بررسی رویکرد ایران در قبال جنگ اوکراین در گفتوگو با کارشناسان
اصل، منافع ملی ایران است
گروه سیاسی/ موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال آنچه اکنون در اوکراین و شرق اروپا در حال رخ دادن است، حفظ استقلال در سیاست خارجی، گفتوگوی طرفها برای پایان دادن به منازعه و در کنار همه اینها، غیرقابل قبول دانستن رویکردهای توسعهطلبانه و تهدیدزای ناتو در شرق اروپا است؛ رویکردهای نظامی خصمانهای که دستکم آنچه را خود غربیها، نظم جهانی میخوانند زیر سؤال برده و تهدیدی جدی برای کشورهای مستقل محسوب میشود. بویژه اینکه همه طرفها، ناتو را بازوی نظامی نظام سیاسی و اقتصادی غرب میدانند. مروی بر اظهارات و موضعگیریهای مقامهای مختلف جمهوری اسلامی ایران و حتی تماس تلفنی آیتالله رئیسی با ولادیمیر پوتین، مؤید این رویکرد ایران نسبت به وقایعی است که برخی آن را به منزله آغاز ترتیبات نوین در نظام بینالملل میدانند.
تماس تلفنی پنجشنبه گذشته آیتالله رئیسی رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور روسیه، در روز نخست جنگ اوکراین انجام شد؛ اما واقعیت این است که این تماس، دو مسأله را شامل میشد؛ هم موضوعات مربوط به مذاکرات هستهای که در وین درحال انجام است، هم تحولات راهبردی مربوط به آنچه در اوکراین درحال رخ دادن است.
درباره آنچه در اوکراین در جریان است، میتوان دریافت که ایران، رویکرد خصمانه ناتو در گسترش به شرق و تهدید کشورهای خارج از چهارچوب تنظیمات غرب را مسألهای راهبردی و غیرقابل پذیرش دانسته و درعین حال، جنگ را نیز تأیید نمیکند. گویی علتالعلل جنگ اخیر را میتوان توسعهطلبی بازوی نظامی غرب دانست. این گزاره را میتوان بخشی از رویکرد ایران در قبال آن چیزی دانست که اکنون میان روسیه و اوکراین در جریان است.
در همین راستا، دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین با اشاره به اینکه «آیتالله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در گفتوگویی تلفنی درباره وضعیت پیرامون مذاکرات وین و آخرین وضعیت اوکراین گفتوگو و تبادل نظر کردند» اظهار کرد: «ولادیمیر پوتین عصر پنجشنبه در گفتوگو با سید ابراهیم رئیسی، وی را از سیر اوضاع پیرامون اوکراین در رابطه با تصمیم برای اجرای عملیات ویژه نظامی برای دفاع از ساکنان جمهوریهای دونباس مطابق با معیارهای قوانین بینالمللی و تعهدات روسیه در توافقنامههای دوستی و همکاری و کمک متقابل با جمهوریهای خلق دونتسک و لوهانسک آگاه کرد.» در بیانیه کاخ کرملین آمده است: «رئیس جمهور ایران نیز به نوبه خود، نگرانی روسیه در عرصه امنیتی به خاطر اقدامات بیثبات کننده امریکا و پیمان ناتو را قابل درک خواند.» محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور نیز با تشریح ابعاد این تماس، نسبت به فضاسازیها واکنش نشان داد. جمشیدی در گفتوگویی تلویزیونی، با اشاره به اینکه بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای مختلف گفتوگوهای مختلفی وجود دارد که نمونه آن گفتوگو با رئیس جمهور فرانسه بود که در روزهای اخیر انجام شد، اظهار کرد: «گفتوگو با پوتین هم از حدود ۵ روز قبل برنامهریزی شده بود و کسانی که با فضای دیپلماتیک آشنا هستند، میدانند هماهنگی گفتوگوهای دیپلماتیک خصوصاً بین رؤسای جمهور امری زمانبر است و این گونه نیست که در همان روز یا همان ساعت تماس برقرار شود.»
بحران اوکراین ریشه در اقدامات ناتو دارد
رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات شرق اروپا، به زبانها و بیانهایی دیگر از سوی وزیر امور خارجه و سخنگوی دولت تکرار شد. کما اینکه حسین امیرعبداللهیان، در موضعگیری نسبت به این تحولات، هم اقدامات تحریکآمیز ناتو در این قسمت از جهان را تقبیح و رد کرد، هم اعلام کرد که جنگ، راه حل مسائل نیست. وی پنجشنبه گذشته، یعنی در نخستین روز آغاز درگیریها در اوکراین، در«توئیتر» نوشت: «بحران اوکراین ریشه در اقدامات تحریکآمیز ناتو دارد. ما توسل به جنگ را راه حل نمیدانیم.» وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد که «برقراری آتشبس و تمرکز بر راه حل سیاسی و دموکراتیک یک ضرورت است.» علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران نیز تا روز جمعه، دو بار در این باره موضع گرفت. وی با بیان اینکه تکیه به امریکا امنیتآور نیست، در اظهار نظری دیگر نوشت: «دغدغههای امنیتی درباره روند فزاینده و تحریکآمیز گسترش ناتو به شرق برای همه کشورهای مستقل و مخالف سلطه امریکا، قابل درک است. در عین حال، پایبندی به حقوق بینالملل و حقوق بشردوستانه و تکیه بر گفتوگو و دیپلماسی برای توقف درگیریها ضروری است.»
غرب مسئول مستقیم جنگها است
در همین حال، دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در موضعگیری خود نسبت به جنگ اوکراین، بیش از همه مسئولیت وقوع این بحران را متوجه غرب دانست. او در صفحه مجازی خود نوشت: «هیچ چیز نفرت انگیزتر از جنگ نیست، اما وقتی غرب به روشهای مختلف به دنبال ضربه به امنیت ملی کشورها است، عملاً مسئول مستقیم جنگها و بحرانهایی است که باهدف ایستادگی در برابر راهبرد غرب شکل میگیرد.»
برش
سفارتخانههای ایران در 5 کشور آمادهباش هستند
تمهیدات وزارت امور خارجه برای بازگشت ایرانیان مقیم اوکراین
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان عصر روز گذشته در گفتوگو با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه با اشاره به تحولات در اوکراین و حضور شهروندان ایرانی در این کشور، ضمن ابراز امیدواری در حل و فصل بحران از طریق سیاسی اظهار داشت: تلاش داریم تا شهروندان ایرانی را از طریق کشورهای همسایه اوکراین به جمهوری اسلامی ایران بازگردانیم. وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد: تأمین امنیت و سلامت شهروندان ایرانی ساکن در اوکراین اولویت جدی ما است و انتظار داریم شرایط برای خروج امن آنها فراهم شود.
ارتباط مداوم سفارت با ایرانیان
در همین راستا، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اقدامات این وزارتخانه جهت رسیدگی به امورایرانیان مقیم اوکراین و حل و فصل مشکلات آنها، گفت: با شروع بحران و بالا گرفتن تنشها در منطقه، وزارت امور خارجه و سفارت جمهوری اسلامی ایران در کییف از۲۴ و ۲۵ بهمن تا به حال اقدامات گسترده و متنوعی را در این خصوص انجام دادهاند. با توجه به پیشبینیهای دقیقی که در وزارت امور خارجه انجام شده بود، ستاد بحران سریعاً در محل وزارت امور خارجه تشکیل و تلاش شد تا حداکثر هماهنگیها با هدف مدیریت بهتر اوضاع و در صورت لزوم، تسهیل خروج شهروندان و دانشجویان ایرانی انجام پذیرد. به گزارش ایرنا، خطیبزاده اضافه کرد: امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، چندین بار با سفیر کشورمان در کییف تماس تلفنی برقرار کرده و دستورالعملهای لازم در جهت ارائه خدمات فوری و ویژه به ایرانیان مقیم را مورد تأکید قرار داده و در آخرین اقدام نیز با وزیر خارجه مجارستان گفتوگوی تلفنی داشت تا خروج ایرانیان از مرزهای آن کشور را تسهیل کند. همچنین سفارت کشورمان در کییف در تماس مداوم با تمامی اتباع ایرانی بویژه دانشجویان بوده و بهصورت تلفنی و حضوری به سؤالات و درخواستهای ایرانیان عزیز پاسخ خواهد گفت.
حضور سفیر در میان ایرانیها
دریافت نظرات و درخواستهای ایرانیان از طریق تماسهای تلفنی و صفحات سفارت در فضای مجازی، ارائه خدمات کنسولی فوری به برخی متقاضیان در طول شبانهروز، پاسخگویی به سؤالات و نگرانیهای ایرانیان و دانشجویان در شبکههای مختلف اجتماعی و دیدار سفیر کشورمان با جمعهای مختلفی از دانشجویان ایرانی از دیگر اقدامات ما در این زمینه بوده است. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین افزود: ارسال دستورالعملهای لازم به سفارتخانههای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه اوکراین که امکان عزیمت هموطنان به آنجا متصور است از اقدامات دیگر بوده است. سفارتخانههای ما در لهستان، مجارستان، بلاروس، مولداوی و رومانی در حالت آمادهباش کامل بوده و اختیاراتی برای مدیریت عبور ایرانیان به ایشان داده شده است. خطیبزاده گفت: هماهنگی و اتخاذ تمهیداتی با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران برای تخلیه اتباع کشورمان از دیگر اقدامات مهم در آغاز این بحران بوده است که در صورت امکان انجام پرواز و صدور مجوز از طرف دولت اوکراین و اطمینان از امنیت پرواز بسرعت انجام میشود.
بازگشت ایرانیها از طریق رومانی
منوچهر مرادی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در اوکراین هم اعلام کرد: هماهنگیهایی با تهران داشتیم تا تمهیداتی برای عبور اتباع ایرانی از مرز مولداوی و چند کشور دیگر در همسایگی اوکراین فراهم شود. مرادی همچنین با سرکشی به محل اسکان برخی دانشجویان ایرانی مقیم کییف از نزدیک با آنها گفتوگو کرد و در جریان مشکلات آنها قرار گرفت.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در رومانی هم در اطلاعیهای درباره انتقال ایرانیان به کشور اعلام کرد: هماهنگیهای اولیه با مقامات رومانیایی برای مراجعت شهروندان ایرانی از طریق خاک رومانی به ایران به عمل آمده است.
منوچهر محمدی:
گسترش ناتو تهدیدی برای مرزهای شمالی است
منوچهر محمدی، معاون اسبق وزارت امور خارجه نیز با «اصولی» توصیف کردن دیپلماسی فعال ایران در قبال بحران اوکراین گفت: جمهوری اسلامی همان طور که با جنگ موافق نیست، با پیشروی ناتو به سمت شرق هم موافق نیست و معتقدم خطر گسترش ناتو تهدیدی برای مرز شمالی ایران است. وی با بیان اینکه عکسالعمل روسیه بهنوعی عکسالعمل پیشگیرانه در مقابل این حرکت تهاجمی ناتو و امریکا بوده است، تصریح کرد: سیاست جمهوری اسلامی در این زمینه بیطرفی فعال بوده است؛ به این معنا که ما هم تأیید کردهایم در این ماجرا مقصر اصلی امریکاست و هم اینکه از روسیه خواستهایم که خویشتنداری کند.
حمیدرضا آصفی:
خلاف قول امریکا درباره توسعه ناتو
حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه نیز در گفتوگو با «ایرنا» جنگ اخیر را در سه دستهبندی انسانی، سیاسی- امنیتی و رقابتی تعریف کرد و با بیان اینکه از ابعاد انسانی هیچکسی از این جنگ خوشحال نمیشود، تصریح کرد: این جنگ ریشه در سیاستهای امریکا و ناتو دارد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، امریکا قول داده بود که ناتو از آلمان فراتر نمیرود، اما امریکا بهدنبال گسترش تا مرز روسیه بود و این خلاف قولی بود که به روسیه داد و به نوعی امریکا قصد ورود به خط قرمز روسیه را دارد. وی ضمن ابراز امیدواری برای اینکه هرچه زودتر این اتفاقات از طریق مذاکره حل شود، گفت: جنگ پیش آمده بین روسیه و اوکراین یک پیام جدی داشت؛ آنهم این بود که کشورها امنیت خود را وابسته به حمایت خارجی نکنند.
جواد لاریجانی:
ایران طرفدار حمله نظامی به هیچ کشوری نیست
جواد لاریجانی، تحلیلگر ارشد مسائل بینالملل و معاون پیشین وزارت امور خارجه، در تحلیل ریشهها و چشمانداز جنگ روسیه و اوکراین، بخشی از این اتفاق را تاریخی و به دلیل ازهم پاشیدگی امپراطوری شوروی دانست که فرصتی در اختیار امریکا و کشورهای غربی قرار داد تا مسائل قدیمی خود را با سیطره بر این بخش از دنیا تکمیل کنند. به گزارش ایرنا، وی با بیان اینکه به دنبال این مسأله، مباحث امنیتی و منافع اقتصادی روسیه هم مطرح میشود؛ درباره بعد امنیتی مسأله گفت: بتدریج مقدمات عضویت اوکراین در ناتو پیگیری شد و نزدیک بود ناتو در این کشور پایگاه بزند و در واقع این کشور تهدیدی جدی علیه روسیه بود.
در مقابل فتنهگری امریکا ایستادگی میکنیم
جواد لاریجانی با بیان اینکه ما نمیتوانیم تحریکات امریکا و برخی از کشورهای عضو ناتو که در اوکراین علیه روسیه انجام میدادند را نادیده بگیریم، اظهار کرد: حضور ناتو برای مدتهای طولانی آثار فاجعهباری دارد و همان طور که با حضور ناتو در افغانستان مخالف بودیم، با گسترش آن در منطقه نیز مخالف هستیم، اما نکته دیگر این است که ما طرفدار حمله و تهاجم نظامی به هیچ کشوری نیستیم، اما اگر ما درباره مسأله یمن از حرکت مقاومت دفاع میکنیم، به دلیل آن است که عناصر وابسته به امریکا به این کشور حمله کردهاند، اما منطق ایران در مجموع هیچگاه تهاجم نظامی نبوده است. وی با بیان اینکه ایران همواره طرفدار رأی و حضور مردم و حل و فصل مشکلات از طریق دیپلماسی بوده اما خط امریکا و ناتو مبتنی بر زور و تهاجم نظامی و فشار است، گفت: موضع جمهوری اسلامی این است که اولاً مخالف گسترش و حضور آنها در مناطق مختلف از جمله غرب آسیا است و ثانیاً موضوع منافع ملی کشورمان است که بسیار مهم است.
سیاست کشور را بر اساس منافع ملی کشورمان پیش میبریم
این دیپلمات پیشین با بیان اینکه من از پیگیریهای آقای رئیسی در مسائل مربوط به هستهای و روابط اقتصادی دو کشور در مذاکرات با پوتین بسیار خوشحال شدم، یادآور شد: برخی در داخل کشور گفته بودند چرا ما از حمله به اوکراین طرفداری کردهایم که این نوع سؤال نشان میدهد که آنها موضع جمهوری اسلامی را نفهمیدهاند چرا که ما به هیچ وجه از حمله نظامی طرفداری نکردهایم، اما در عین حال چشم خود را هم روی فتنه گریهایی که امریکا و متحدین آنها در منطقه انجام میدهند، نبستهایم. وی اضافه کرد: بنابراین در هر شرایطی منافع ملی کشورمان اصل است و سیاست جمهوری اسلامی اصولی بوده و ابن الوقتی نیست که هر اتفاقی بیفتد وارد آن شویم بلکه ما سیاست کشور را بر اساس منافع ملی کشورمان پیش میبریم.
آیت الله رئیسی با ولادیمیر پوتین در خصوص مذاکرات هسته ای و حوادث اوکراین گفتوگوی تلفنی کرد
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی ریاست جمهوری، رؤسای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، روز پنجشنبه در تماسی تلفنی، درباره تحولات بینالمللی و مذاکرات هستهای گفتوگو کردند. در این گفتوگو آیتالله سید ابراهیم رئیسی با بیان اینکه گسترش ناتو به سمت شرق تنشزا است، تأکید کرد: گسترش ناتو تهدیدی جدی علیه ثبات و امنیت کشورهای مستقل در مناطق مختلف است. رئیس جمهور ابراز امیدواری کرد که آنچه اتفاق میافتد به نفع ملتها و منطقه تمام شود. آیتالله رئیسی همچنین با اشاره به مذاکرات هستهای با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به دنبال توافقی پایدار است و نه متزلزل اظهار کرد: ارائه تضمین معتبر، پایان بخشیدن به ادعاهای سیاسی و لغو واقعی تحریمها از ضرورتهای دست یافتن به توافق پایدار هستند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز در این گفتوگوی تلفنی، وضعیت کنونی را پاسخ مشروع به چندین دهه نقض معاهدات امنیتی و تلاشهای غرب برای آسیب رساندن به امنیت کشورش دانست. رئیس جمهور روسیه همچنین با اشاره به همکاریهای فعال ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر تداوم رایزنیهای دو طرف در رابطه با مذاکرات هستهای تأکید کرد.
وزیر اطلاعات:
طرح آبراهام یک پروژه شکست خورده است
حجتالاســـــــــلام والمســــــلمین سیداسماعیل خطیب وزیر اطلاعات با حضور در مسجد جوادالائمه پادادشهر اهواز در جمع مردم اظهار داشت: طرح آبراهام با هدف تأمین امنیت ویژه متحدان امریکا برنامهریزی شده است تا عملاً رژیم صهیونیستی جایگزین امریکا در منطقه باشد. به گزارش ایسنا، وی ادامه داد: در جریان اجرای این طرح، تلاشهای زیادی صورت گرفت تا امنیت و اقتدار جمهوری اسلامی تضعیف شود اما همانگونه که شاهد هستیم ایران با اقتدار هرچه بیشتر به سمت دستیابی به منافع خود و متحدانش گام برمی دارد. وزیر اطلاعات با تأکید بر اینکه امنیت رژیم صهیونیستی به واسطه اقتدار جمهوری اسلامی بیش از پیش رو به افول است، گفت: مشارکتکنندگان در طرح آبراهام باید بدانند که رژیم صهیونیستی توان تأمین امنیت خود و متحدانش را ندارد؛ بنابراین طبیعی است که نتواند امنیت آنها را نیز تضمین کند. وی تصریح کرد: قرار دادن اسرائیل به جای امریکا در قالب طرح آبراهام را باید یک شکست مجدد برای غرب و استکبار جهانی دانست.
وزیر امور اقتصادی و دارایی:
۲میلیون و۱۰۰هزار تن کالای اساسی در بندر امام خمینی(ره) تعیین تکلیف نشده است
سیداحسان خاندوزی روز جمعه در حاشیه بازدید از بندر امام خمینی(ره) در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در ماه پایانی سال حجم کارهای گمرکی و تجاری افزایش یافته و اهمیت بیشتری پیدا میکند.
وی با بیان اینکه بخش زیادی از کالاهای اساسی و غلات از طریق بندر امام خمینی(ره) وارد و جابهجا میشود، گفت: به دلیل ناکارآمدی که پیش از این وجود داشت در ماههای گذشته حجم رسوب و ماندگاری کالاها در این بندر افزایش یافت. خاندوزی با بیان اینکه مسئولان بندر امام خمینی(ره)، گمرک و اموال تملیکی در این بازدید توضیح لازم را در خصوص مسائل و مشکلات این بندر ارائه کردند تا بتوان مشکلات موجود را مرتفع کرد، افزود: نسبت به ماههای گذشته تلاش خوبی برای سرعت بخشیدن به روند ترخیص کالاها از بندرامام خمینی(ره) انجام شده و کالاهای اساسی تخلیه شده در این بندر۲۸ درصد افزایش داشته و ماندگاری و رسوب کالاها ۲۲ درصد کاهش داشته است.
خاندوزی در خصوص ذرت و برنج موجود در انبارهای بندرامام خمینی(ره) نیز گفت: از آنجا که سازمان استاندارد این کالاها را تأیید نکرده است، لذا دستور لازم برای سرعت بخشیدن به فرایند معدومسازی آنها صادر شد. وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: روند ترخیص کالاهای اساسی و غلات در مقایسه با سال گذشته و ماههای قبل یک قدم پیشرفت داشته است، اما همچنان۲ میلیون و۱۰۰هزار تن کالای اساسی در بندر امام خمینی(ره) وجود دارد که تعیین تکلیف نشده است.
خاندوزی با بیان اینکه این میزان زمان ماندگاری کالا از نظر دولت قابل قبول نیست و باید روند ترخیص کالا تسریع شود، اظهار داشت: بخش زیادی از کالاهای اساسی و غلات از طریق شرکتهای وابسته به دستگاههای دولتی وارد میشود، لذا هزینه تأخیر و ماندگاری کالاها در بنادر بر بودجه عمومی و دولت تحمیل شده که این مسأله اصلاً قابل قبول نیست.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در سفر به خوزستان از اداره کل بنادر و دریانوردی خوزستان همچنین روند ترخیص کالا از گمرک بندرامام بازدید کرد. وی همچنین در این بازدید با تعدادی از رانندگان حمل ونقل کالا به صورت چهرهبهچهره به گفتوگو پرداخت و از نزدیک مشکلات آنها در زمینه جابهجایی کالا و انتظار در صف برای بارگیری را مورد بررسی قرار داد. وزیر امور اقتصادی و دارایی روز جمعه از طریق فرودگاه ماهشهر وارد خوزستان شد.