گروه اقتصادی / نهضت ملی مسکن، برنامه ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال است که هدف آن تأمین مسکن اقشار متوسط و دهک‌های پایین است. بنابراین هزینه نهایی واحدهای ساخته شده نهضت ملی، نباید از توان مالی این اقشار بالاتر باشد تا آنها بتوانند آورده اولیه و همچنین بازپرداخت تسهیلات این طرح را فراهم کنند. در نهضت ملی مسکن تأمین زمین از طرف دولت است، با توجه به قیمت بالای زمین و سهم بیش از 60 درصدی آن در هزینه نهایی ساخت، حذف قیمت زمین باید منجر به کاهش قیمت نهایی واحدهای انبوه نهضت ملی مسکن شود. اما از طرف دیگر با توجه به نرخ تورم، افزایش دستمزد کارگری(57 درصد)، افزایش قیمت مصالح و سایر ملزومات ساخت، پیش‌بینی این است که قیمت ساخت مسکن نهضت ملی بالاتر از متوسط قیمتی باشد(قیمت ساخت هر متر 6 میلیون تومان) که سیاستگذاران بخش مسکن اعلام کرده‌اند. البته هزینه ساخت نهضت ملی هنوز نهایی نشده است.مسئولان وزارت راه و شهرسازی بارها عنوان کرده‌اند که نرخ فعلی (6 میلیون تومان) نرخ نهایی قیمت هر متر ساخت نیست و قیمت‌ها براساس نرخ تورم و افزایش عمومی قیمت، ممکن است در نهایت افزایشی باشد. تعلل در برنامه‌ریزی و شروع ساخت واحدها، مهم‌ترین عاملی است که باعث می‌شود قیمت مسکن نهضت ملی، بیش از برآورد اولیه ساخته شود. یعنی هرچه زمان ساخت سرعت بیشتری داشته باشد و طرح بر‌اساس برنامه پیش برود هزینه کمتری ناشی از تورم عمومی بر ساخت واحدها تحمیل می‌شود.
برآورد قیمتی
روز گذشته، محمودمحمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی آماری از هزینه‌های مربوط به ساخت مسکن نهضت ملی ارائه کرد. به گفته محمودزاده «برای تحقق نهضت ملی مسکن و ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال نیاز به تأمین مالی 4 هزار هزار میلیارد تومان است که البته این به غیر از هزینه تأمین زمین و خدمات است. از این رقم 2 هزار و 800 هزار میلیارد تومان گردش مالی برای تأمین مصالح ساختمانی مورد نیاز است.»
محمودزاده افزود: «برای ساخت هر واحد مسکونی 110 متری حدود 2،2 نفر اشتغال ایجاد می‌شود که در ساخت 4 میلیون مسکن پیش‌بینی می‌شود 8،5 میلیون فرصت شغلی ایجاد یا پایدار شود. بنابراین نهضت ملی مسکن تنها ساخت مسکن نیست و آثار اقتصادی از جمله ایجاد اشتغال هم دارد.»
با توجه به اینکه در راستای اجرای طرح نهضت ملی مسکن، جهت ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی (جمعاً چهار میلیون در چهار سال آتی)، باید به مساحت تقریبی 520 میلیون متر مربع عملیات ساختمانی اجرا شود (آمار وزارت راه و شهرسازی) رقمی که معاون وزیر راه و شهرسازی برای ساخت نهضت ملی مسکن اعلام کرده است، تقریباً معادل7،7میلیون تومان برای ساخت هر متر مسکن نهضت ملی نیاز است. اگر واحدهای نهضت ملی را به‌طور متوسط 70 متری در نظر بگیریم هزینه ساخت هر واحد حدود 539 میلیون تومان خواهد بود. اگر واحدها را 110 متری محسوب کنیم هزینه ساخت هر واحد 847 میلیون تومان خواهد بود. برای اجرای این میزان عملیات ساختمانی، حدود نیمی از منابع (4 هزارهزار میلیارد تومان) از محل منابع بانکی و مابقی از محل آورده نقدی متقاضیان در طول دوره ساخت، تأمین می‌شود. علاوه بر این جهت تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی در زمین‌های تخصیص یافته به طرح نیز باید سرمایه‌گذاری زیادی از محل منابع دستگاه‌های خدمات‌رسان و بودجه عمومی و سایر روش‌های پیش‌بینی شده صورت پذیرد. قیمت ساخت واحدهای حمایتی در طرح‌های دولتی براساس نرخ‌های «شاخص تعدیل» است. شاخص تعدیل عددی است که توسط سازمان برنامه و بودجه در هر فصل ارائه می‌شود و نشان‌دهنده مقدار تورم هر یک از بخش‌ها در رشته‌های مختلف است. اخیراً سازمان برنامه و بودجه، شاخص تعدیل سه ماهه سوم و چهارم ۱۴۰۰ را اعلام کرده است. به این ترتیب ساخت‌وساز نهضت ملی مسکن باید بر اساس این شاخص باشد. این شاخص در رشته ابنیه ساختمانی، کمتر از سه ماه دوم سال گذشته اعلام شده است، یعنی در این بازه زمانی، در قسمت مصالح و دستمزد و شاخص‌های مربوط به ابنیه در ساختمان‌ها با کاهش قیمت مواجه هستیم.  گزارش مرکز آمار نیز کاهش تورم سالانه قیمت مصالح ساختمانی را در شهر تهران نشان می‌دهد. بر اساس گزارش مرکز آمار، در بهار ١٤٠١ تورم سالانه مصالح ساختمانی، معادل 44،8 درصد بوده است که نسبت به فصل قبل (٥٥،٣ درصد) ١٠،٥ واحد درصد کاهش داشته است. اما تورم فصلی مصالح ساختمانی افزایش داشته است. در بهار ١٤٠١ تورم فصلی مصالح ساختمانی در شهر تهران، معادل 26،3 درصد بوده است که در مقایسه با فصل قبل (٣،٠ درصد) ٢٣،٣ واحد درصد افزایش داشته است. برخی اعضای انجمن انبوه‌سازان مسکن، با اشاره به نرخ تعدیل ابنیه ساختمانی، می‌گویند: «در چند سال گذشته شاهد افزایش نرخ تورم و گران شدن مصالح ساختمانی بویژه آهن و سیمان بوده‌ایم، اما هم‌اکنون شاخص تعدیل کل ابنیه در دوره جدید کمتر از دوره قبل اعلام شده است، یعنی پیمانکاران و مشاوران و سازندگانی که پروژه‌های دولتی را انجام می‌دهند، مبلغی کمتر از سه ماهه دوم ۱۴۰۰ بابت کارکرد و خرید مصالح و دستمزد‌های خود باید دریافت کنند.» برخی سازندگان قیمت ساخت هر متر یک ساختمان 5 طبقه با رعایت استانداردها در شهرهای بزرگ را متری 10 میلیون برآورد می‌کنند. ایرج رهبر، عضو هیأت مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به نرخ تعدیل ابنیه ساختمانی گفت: سازمان برنامه نرخ تعدیل برخی ابنیه را در 6 ماهه دوم سال قبل منفی اعلام کرده است و در مجموع نرخ تعدیل برابر 8 دهم درصد کاهش دارد که با توجه به افزایش قیمت‌ها مشخص نیست چرا قیمت ابنیه کاهشی در نظر گرفته شده است. در شاخص اعلامی نرخ تعدیل سازمان برنامه و بودجه مثلاً برای بخش برق افزایش 10 تا 15درصدی در نظر گرفته شده اما برای ابنیه اصلی ساختمان مانند فولاد و سیمان نرخ کاهشی و حتی منفی است. ایرج گلابتونچی، دبیر کل سندیکای شرکت‌های ساختمانی نیز با اشاره به کاهش نرخ‌های تعدیل اظهار داشت: «نرخ تعدیل ٣ ماهه دوم و چهارم سال ١۴٠٠ که از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام شده، کاهشی بوده و این نرخ‌ها باعث زیان قابل‌توجهی به شرکت‌های پیمانکاری می‌شود.»
تعیین هزینه ساخت و توافق با انبوه‌سازان از شروط اولیه آغاز ساخت مسکن نهضت ملی است اما وزارت راه و شهرسازی و مشخصاً معاونت مسکن این وزارتخانه هنوز در این خصوص توافقی با انبوه‌سازان ندارد. در حالی‌که به گفته متولیان بخش مسکن در شهریورماه 100هزار واحد نهضت ملی افتتاح می‌شود اما هنوز در خصوص هزینه ساخت این واحدها یا هزینه نهایی آن اطلاع‌رسانی نشده است. البته مشخص نیست که این واحدها در کدام مناطق کشور است. با توجه به اینکه هزینه ساخت در کلانشهرها بیشتر از شهرهای متوسط و کوچک است، بنابراین نمی‌توان قیمت کلی و یکسان برای ساخت واحدهای نهضت ملی در نظر گرفت. وزارت راه و شهرسازی موظف است با توجه به هزینه‌ها در هر منطقه، متراژ، تعداد واحد و شاخص‌های دیگر، قیمت ساخت هر متر مسکن نهضت ملی را برآورد و اطلاع‌رسانی کند تا مشخص شود چه میزان از این هزینه را متقاضیان باید بپردازند و چه میزان به‌صورت تسهیلات ساخت پرداخت می‌شود. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی ساخت مسکن انبوه طرح نهضت ملی مسکن، هرچه سریع‌تر انجام گیرد می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای کنترل و مهار تأثیر تورم عمومی بر هزینه ساخت و قیمت نهایی واحدهای نهضت ملی عمل کند.

تأمین ۸ هزار دستگاه اتوبوس برای جابه‌جایی مسافران اربعین

معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی با اشاره به حجم بالای زائران اربعین در حوزه حمل و نقل جاده‌ای عمومی گفت: برای جابه‌جایی زائران عتبات ۸ هزار دستگاه اتوبوس در نظر گرفته شده است.
شهریار افندی‌زاده خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود در ایام اربعین سال جاری ۵ میلیون زائر به عتبات سفر کنند که حدود ۹۳ درصد آن‌ها از طریق ناوگان حمل و نقل جاده‌ای جابه‌جا می‌شوند. بنابراین پیش‌بینی می‌شود حدود ۴ میلیون و ۶۵۰ هزار مسافر در بخش حمل و نقل جاده‌ای جابه‌جا خواهند شد.
افندی‌زاده گفت: با توجه به همزمانی اربعین با پیک سفرهای آخر تابستان نمی‌توان همه ناوگان حمل و نقل را در اختیار سفرهای اربعین قرار داد، اما ۸ هزار دستگاه اتوبوس برای سفرهای اربعین مد نظر گرفته می‌شود. معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی خاطر نشان کرد: ۶ هزار اتوبوس دیگر مورد نیاز است که به دنبال تأمین آن‌ها از طریق ستاد مرکزی اربعین، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نیروهای مسلح هستیم. وی درباره شرایط سفر با خودروهای شخصی اظهار داشت: سازمان راهداری تلاش ویژه‌ای برای تجهیز پایانه‌ها و ایجاد پارکینگ‌ها برای وسایل نقلیه شخصی و عبور راحت و مناسب زائران انجام داده است. افندی‌زاده گفت: از آنجا که اتوبوس یک طرف مسیر را بدون مسافر می‌رود، نحوه قیمت‌گذاری برای بلیت آن متفاوت است.

 بانک‌ها 98 درصد از تسهیلات نهضت ملی مسکن را پرداخت نکردند

نظام بانکی تنها 1.9 درصد از تعهد قانونی خود برای تأمین مالی نهضت ملی مسکن را اجرا کردند.
با وجود گذشت 6 ماه از سال 1401، نظام بانکی به وظایف قانونی خود در تأمین مالی مهم‌ترین برنامه عمرانی دولت سیزدهم عمل نکرد.
بر اساس قانون جهش تولید و تأمین مسکن، نظام بانکی مکلف است، در هر سال حداقل 20 درصد از تسهیلات پرداختی خود با کف مجموع 360 هزار میلیارد تومان را به بخش ساخت مسکن اختصاص دهد. این در حالی است که بر اساس آمار رسیده از وزارت راه و شهرسازی، نظام بانکی مجموعاً تا این لحظه تنها 13 هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش ساخت مسکن داده شده است.

 آغاز ساخت ۱۵ هزار واحد نهضت ملی مسکن در کرمان

عملیات اجرایی احداث ۱۵ هزار و ۲۵۷ واحد مسکونی با حضور رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی و همزمان با سفر رئیس جمهور به استان کرمان، در راستای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در این استان آغاز شد. عملیات اجرایی ۹ هزار و ۲۸۶ واحد مسکونی طرح نهضت ملی با مدیریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کرمان انجام می‌‌شود.