رد پای عربستان و امارات در بحران سودان

امیر موسوی
کارشناس امور خاورمیانه
با ورود عربستان سعودی، امارات متحده عربی و در پی آنها مصر به بحران سودان، این غائله که دو ماه پیش با کناره‌گیری عمر البشیر از قدرت آغاز شد، تبدیل به کلافی پیچیده شده است و در حالی که مردم سودان خواهان روی کار آمدن دولتی مردمی و غیرنظامی در کشور خود هستند، ریاض و ابوظبی خواهان روی کار آمدن دولتی نظامی مشابه مصر هستند.
بحران سودان از تحصن و اعتراضات گسترده مردم این کشور، در تاریخ ششم آوریل سال‌جاری آغاز شد. نظامیان سودان از عمرالبشیر که بیش از 30 سال روی کرسی قدرت نشسته بود، خواستند از قدرت کناره بگیرد و بیش از این عرصه اعتراضات و خواسته‎های مردمی را به خشونت نکشاند. اما آنچه در این میان حل نشده باقی ماند و اجماعی بر سر آن شکل نگرفت، این بود که نظامیان می‎خواستند رئیس شورای ریاست‎جمهوری سودان شخصی نظامی باشد اما ائتلاف گروه‎های آزادی و تغییر اعتقاد داشتند نظامی بودن رئیس این شورا با خواسته‎های مردم مطابقت ندارد؛ و چند چهره نظامی می‎توانند در این شورا حضور داشته باشند اما در نهایت ریاست این شورا باید بر عهده شخصیتی غیرنظامی باشد. در بحبوحه این اختلاف نظرها، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز وارد میدان شدند و با جانبداری از شورای نظامی در برابر خواسته‎های مردم سودان ایستادند. این دو کشور اعلام کردند قصد دارند سه میلیارد دلار به شورای نظامی کمک کنند و تاکنون هم هر کدام 500 میلیون دلار کمک کرده‎اند. مصر نیز از این قافله عقب نماند و با اعلام حمایت از شورای نظامی، در موضعی موافق با آل سعود ایستاد. در همین حین، دیدارهایی هم میان رهبران شورای نظامی و سران این کشورهای عربی صورت گرفت و امریکا نیز تلویحاً حمایت خود را از این شورا اعلام کرد که تمام این عوامل منجر به تقویت موضع این شورا در سودان شدند. با وجود گستردگی اعتراضات مردمی، شورای نظامی انتقالی اقتدار پیدا کرد و همان‌طور که امروز شاهد هستیم، برای پیشبرد مقاصد خود از دست زدن به خشونت و زور هم غافل نشد.
عربستان تصور می‎کند اگر در اوضاع داخلی سودان مداخله نکند، دیگر گروه‎های سیاسی سودان به قدرت می‎رسند و در نهایت ارتش این کشور را از یمن خارج می‎کنند. زیرا خوب می‎داند که گروه‎های مخالف روش وسیاست‎های تند عربستان و موافق مقاومت در این کشور بسیار زیاد هستند و اگر از شورای نظامی حمایت نکند، احتمال اینکه گروهی به قدرت برسد که مخالف عربستان است، بسیار زیاد است. از سوی دیگر، این شورا به رهبران ائتلاف گروه‌های آزادی و تغییر گفت که آنها تنها بخشی از گروه‎های سیاسی سودان هستند و آن اندازه از جامعیت برخوردار نیستند که بتوانند نماینده مردم باشند. همزمان رئیس شورای نظامی در خارطوم هم اعلام کرد که محل تحصن‎های مردم در برابر مرکز فرماندهی این شهر تبدیل به لانه تهدیدات و خطرها هم علیه مردم و هم علیه این شورا شده است. شورای نظامی با این ادعا، زمینه را برای اقدامات بعدی خود فراهم کرد. اما گروه‎های سیاسی مخالف سکوت نکردند و گفتند حمله به تحصن‎کنندگان خط قرمز ماست. این شورا که تحت چتر حمایتی عربستان از استفاده کردن از خشونت علیه مردم هیچ ابایی ندارد، به شکاف میان گروه‎های سیاسی و عربستان دامن خواهد زد. از سوی دیگر عربستان با مداخله و اعلام حمایت زودهنگام از این شورا اشتباه استراتژیک بزرگی کرد. زیرا مردم این کشور نشان داده‎اند که قرار نیست تا روی کار آمدن دولتی مدنی از پا بنشینند.