سمیه افشین‌فر
خبرنگار

با فروکش کردن کرونا بازگشایی مدارس و مهد کودک ها رنگ و بویی به فضای آموزشی کشور داده بود که آلودگی هوا از راه رسید و برای چندمین بار در سال جاری مدارس و مهد کودک های شهرهای بزرگ را تعطیل و کودکان را خانه‌نشین کرد. این در حالی است که به اذعان کارشناسان تعطیلات ناگهانی و طولانی آسیب زیادی به کودکان می‌زند. کودکستان و مدرسه امن‌ترین و مفرح‌ترین بخش زندگی کودکان کم سن و سال است و در سلامت روان و زندگی کودکان تأثیر بسیار زیادی دارد، هرچند بدون تردید آلودگی هوا آسیب‌های زیانباری برای سلامتی کودکان دارد اما باید یکی از مهم‌ترین عواقب حل نکردن وضعیت آلودگی هوا را آسیب‌های حوزه کودکان دید و از سوی دیگر بررسی کرد که آیا در این ایام واقعاً کودکان از آلودگی به دور هستند؟ حالا البته از اول هفته کوه های تهران پیداست و با کاهش آلودگی به کمک وزش باد، تهران کمی جای نفس کشیدن پیدا کرده است با اینهمه از نظر کارشناسان، بازگشت آلودگی هوا به تهران دور از انتظار نیست. در اینجا می خواهیم از عواقب این تعطیلات بگوییم، شاید در روزهای آتی به کار مسئولان برای تصمیم گیری بیاید.
​​​​​​​دکتر حمیلا بخشی روانشناس کودک در گفت‌وگو با «ایران» با انتقاد از تعطیلی مدارس و مهد کودک ها می‌گوید:  بسیاری از روانشناسان و فعالان حوزه کودک معتقدند  آسیب‌های جسمی در مواقع اضطرار آلودگی هوا یا شیوع بیماری‌ها، سهم خودش را دارد ولی آسیب‌های روحی و روانی که کودکان در تعطیلات تجربه می‌کنند بسیار مهم و حائز اهمیت است و باید حتماً به آن توجه جدی داشته باشیم. این روانشناس  با بیان اینکه وقتی مهدها و مدارس تعطیل می‌شوند فقط به نظر می‌رسد که کودکان تعطیل هستند و در خانه به دور از آلودگی به تحصیل می‌پردازند، می‌گوید: اما واقعیت این است که وقتی مدارس یا مهد کودک ها تعطیل می‌شوند چند مسأله  اتفاق می‌افتد؛ اول اینکه والدینی که شاغل هستند و فرزندشان در سنی است که احساس کنند می‌توانند او را تنهایی در منزل بگذارند، شاید پیامد  تنهایی و فقدان نظارت بر اوقات بیکاری را در نظر نمی‌گیرند که گاهی برای‌ بچه‌ها سم است،چرا که تنهایی می‌تواند افکار و رفتار کودکان و نوجوانان را حتی به سمت رفتارهای خطرزا سوق دهد. کارهایی که می‌تواند هم خطرات جسمی و هم خطرات روحی  برای آنها به ارمغان بیاورد. کودکان اغلب در زمانی که تنها هستند و کاری برای انجام دادن ندارند و نظارت کسی بالای سرشان نیست افکار و هیجانات منفی سراغ‌شان می‌آید. شکل دوم که این روزها در جامعه زیاد دیده می‌شود این است که والدین ناچار هستند فرزند را به محل کار ببرند و بچه‌ها در کنار میزشان می‌نشینند و اگر در دوره ابتدایی باشند تکالیفشان را انجام می‌دهند یا با یک کاغذ و قلم یا موبایل و تبلت سرگرمشان می‌کنند. نگاه‌های سنگین همکاران، مدیران و مسئولان در محیط کار که در واقع با حضور کودکان به هم می‌ریزد همه آسیب‌هایی است که کودکان تحمل می‌کنند و متأسفانه اصلاً هیچ کجا مد نظر قرار نمی‌گیرد و کسی اصلاً متوجه نیست که این بچه از نظر شخصیتی در درون خود چقدر آسیب می‌بیند، چقدر مورد توهین و تحقیر قرار می‌گیرد، حتی اگر کلامی و مکالمه‌ای هم نباشد نگاه‌ها به حدی سنگین است که کودک حس می‌کند.
این فعال حوزه کودک، حضور کودک در منزل پدربزرگ و مادربزرگ را سومین مشکل خانواده‌ها در روزهای تعطیل عنوان می‌کند و می‌گوید: شکل سوم این است که به ناچار کودک در منزل پدربزرگ و مادربزرگ که سالمند هستند بماند. سالمندان روحیات خاص خود را دارند و گاه کودک باید بابت هر رفتار و حرکتی که انجام می‌دهد جوابگو باشد یا ممکن است با جمله‌هایی روبه‌رو شود که او را ناراحت کند و برایش آزاردهنده باشد. از طرف دیگر ممکن است گاهی کودک حمایت‌های بی‌جا و  بی‌موقعی دریافت کند که او را دچار آسیب می‌کند. پدران و مادران سالمند خسته هستند و قادر به محافظت از فرزندان نیستند، حتی گاهی می‌بینیم که کودک نزد افراد درجه دوم خانواده مثل خاله و عمو و دایی و ...می‌ماند که هیچ مسئولیتی در قبال فرزند ما ندارند و از روی ناچاری کودکمان را پذیرفته‌اند در این حوزه هم مسائل زیادی پیش می‌آید. گاهی کودک وقتی بزرگتر می‌شود به آن اقرار می‌کند که برخورد خوبی با او نداشته‌اند. توجه داشته باشید برخورد در لحظه اتفاق می‌افتد اما اثر بلندمدتش را بر روح و روان کودکانمان باقی می‌گذارد. آخرین موردی که باید حتماً به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم این است که کودک را از سر ناچاری نزد همسایه دوست و آشنا بسپاریم متأسفانه بیشتر آسیب‌هایی که به بچه‌ها می‌رسد از قبیل لمس کودک، نگاه های سنگین و... از  این ناحیه است.
بخشی در پایان با بیان این که مسئولان برای اعلام تعطیلات باید تمامی این موارد را در نظر داشته باشند می‌گوید: متأسفانه مسئولان این موارد را در نظر نمی‌گیرند و متوجه آسیب‌های روانی بچه‌ها نیستند. بحث آموزش و عقب‌افتادگی درسی  را اگر کنار بگذاریم بحث تعاملات کودکان بسیار مهم است. باید بپذیریم بعد از همه‌گیری کرونا بچه‌ها از نظر تعاملات اجتماعی ضعیف شده‌اند و حتی قادر به یک ارتباط معمولی و دوستیابی نیستند. این کودکان همیشه مضطرب  و در مهدکودک یا در مدرسه نگران هستند، حتی در مهد کودک ما عقب‌افتادگی تکلم را در کودکان بالای چهار سال شاهد هستیم که هنوز نمی توانند به درستی حرف بزنند. بچه‌های ما از نظر مهارت‌های اجتماعی بسیار ضعیف هستند و قابل مقایسه با بچه های 5 سال قبل نیستند چرا که آنها کمترین مهارت را آموخته اند، چون بیشتر اوقات در خانه بوده‌اند و در محیط همسالان‌شان قرار نگرفته اند. در نظر داشته باشید جمع همسالان بزرگترین، والاترین و ارزشمندترین جمع برای کودکان است، چون در این جمع خودشان را محک می‌زنند، آزمون و خطا می‌کنند و شکست و پیروزی را لمس می‌کنند. تمام این موارد راه‌هایی برای بلوغ روانی و شخصیتی کودکان است. در صورت فقدان گروه همسالان کودکان ما دوری‌گزین می‌شوند و شخصیت اجتنابی پیدا خواهند کرد،  برای همین است که می‌گوییم تک فرزندی هم معضل است، چون تک فرزندان ما هم در منزل تنها هستند. با این همه به نظر می‌رسد تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها نه تنها مشکلی را حل نکرده است بلکه مشکلات زیادی را به رشد اجتماعی بچه‌های ما وارد کرده است.

رایان عمران
خبرنگار

سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور از صفر شدن پرداخت ماهانه حق پرستاری به معلولان ضایعه نخاعی مشمول حق پرستاری به «ایران» خبر داد و گفت: در حال حاضر ۱۳۷ هزار نفر افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید پشت‌نوبت برای دریافت حق پرستاری و مددکاری هستند. معلولان شدید دهک‌های یک تا هفت که در اولویت یک تا چهار قرار دارند حق پرستاری می‌گیرند که از این تعداد حدود ۷۴ هزار نفر جزو چهار اولویت اول قرار دارند که یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان بهزیستی حمایت از این افراد است.
علیرضا انجلاسی با بیان اینکه ۱۳۷ هزار فرد دارای معلولیت برای دریافت حق پرستاری و حق مددکاری به‌عنوان پشت نوبتی در سامانه بهزیستی ثبت شده‌اند، اظهار کرد: ۷۴ هزار نفر از این افراد جز چهار دهک اول قرار دارند که یکی از شاخص‌های اولویت دار سازمان بهزیستی این چهار دهک هستند و مابقی این تعداد دهک‌های بالای چهار را شامل می‌شوند.
 این در حالی است که پشت نوبتی حق پرستاری افراد دارای معلولیت ضایعه نخاعی هر ماه صفر می‌شود و در این زمینه پشت نوبتی وجود ندارد.
سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور با اشاره به ماده ۷ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت مبنی بر اینکه «سازمان مکلف است با هدف حمایت از نگهداری و مراقبت افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید نیازمند و افراد دچار معلولیت‌های چندگانه نیازمند در خانواده پس از ارائه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای به خانواده‌ها نسبت به پرداخت حق پرستاری یا مددکاری به سرپرست، همسر یا قیم این افراد اقدام کند یا خدمات مراقبتی و نگهداری از افراد دارای معلولیت را از طریق مراکز وابسته به خود یا حمایت از مراکز غیردولتی (خصوصی، تعاونی، خیریه و تشکل‌های مردم نهاد) ارائه کند، گفت: این ۱۳۷ هزار نفر افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید هستند که طبق ماده ۷ قانون باید تحت پوشش قرار گیرند. سازمان بهزیستی نیز براساس منابع مالی در اختیار و با همت دولت سعی در تحت پوشش قراردادن افراد پشت نوبتی حق پرستاری و مددکاری دارد.
انجلاسی در پاسخ به این سؤال که به چه میزان بودجه برای به صفر رساندن پشت‌نوبتی‌های حق پرستاری نیاز است، افزود: به تازگی هیأت وزیران در تصویب نامه‌ای به استناد ماده ۷ قانون، با افزایش ۵۰ درصدی میزان کمک هزینه حق پرستاری افراد دارای آسیب نخاعی و افراد دارای معلولیت خیلی شدید و شدید موافقت کرد. 
به‌دنبال سرانه‌ای که در این تصویب‌نامه مصوب شد، حق پرستاری از یک میلیون تومان به یک میلیون و ۵۰۰ هزارتومان رسیده و به عبارتی باید این ۱۳۷ هزار نفر ماهانه یک میلیون و 200 هزار تومان دریافت کنند.
سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور همچنین در خصوص اعتراض‌هایی که افراد دارای معلولیت به دهک‌بندی‌هایشان دارند گفت: برخی از افراد دارای معلولیت به دهک‌بندی‌هایشان معترضند و می‌گویند در دهک‌های بالا قرار گرفته‌اند و حق پرستاری آنها حذف شده است. دهک‌ها در بانک رفاه ایرانیان بر اساس شاخص‌های مختلفی تعریف می‌شوند ما در سازمان بهزیستی کشور در کنار دهک‌های بانک رفاه ایرانیان شاخص دیگری به نام بررسی میدانی داریم مثلاً اگر کسی در دهکی بالا قرار گرفته باشد ما نمی‌گوییم این فرد تحت پوشش ما قرار نمی‌گیرد ابتدا بررسی میدانی انجام می‌دهیم و بر اساس گزارش مددکاری و شاخص‌های دیگری که داریم اولویت آن فرد را برای دریافت خدمات تعریف می‌کنیم.
 بنا بر تعاریف و استانداردهای موجود در سازمان در خصوص حق پرستاری در حال حاضر 137 هزار نفر بابت حق پرستاری پشت نوبت در سامانه ثبت شده‌اند که برای پرداخت حق پرستاری به آنها نیازمند حمایت دولت و نمایندگان ملت در مجلس هستیم، البته حق پرستاری معلولان ضایعه نخاعی را هر ماه صفر می‌کنیم ولی تعداد افراد معلول واجد شرایط برای دریافت حق پرستاری زیاد است و روز به روز افراد جدیدی به سامانه افزوده می‌شوند. ما همه تلاشمان را می‌کنیم تا پاسخگوی مطالبه بحق جامعه هدف باشیم.

تهیه پیش‌نویس برای پرداخت نظام‌مند کمک هزینه معیشتی
انجلاسی در ادامه با اشاره به بحث‌هایی که در مورد عدم پرداخت کمک هزینه معیشت (ماده 27) به افراد دارای معلولیت در جامعه مطرح می‌شود نیز گفت: در ماده 27 قانون حمایت از معلولان در خصوص کمک هزینه معیشت، قانونگذار گفته هر فرد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید فاقد درآمد باید معادل حداقل دستمزدی که هر سال توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود ماهانه کمک معیشت را دریافت کند که عدد بسیار بالایی است.
 اگر ما بخواهیم مطابق قانون پاسخگو باشیم تقریباً به 24 هزار میلیارد تومان در سال نیاز داریم اما منابع مالی که در این ردیف برای ما تعریف شده محدود است بنابراین خودمان اولویت‌بندی کردیم دهک‌های یک تا چهار را که فاقد شغل و درآمد بودند تحت پوشش در آوردیم و تمام تلاشمان را برای جذب اعتبار بیشتر انجام می‌دهیم تا بتوانیم پاسخگوی جامعه هدف باشیم. 
اخیراً هم در همین راستا و برای تحقق عدالت در این زمینه که افراد فاقد شغل و درآمد را دقیق شناسایی کرده باشیم پیش‌نویسی تهیه کرده‌ایم که بر اساس این پیش‌نویس شاخص‌هایی گذاشته شده تا تعیین شود که فرد واجد شرایط هست یا خیر. این پیش‌نویس تقدیم هیأت دولت شده است تا ان‌شاءالله بتوانیم شناسایی دقیقی از افراد واجد شرایط داشته باشیم و بدرستی اولویت‌بندی کنیم.
این موضوع بسیار مهمی است و در کمیته نظارت و هماهنگی قانون که با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور برگزار شد، بسیار تأکید شد که این موضوع حتماً مد نظر قرار بگیرد و ما هم پیگیر هستیم.
 ان‌شاءالله که  افزایش اعتبار در این زمینه داشته باشیم و بتوانیم پاسخگوی جامعه هدفمان باشیم.

گروه اجتماعی- دسترس پذیری حلقه طلایی توانمندسازی افراد معلول در جامعه و گام اول رعایت حقوق شهروندی در این افراد و مجموعه‌ای از عواملی است که منجر به افزایش توانمندی افراد برای داشتن یک زندگی مستقل می‌شود چرا که  بخشی از افراد جامعه را افراد دارای معلولیت تشکیل می‌دهند. 
در کشور ما حدود یک میلیون و 630 هزار و 744 نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که  نیازها و چالش‌های بسیاری در جامعه دارند. 
امسال با شعار «در مسیر دسترس‌پذیری برای فناوری‌های نوین» هفته جهانی افراد دارای معلولیت را آغاز کردیم و نباید فراموش کنیم دسترس‌پذیری فقط مناسب سازی مسیر برای تردد نیست، حتی وسایل کمکی مثل عصا و سمعک هم در مجموعه دسترس‌پذیری تعریف می‌شود چرا که در صورت فقدان این وسایل فرد امکان فعالیت و حضور اجتماعی را از دست می‌دهد. 
مقام معظم رهبری با تأکید بر شرکت‌های دانش بنیان و فناوری‌های بومی همیشه خواستار زندگی آسان برای افراد جامعه هستند و بر تولید داخل با تکیه بر فناوری‌های نوین بومی و استفاده از استعدادهای داخلی صحبت کرده‌اند.
رامین رضایی مدیرکل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی کشور در پاسخ به این سؤال «ایران» که با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر شرکت‌های دانش بنیان سازمان بهزیستی چه حمایت‌هایی از شرکت‌های دانش بنیانی که بنایشان را برای زندگی راحت‌تر معلولان گذاشته‌اند می‌کند، می‌گوید: یک میلیون و 630 هزار و 744 نفر از افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که 696 هزار و 900 نفر یا  42 درصد از جامعه هدف سازمان  را معلولان جسمی حرکتی، 223 هزار و 700 نفر معلولان دارای آسیب بینایی، 364 هزار و 400 نفر افراد دارای مشکلات  شنوایی، 161 هزار نفر بیماران روانی مزمن و 418 هزار و 900 نفر از افراد دارای معلولیت را معلولان ذهنی تشکیل می‌دهند. در واقع  بیشترین نوع معلولیت مربوط به افراد دارای معلولیت  جسمی حرکتی است.
 اگر بخواهیم از نظر شدت و ضعف معلولیت هم بگوییم  202 هزار نفر از افراد دارای معلولیت تحت پوشش را معلول خیلی شدید، 678 هزار نفر را  معلولان شدید، 562 هزار و 800 نفر را افراد با  معلولیت  متوسط و 378 هزار نفر را افراد با معلولیت خفیف تشکیل می‌دهند و  44 هزار نفر از افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی هم  معلولیت‌های نامشخص دارند و در واقع چند معلولیتی هستند. 
با عنایت به بیانات مقام معظم رهبری بر شرکت‌های دانش بنیان و با عنایت به قوانین بالادستی که ورود کالاهایی را که مشابه داخلی‌شان در کشور موجود است ممنوع کرده و چیزی را که در کشور تولید می‌شود می‌توانیم از کشورهای خارجی وارد کنیم؛ همین ما را در مسیری قرار می‌دهد تا از شرکت‌هایی که در این مسیر گام برداشته‌اند یا در تولید کالاهای مورد نیاز مددجویان ما اقداماتی کرده‌اند حمایت کنیم که این حمایت‌های ما به دو صورت است یکی از شرکت‌هاست که کالاهای مورد نیاز مددجویان را تولید کرده‌اند. 
بر حسب قانون ما از آنها خرید انجام می‌دهیم و این نوعی حمایت است که وقتی تولید کننده تولید می‌کند کالایش توسط سازمان بهزیستی و نمایندگی‌های ما در استان‌ها خریداری می‌شود. بخش دیگری از حمایت‌های ما به شرکت‌هایی برمی‌گردد که دانش بنیان ثبت شده‌اند ولی با کالاهای مورد نیاز ما آشنا نیستند. 
در جلساتی که با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشته‌ایم نیازمندی‌های مددجویان‌مان را به معاونت محترم علمی و فناوری ریاست جمهوری اعلام کردیم مثلاً سمعک تولید داخلی نداریم و از آنجا که واردات سمعک هم به دلیل شرایط تحریم با مشکلاتی همراه است و سمعک هم وسیله‌ای قابل نیاز و توجهی است. در همین سال جاری به مدد همین ارتباط و جلسات با معاونت علمی و فناوری قرار شد چند شرکت دانش بنیان وارد کار تولید سمعک شوند و طی تفاهمنامه‌ای که منعقد شد قرار شده تا طی دو سال آینده برای اولین بار در کشور قریب به هزار سمعک برای مددجویان تولید کنند. 
این همان خط ارتباطی سازمان بهزیستی با شرکت‌های دانش بنیان است. برای وسایل مورد نیاز نابینایان هم از شرکت‌های دانش بنیان با تکنولوژی بالا دعوت کرده‌ایم که وسایل مورد نیاز این افراد را تولید کنند البته در زمینه نابینایان شرکت‌های دانش بنیانی داریم که  تقاضاهای سازمان بهزیستی را به روز می‌کنند و فناوری‌ها را ارتقا می‌دهند. یا در مورد ویلچر برقی که نمونه داخلی کم داریم و بیشتر جمع‌آوری است از شرکت‌های دانش بنیان داخلی خواسته‌ایم تا وارد این حوزه شوند و ما هم با خرید محصولات‌شان از آنها حمایت می‌کنیم.  
مدیرکل دفتر امور توانبخشی روزانه در پایان با تأکید بر اینکه سازمان به طور مشخص اعتباری برای تولید ندارد و حمایت اصلی ما خرید محصولات با کیفیت این شرکت‌هاست می‌گوید: به دلیل گستره فعالیت سازمان در حوزه معلولان روز جهانی معلولان را هفته معلولان نامگذاری کرده‌ایم و در این هفته برای آشنایی بیشتر جامعه با مسائل و مشکلات معلولان  برنامه‌های مختلفی در نظر گرفته‌ایم تا نهادها و مسئولان به مسائل معلولان بیشتر بپردازند که با همین ارتباط‌ها امیدواریم بتوانیم ارتباطات خوب و مؤثری با شرکت‌های دانش بنیان و فعالان این حوزه برداریم تا همه با هم زندگی راحت‌تر را به افراد دارای معلولیت کشورمان هدیه کنیم.