رازآلود، معمایی، کمی هم تکراری

نگار مفید
پیش از نوشتن این متن، لازم است اعتراف کنم که من تماشای فیلم‌های تکراری را دوست دارم. از کشف و شهود در محتوای تکراری لذت می‌برم. ذهنم فرصت پیدا می‌کند از کلیات فرار کند و به جزئیات نگاه بیندازد. فرصت تماشای ریزه‌کاری‌هایی را پیدا می‌کند که در نگاه اول قابل دیدن نیست و به این ترتیب از سروکله زدن با عناصر کوچک‌تر برای خودش معمایی می‌سازد و به بازیگوشی‌ ادامه می‌دهد. تماشای فیلم «شین»، با برخی المان‌های تکراری و قابل حدسش دقیقاً از این جهت هیجان‌انگیز است و البته جزئیاتی که درباره آن صحبت می‌کنیم، مخاطبش را از این کشف و شهود بی‌نصیب نمی‌گذارد و بهانه‌ای برای ماجراجویی می‌سازد. با این پیش‌زمینه، حالا بیایید درباره فیلم «شین» صحبت کنیم. نخستین فیلم میثم کزازی که به‌نام فیلم ژانر وحشت در سکوت خبری ساخته شد. دقیقاً مشخص نیست چه کسی برچسب ژانر وحشت را به این فیلم چسبانده است، به این دلیل که فیلم با تک‌تک ویژگی‌های ژانر رازآلود و معمایی همخوانی دارد و ارتباطی با مؤلفه‌های ژانر وحشت پیدا نمی‌کند. از این جهت، پیش از ورود به سالن، آدرس اشتباهی به بیننده می‌دهد و باید مدت زمانی بگذرد تا داستان دست خود را رو کند و با قطعیت بتوان گفت: «این‌که ژانر وحشت نیست.» «شین» از همان لحظات ابتدایی‌اش، شروع به بازی گرفتن مخاطب می‌کند. دقیقاً در آن لحظه که به‌عنوان زیرعنوان فیلم می‌نویسد: «براساس یک داستان واقعی» و با وجود قابلیت داستان در تبدیل شدن به یک بیانیه سیاسی، بخوبی از این ماجرا فرار می‌کند و به ویژگی‌های داستانی‌اش پایبند می‌ماند. یک داستان ماجراجویانه که برای لحظاتی، واقعی بودن داستان را از ذهن مخاطبش پاک می‌کند. فیلم با ورود یک گروه جوان به خانه‌ای قدیمی داستان خود را آغاز می‌کند و در حالی که مخاطب این آمادگی را دارد تا شاهد دردسرهای این گروه جوان در خانه باشد، آنها صرفاً آغازگر داستان می‌شوند و از خانه بیرون می‌روند، با داستان‌های خودشان و دردسرهایی تازه. نخستین رودستی که «شین» به مخاطب و ژانر از پیش تعریف‌شده می‌زند، از همین جا آغاز می‌شود و به کرات ادامه پیدا می‌کند؛ به شکلی خوشایند و البته مسئولانه. نوشتن درباره فیلمی در این ژانر که کمتر در سینمای ایران تجربه شده است، کمی سخت است. به‌هر حال دست به‌هر سوی داستان که می‌گذارم و انگشت اشاره را به‌هر سو که نشانه می‌گیرم، ممکن است گوشه‌ای از داستان لو برود و جزئیات آن از دست برود. با وجود این، می‌توان گفت که بزرگترین شانس «شین»، غیبتش در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر و کلاً در جشنواره فیلم فجر بود. این شانس که از مهلکه رو شدن جزئیات فیلم در نقدهای پرطول و تفصیل فرار کند و پیش‌زمینه‌ای ذهنی برای مخاطب بسازد، به فیلم کمک می‌کند تا اکران خوبی را تجربه کند. سینمایی که در طی این سال‌ها کمتر به مخاطب هدیه داده شده است. اینکه پاپ کورنش را بخرد، به سینما برود و یک داستان را روی پرده سینما ببیند و بدون آنکه اعصابش به هم بریزد یا شوخی‌های مبتذل دیده باشد، از سینما بیرون بیاید. به شرط آنکه دست‌اندرکاران فیلم بتوانند بار سنگین ژانر وحشت را از روی فیلم بردارند و رازهای خانه‌ای ایرانی را به تبلیغات فیلم اضافه کنند.‌‌