، به خزانه بانک‌های عامل مراجعه کرده و با ارائه اسناد مربوط به بورس، به‌صورت فیزیکی، معادل سکه‌های خریداری شده را تحویل بگیرند. براساس این اطلاعیه، تمامی اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال دارای کد ملی می‌توانند حداقل یک قطعه و حداکثر پنج قطعه سکه طلای ربع بهار آزادی را خریداری کنند. تمام متقاضیان خرید ربع سکه در مکانیزم حراج ناپیوسته شرکت کرده و قیمت سکه عرضه شده براین اساس، کشف می‌شود. همچنین جزئیات بیشتر عرضه مذکور از طریق صدور اطلاعیه از سوی شرکت بورس کالای ایران اعلام خواهد شد. فرایند عرضه‌های بعدی سکه‌های طلای تمام، نیم سکه و ربع سکه به‌صورت منظم و پیوسته متعاقباً از سوی بانک مرکزی اعلام خواهد شد. 

1.5 میلیون فقره وام ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن پرداخت شد

بانک مرکزی اعلام کرد: از ابتدای سال تا کنون به یک میلیون و ۵۷۰ هزار متقاضی وام ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن، مبلغ ۱۳۹ هزار و ۲۱۸ میلیارد تومان تسهیلات در شبکه بانکی پرداخت شده است. به گزارش بانک مرکزی، در راستای حمایت از قانون جوانی جمعیت از ۱۰ فروردین تا تاریخ ۱۵ دی ماه امسال شبکه بانکی کشور به ۷۴۳ هزار و ۹۵۳ نفر از متقاضیان، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۱۰۲.۷ هزار میلیارد تومان پرداخت کرده است. همچنین از تاریخ ۳۱ فروردین ماه سال‌جاری تا ۱۵ دی ماه تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری نیز به ۶۴۳ هزار و ۳۳۰ نفر به مبلغ ۲۵.۹ هزار میلیارد تومان پرداخت شده است. بر اساس این گزارش، از تاریخ ۶ تیر (زمان ارسال دستورالعمل وزارت راه و شهرسازی و ابلاغ به بانک‌ها) تا ۱۸ دی ماه نیز در قبال تسهیلات ودیعه مسکن ۲۲۰ هزار و ۳۷۳ پرونده تشکیل شده که از این تعداد ۱۸۳.۴۷۴ نفر به میزان ۱۰.۵ هزار میلیارد تومان دریافت کرده‌اند.