نفیسه امامی
 خبرنگار
ایران در حوزه تولید پسته در جایگاه دوم جهان قرار دارد. پتانسیل تولید این محصول ارزشمند در گذشته ایران را در جایگاه اول تولید در دنیا قرار داده بود اما طی چند سال اخیر به‌دلیل معضلاتی از قبیل کم‌آبی، سرمازدگی، ضعف مدیریتی و تحریم‌های ظالمانه، تولید سالانه پسته در کشور روند کاهشی یافت و رتبه نخست تولید به امریکا رسید.
استان‌های کرمان، سمنان، یزد، مرکزی، قزوین، خراسان شمالی، جنوبی و رضوی و تهران از مناطق اصلی تولید پسته در ایران به‌شمار می‌آیند و ۸۰‌درصد پسته تولیدشده در ایران، از این مناطق به‌دست می‌آید، اما استان کرمان و به طور ویژه شهر رفسنجان قطب تولید پسته در ایران محسوب می‌شود و سالانه مقادیر قابل توجهی از نیاز بازار در این منطقه تأمین می‌شود.
از مجموع پسته تولیدی در ایران تنها ۱۰ تا ۲۰درصد از این محصول به مصرف داخلی می‌رسد. مصرف سالانه پسته برای هر خانواده ایرانی حدود ۲ کیلوگرم است و ۹۰ درصد دیگر صادر می‌شود.
ایران با در اختیار داشتن ۳۵۷هزار هکتار زمین سطح زیرکشت پسته در دنیا مقام اول را دارد، اما متوسط میزان برداشت محصول در واحد سطح در کشور در حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم است، این در حالی است که متوسط میزان برداشت پسته در واحد سطح امریکا به ۶ /۲تن می‌رسد. به همین جهت امریکا به اولین صادرکننده این محصول در سطح جهان تبدیل شده است.
از فاکتورهای مهم در تعیین قیمت پسته، عرضه و تقاضا، میزان تولید و صادرات است. با احتساب این عوامل در شرایطی که میزان تولید سالانه کاهش یابد و از طرفی حجم صادرات افزایش پیدا کند، قیمت پسته گران‌تر می‌شود. سال زراعی 1400 هم به‌دلیل بروز سرمازدگی تولید پسته را تحت‌الشعاع قرار داد و سطح آن را کاهش داد.
اکنون در آستانه سال نو قرار داریم و تقاضا برای خرید خشکبار و پسته نسبت به سایر ایام سال افزایش پیدا کرده و میزان تولید و نرخ قیمت‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. طبق برآوردهای قیمتی از سطح شهر، هم اکنون قیمت پسته از ۱۹۰ تا ۴۵۰ هزار تومان در هر کیلوگرم در بازار به فروش می‌رسد.

تأثیر هزینه‌های فروش بر گرانی پسته
محمد صالحی، رئیس انجمن پسته ایران در گفت‌و‌گو با «ایران»، با اشاره به قیمت بالای پسته در کشور گفت: طبق بررسی‌های انجام‌شده قیمت پسته از زمان خرید از کشاورز تا زمان رسیدن به مصرف کننده در حدود 70 درصد گران‌تر می‌شود؛ به‌عنوان نمونه پسته کیلویی 240 هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود و بیش از 400 هزار تومان در مغازه‌ها به فروش می‌رسد.
وی ادامه داد: علت گرانی پسته به بالا بودن هزینه‌های فروش از جمله اجاره بهای مغازه‌ها ارتباط دارد. این در حالی است که در سایت‌های اینترنتی قیمت پسته ارزان‌تر از مغازه‌ها به فروش می‌رسد چون آنها هزینه مغازه داران را ندارند. وقتی قیمت کالایی در نقطه‌ای از شهر بالا برود، قیمت آن در همه مناطق گران می‌شود. متأسفانه بعضی از فروشندگان به دریافت سودهای منطقی قانع نمی‌شوند و سعی دارند قیمت محصول را نزدیک به قیمت‌های بالا در بعضی از نقاط شهر برسانند.
صالحی با اشاره به کاهش میزان تولید پسته در سال 1400 گفت: امسال بر اثر سرمازدگی میزان تولید پسته 20 درصد کمتر از سال گذشته بود. ما در استان کرمان که قطب تولید پسته محسوب می‌شود، به طور پراکنده با سرمازدگی روبه‌رو شدیم اما بیشترین حجم سرمازدگی در سیرجان به وقوع پیوست.
رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به آمار تولید محصول در سال‌جاری بیان کرد: ما امسال انتظار تولید 200 هزار تن پسته داشتیم اما حدود 135 هزار تن محقق گردید که سرمازدگی و گرمازدگی باعث شد تا مغز پسته‌ها پر نشوند.

کاهش تولید پسته در سال 1400
وی ادامه داد: به طور معمول تولید پسته یک سال در میان زیاد و کم می‌شود به طوری که یک سال تولید پسته بیشتر و سال بعد تولید آن کمتر می‌شود. طبق ارزیابی‌های انجام گرفته قرار بود سال 1400 تولید پسته زیاد باشد اما به علت مشکلات مذکور، میزان تولید کاهش پیدا کرد و میزان آن بین ۲۰ تا ۲۵‌ درصد کمتر از سال ۹۹ شد. میزان محصول سال 1401 هم در اردیبهشت ماه قابل برآورد و ارزیابی خواهد بود.
صالحی در ادامه گفت: سال محصولی پسته از مهرماه شروع می‌شود و تا مهرماه سال بعد ادامه دارد، بنابراین میزان صادرات پسته در مهرماه سال ۱۴۰۰، ۵۰ هزار تن بوده و حدود ۴۰۰ میلیون دلار نیز ارزآوری داشته است.
وی بیشترین صادرات پسته از کشور را به چین اعلام کرد و افزود: پسته ایرانی به کشورهای اتحادیه اروپا، کشورهای عربی و هند نیز صادر می‌شود. ما از 20 سال گذشته با تحریم‌ها روبه‌رو بوده‌ایم اما باز هم با این شرایط صادرات را انجام داده‌ایم.
وی به رقابت میان ایران، ترکیه و امریکا در تولید و صادرات پسته اشاره کرد و گفت: با وجود تمام مشکلات، ایران بعد از امریکا، دومین صادرکننده پسته در جهان محسوب می‌شود. امریکا 450 هزار تن پسته در سال تولید می‌کند که این میزان سه برابر تولید کشورمان است. ترکیه هم رقیب ایران در تولید پسته است اما آمارهایی که از تولید خود می‌دهد، خیلی قابل اعتماد نیست زیرا آمار داده شده این کشور با تولید و صادرات آن همخوانی ندارد. امسال لیر ترکیه سقوط زیادی داشت و به همین علت قیمت پسته این کشور پایین آمد و با استقبال زیادی در جهان روبه‌رو شد.
صالحی در پایان با اشاره به اینکه قیمت پسته با توجه به متغیرهای مختلف از سالی به سال آینده متفاوت می‌شود، گفت: صادرات پسته ایران در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن رشد زیادی داشت که دلیل آن نیز پایین بودن قیمت محصول ایرانی به خاطر افزایش قیمت دلار در مقایسه با پسته امریکا بود. این موضوع عامل مهمی بود برای آنکه مشتریان پسته امریکا به خرید از بازار ایران تمایل پیدا کنند، اما کاهش تولید در سال 1400 باعث بالا رفتن قیمت پسته ایرانی در جهان بود.

کمبودی در بازار روغن برای شب عید وجود ندارد

سرپرست دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کمبودی در بازار روغن برای شب عید وجود ندارد. سرپرست دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه ۱۰۰ درصد روغن‌های وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شود و باید به قیمت مصوب به فروش برسد، گفت: روغن خوراکی به فراوانی در کشور وجود دارد و کارخانه‌ها باید عرضه این محصول را سرعت دهند.
به گفته مسعود امراللهی، اگر کارخانه‌ای بیش از یک ماه عرضه را نگه دارد و برنامه‌ریزی کند تا پس از حذف ارز ترجیحی آن را توزیع کند، احتکار کرده است. وی با بیان اینکه در این کارخانه روغن‌های تولیدی از ۲ آذر ماه موجود بوده و توزیع نشده است، تصریح کرد: نباید پس از تولید، این محصول بیش از یک هفته در انبارها ذخیره شود؛ ما کمبودی در بازار نداریم؛ البته هفته پایانی سال تقاضا برای این محصول زیاد است که باید عرضه انجام شود. امراللهی با اشاره به دستور معاون اول رئیس‌جمهور در ستاد تنظیم بازار، گفت: از روز پنجشنبه با جلسه مشترک با سازمان تعزیرات حکومتی برنامه‌ریزی برای نظارت بر توزیع و فروش کالاهای اساسی قند، شکر، برنج و روغن و سایر کالاها انجام شده است. وی ادامه داد: روز گذشته فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هم‌اکنون کارخانه‌های روغن مورد نظارت قرار گرفته است و در سراسر کشور نیز گشت‌های تعزیرات به همراه بازرسان وزارت جهاد کشاورزی؛ بازرسی‌های لازم در این خصوص را انجام می‌دهند.
 

ورود اولین محموله‌های گوشت وارداتی تا اواسط هفته

 مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران از ورود اولین محموله‌های گوشت گرم گوسفندی در اواسط هفته خبر داد. رضا سالمی مدیرکل پشتیبانی امور دام استان تهران گفت: هم اکنون جمعیت دام سبک کشور ۶۵ تا ۷۰ میلیون رأس بوده که این میزان جوابگوی نیاز کشور است. به گفته او، با افزایش تقاضا برای خرید گوشت گوسفندی، بنابر دستور وزیر و هیأت دولت واردات ۱۰ هزار تن گوشت مصوب شد که اواسط هفته اولین محموله‎ها وارد کشور می‌شود. بنابر اعلام مدیرکل پشتیبانی امور دام تا یک ماه پیش مازاد تولید داشتیم که بخشی از طریق صادرات و بخش دیگر خرید تضمینی صورت گرفته است که در شرایط کنونی به‌دلیل کمبود گوشت گوسفندی از طریق واردات و ذخایر به‌دنبال کنترل واردات هستیم. سالمی گفت: با واردات گوشت گرم گوسفندی و عرضه در میادین و فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایام پایانی سال و ماه رمضان آرامش بر بازار برقرار است.

گروه اقتصادی - سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در پنجمین نشست قرارگاه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی کلیات توسعه کشاورزی قراردادی با کمک شرکت‏‌های پشتیبان و پیشرو را به تصویب رساند و افزود: در همه دنیا قراردادها مبنای پرداخت تسهیلات به شرکت‌های پشتیبان و حامی کشاورزی قراردادی هستند، بنابراین بانک‌ها باید در ریسک تولیدات بخش کشاورزی سهیم باشند و این ریسک که بخش جدایی‌ناپذیر تولیدات کشاورزی است، نباید فقط به سرمایه‌گذار بخش کشاورزی تحمیل شود.
وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: شرکت‌های پشتیبان و پیشرو باید بتوانند با استفاده از قراردادهای منعقده با کشاورزان تسهیلات دریافت کنند و قراردادها باید مبنای پرداخت تسهیلات به شرکت‌های پشتیبان بخش کشاورزی باشند. وی گفت: شرکت‌های پشتیبان باید منابع بالای نقدینگی را داشته باشند تا بتوانند هزینه‌های تهیه و تأمین نهاده‌هایی همچون کود، بذر و سموم شیمیایی را قبل از کشت از طریق بانک تأمین کنند.
محمد قربانی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی نیز در این نشست گفت: بانک مرکزی ظرف یک ماه آینده شیوه‌نامه تأمین مالی کشاورزی قراردادی را تنظیم و به بانک‌ها ابلاغ کند. وی گزارشی از اقدامات انجام شده برای استفاده از لیزینگ (واسپاری) در توسعه مکانیزاسیون و مدرن‌سازی بخش کشاورزی و تشکیل صندوق توسعه کسب و کار کشاورزی ارائه کرد. وی در همین حال از نهایی شدن پیش‌نویس مصوبه استفاده از ظرفیت‏‌های قانونی و عملیاتی صنعت واسپاری (Leasing) در متنوع‌‏سازی تأمین مالی و سرمایه‌‏گذاری زنجیره ارزش بخش کشاورزی و ارسال آن به هیأت دولت خبر داد. قربانی افزود: بخش خصوصی برای امضای تفاهمنامه تشکیل صندوق حمایت از توسعه کسب و کار کشاورزی برای تحول در بخش کشاورزی و اجرای مگاپروژه‌‏های بخش کشاورزی آمادگی کامل دارد.
طبق این گزارش، کلیات توسعه کشاورزی قراردادی با کمک شرکت‏‌های پشتیبان و پیشرو در پنجمین نشست قرارگاه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به تصویب رسید. این دستورالعمل به منظور کمک به متقاضیان اجرای کشاورزی قراردادی و همچنین تنظیم روابط بین دستگاه‌ها و بخش‌‏های مختلف دولتی با بخش خصوصی و بویژه ترسیم مسیر سیاستگذاران و دست‏‌اندرکاران بخش دولتی برای حمایت از اجرای درست این الگو تدوین شده است.
با توجه به اینکه عمومی‌ترین الگوی اجرایی توسعه کشاورزی قراردادی برای محصولات با ارزش افزوده و ارزآوری بالا، توسعه کشاورزی قراردادی با کمک شرکت‌‏های پیشرو و پشتیبان است، از این‌رو دستورالعمل فوق با تمرکز بر این الگو تهیه شده است.